К?н??
Шрифт:
Маайа б?г?н киэ?э балыы?аттан тахсыахтаах. Сэрии б?тэрэ чуга?аата дииллэр да, то?о эрэ хара суруктар кэлэ тураллар. Кырыыстаах сэрии!
Кинилэр т??? да саа?ырдаллар эдэрдии дохсун санаалаахтара. Маайа с????ттэн са?алаан ки?иэхэ тиийэ эмтиир дьарыгын кичэйэн кистиирэ. Отунан-ма?ынан тумалаабыт а?а ханнык да астаа?ар тотоойу буолара. Бу о?отугар олус эрэнэ санаабыта да, дьыл?а ыйаа?ын, олох о?о?уутун утары барар кыах суох. Маайа нухарыйыах курдук гынан и?эн бастаан кыатана сатаан сы?ыр?аа?ыны и?иттэ, онтон сыыйа маккыраччы ытаа?ынтан утуйар уута к?тт?. Т?б?т?н ?нд?тт?. Т?нн?к аннынаа?ы мас оро??о Судаарыскай Б??т?р кыы?а ытыы олороохтуур…
– Ыы, ыы-ы. О?онньорум Уйбаан суорума суолламмыт. Хара сурук… Ыы-ыы. Барбыта да ыраата илик. Хайдах икки о?ону иитэбин? – диэн Натаа му?атыйан барда.
Эмискэ Маайа кулгаа?ар Уйул?аана тыллара сытыы кымньыы тыа?ыныы, ча?ыл?ан дьикти уотунуу сырдыы и?илиннилэр. Т??л?гэр к?ст?б?т к?н эмиэ ??рэ к?ст?н кэллэ!
– Натаа, арай кыыскын мин ыллахпына? Эйигин о?о? санаатыттан кыйдыахпыт суо?а. Би?иги о?олору иитэр ?гэспитин билэ?ин.
Натаа ??р??н дуу, хомойуон дуу билиминэ илиитин Маайа диэки ууммутунан олордо.
Киэ?э о?онньоро Охоноо?ой эмээхсинин ыла кэллэ, онуоха Маайа:
– До?оор, Уйул?аана уда?ан этиитин ?йд??р ини- гин? Кини эппитэ кэллэ. Натаа огдообо хаалла. Икки о?ону иитэр кыа?а суох, онон о?ону биэрэргэ с?б?лэнэр. Мин бу суолга эйигин таптыырым, ытыктыырым бэрт буолан ?ктэнэбин. Итиэннэ бу нуучча холоонноох кыы?ы ииппэтэхпитинэ кини да эрэйи к?р??, хайдах улаатара, ки?и-хара буолара биллибэт. Хайа, итиэннэ, эн т?рд??-уу?у? тэнийэр, кэскили? кэ?иир суолун т?рд? буолуо этэ.
Охоноо?ой са?ата суох биир сири к?р?н олордо, к?хс?н этиттэ:
– О?о?уубут оннук буолла?а. Мин дьиэ?э хонор хоно?о, сылдьар ыалдьыт буолла?ым. ?лэттэн ордон о?о к?рс?н маанылаабытым суох. Билигин да барыта эн санныгар с?ктэриллэрин ?йд??н-санаан, тургутан, сылыктаан баран, бэйэ? эрэ бы?аараргар тиийэ?ин.
Маайалаах ити курдук сып-сырдык баттахтаах, мрамортан чочуллан о?о?уллубут кэриэтэ ыраас эттээх-сииннээх Нюта диэн кыыстанан хааллылар. Кыыс муннугар тумуу да киирбэккэ, сылтан сыл улаатан истэ. Киниэхэ дьоно уонна эдьиийдэрэ икки ийэлээ?ин ту?унан мэлдьи кэпсииллэрэ, Нютаны тула ?тт?ттэн маанылаан, тугунан да тутахсыппакка хаан о?о, балыс о?остубуттара. Онно-манна бардахтарына, дьон-сэргэ Нюта сырдык батта?ын муодар?аан са?а аллайалларын эдьиийэ Зоя, т?рд?с кылааска ??рэнэр кыыс, олус уйу?уйа истэрэ. Балтын Нютаны атын дэтиэн туох да и?ин ба?арбата.
Арай биирдэ Зоя балтын сиэтэн ма?а?ыы??а киирбитэ, дьон: «Кырааска, кырааска», – дэ?э-дэ?э атыы-тутуу б???. Киниэхэ, хата, Нюта батта?ын кырааскалыыр санаа к?т?н т?стэ. Кини би?игиттэн туох да уратыта суох буолуо, биир буолуохпут дии санаата да, дьиэтигэр тиийээт кырааскалаабытынан барда. Кыы?ын батта?ын та?а?ынан баайан баран, улахан ?лэни б?тэрбит ки?илии, билэр-билбэт ырыатын ыллыы-ыллыы ?р? тэбэн ??к??л??, мэниктии сырытта. Арай ким эрэ со?уйбут са?атыттан ?р? хонос гына т?стэ! Кини иннигэр ийэтэ Маайа Нютаны сиэппит, кинилэр иннилэригэр-кэннилэригэр балтылара кэчигирэспиттэр. Зоя Нютаны ?йд??н к?р??т, тылыттан матта. Бу ынырыгын! Кини иннигэр хара да буолбатах к?р?? дь???ннээх баттахтаах кыыс к?п-к????нэн чо?улуччу к?р?н турар! Сирэйэ муус ма?ан. Оо, с??рг?т??н! Бу кини тугу-тугу о?орбутуй? Онноо?ор о?ох кэннинээ?и абаа?ы маннык буолбата?а буолуо… Зоя аны к?н аайы кыы?ын батта?ын сууйартан ордубата. Хата, та?ас кырааската буолан абыраата.
