К?рэтиллибит таптал
Шрифт:
Киэ?э, а?аары олордохторуна, Обун киирэн, ?й?? а?ын тутан илпит и?итин ха?ас диэки илдьэн уурда.
– Бэбэ?э сылдьан эйигин сарсын киэ?э кэлэн хоннун диэбитэ, – Тиэхээн сонунун и?итиннэрэр.
– Туохха бэ?ирдэ?эй? – дии-дии дьиэлээх дьахтар, Ылдьаана, кус этин хоторор.
– Байар иннигэр маска эрэ ыттыбатах ки?и. Бука тугу эмэ соруйаары ы?ырбыта буолуо.
– Кэпсэтиилээх ?лэм мас кэрдиитэ. Онтон атын улахан ?лэ?э мээнэ соруйбат ини, – Обун остуолга олорон, а?аары, кытыйалаах кус этин чуга?ата тардар.
– Кыра сорудах буолла?ына т?тт?р?
Сааскы халлаан уларыйымтыа. Сайын кэлбитин курдук а?ыйах к?н итийэн баран, дьыл о?у?а алыс эрдэ ититтим диэбиттии тыалыран, тымныйан, хаардаан да ылааччы. Ол эрээри кэлэн эрэри туох тохтотуой, былыта дьай?аран халлаан арылынна?ына, итии к?ннэр сыыйа кэлэллэр.
А?ыйах к?н тымныйан, тыалыран баран халлаан к?н??х курдук буолбут. Обун Арамаан к?н?ск? ?лэтин кэнниттэн Бэбэ?э Ыстапааннаахха барда. Сир аайы уу тахсан килэйбит, бадарааннаах. Этэрбэ?ин сытытымаары, онон-манан эргийэ хааман ыалга кэллэ.
Дьиэлээх ки?и ?лэ?итин ?ч?гэйдик к?р?стэ. Т??? ма?ы бэлэмнээбитин ыйытала?ар. Сэниэ ыал бы?ыытынан астара ?ч?гэй. Били??э диэри эт сииллэр эбит.
Обун Арамаан ыалыгар хонно. Дьиэлээх ки?и сарсыарда туран а?аан баран ханна эрэ барда. Обу??а «ханна да барыма, сотору кэлиэм» диэбитэ.
Бэбэ?э, кырдьык, ?р буолбата. Дьиэтигэр киирэн, хоно?отун ы?ыран тыа?а та?аарда. Тугу да са?арбат. Обун «тыа?а тугу эрэ ?лэлэтээри гынна?а дуу» дии санаата.
Тыа са?атыттан чугас, ?с ы?ыырдаах ат бааллан турар эбит. Ол та?ыгар икки ки?и олорор. Биирдэрин билэр – Топпооску Ньукулай диэн Тара?ай нэ?илиэгин ки?итэ. Урут кинини Бэбэ?элээххэ сылдьан к?р?р?. Оттон икки?э – мааны та?астаах, кини билбэт ки?итэ.
– Топпооскуну билэр инигин? – Бэбэ?э о?ону сиэтэр курдук Обуну илиититтэн сиэтэн олорор дьон иннилэригэр а?алар.
– Билэбин, – Обун, тугу эрэ сибикилээн билэн саллыбыт ки?и курдук туттан