Аны биир сарсыарда и?ит сууйа сылдьан ыскаап ???ээ??и долбууругар
Киэ?э баа?ына кытыытынан Маайа кыы?ыныын дьиэ- лээн истилэр. Эмискэ кэннигэр Зоя со?уйбут, ??рб?т са?ата чугдаарар:
– Ийээ, к?р, ийээ, к?р! – Маайа кыы?а ыйбыт сирин диэки к?рб?тэ, баа?ына ортотунан, бурдук быы?ынан о?олоро бу бытары?ан и?эллэр.
– Ийээ, ийээ, Нюта ромашка сибэкки курдук дии! – диэн Зоя ??рэн-к?т?н мичилийбит хара?ын к?р?н, Маайа кыы?ыгар тугу да хардарбата. Арай, кырдьык, бурдук быы?ыгар к?рд?хх?, ромашка сибэкки с??рэкэлиир курдук. Кылгас сырдык былаачыйалаах кыысчаан элэстэнэн кэлэн Маайаны куу?а т?стэ. Сырдык са?архай т?б?ч??н ?р? к?рб?тэ, Нюта, дэлби мэниктээн, тэбэнэттээхтик к?рб?т харахтара бу к?ст??н? ?сс? тупсаран биэрдилэр. Маайа, кыы?ын ?р? к?т???н ылан, таптаан манньыйа-манньыйа сыллаабытынан барда.
О?олор бу курдук бэйэлэрэ бэйэлэригэр букуна?ан улаатар кэмнэригэр кинилэр дьиэлэрин ??р??т?н томточчу ?рдэтэр, дьоллорун толорор, аймах-хаан ута?ын ситимин салгыыр уол о?о к?н сирин к?рб?тэ. Ол к?н Охоноо?ой, Уйул?аана уда?ан аатын ааттаан туран, аал уотун амтаннаах алаадьынан, арыылаах саламаатынан айах тутан к?нд?лээбитэ. Чабычах Маайа уонна дьиэ и?инээ?и дьон, кыралыын-улаханныын, ымыы о?остубут ыра санаалара туолан, к?ннэрэ-ыйдара Кыра Охоноо?ойтон тахсар буолбута. Чабычах Маайа хайа к?н талыыта киириэ?иттэн, саа?ын тухары бостуук ?лэтигэр мииммит атын олохтоох сэбиэт дьиэтин иннигэр баайыа?ыттан, ол ?лэ?э аны т?нн?бэтэ?э.
2018 с.
ИЙЭ АЛГЫ?А
Аччыктаа?ын… Хоргуйуу…
Бу маннык ыар суолу о?олорбут эрэ билбэтэллэр ханнык диэн, би?иги дьоммут олохторун устата санаа о?остон кэллэхтэрэ. Оттон ол ааспыт сэрии хас биирдии ыалга хаалларбыт суола тыл тама?а, кыракый ахтыы сыы?а да буолан к?л??нэттэн к?л??нэ?э син тиийэн кэлээхтээтэ?э.
Б?л??н бу ма?хайбыт баттахтаах Бииктэр кырдьа?ас бэ?э?ээ??и кылаас чаа?ыгар, о?олору харыстаан, о?о саа?ыттан ситэ кэпсээбэтэх т?гэннэрэ киинэ лиэнтэтин курдук хара?ар субу баардыы субуллан, са?а тыыннанан к???нн?лэр…
Холкуос бэрэссэдээтэлэ Торуун бэрт ыраахтан барыны бары саба тутуохтуу:
– Та?ара дьиэтин та?ыгар бары?! Байыаннай ??рэххэ мусту?! – диэн ордоотуур са?атын и?иттэр эрэ, суор?ан анныгар са?ара.
Биичэ, тугу да куоттарбатарбын диирдии, ?р?тэ табыгырыыр ат туйа?ын тыа?ын олус да куттана, тэ?ииркии истэрэ.
Биир киэ?э Маайа киирбитэ уонна С?д??рэ?э кыра миискэни ууммута.
Т?ргэнник сылыбыратар куолас олус кыратык:
– Мэ, ким да к?рб?т?, тарбыйах хаа?ытыттан нэ?иилэ ордордум. Кыы?ы? иэдэйээри гыммыт, – диэн сибигинэйбитэ.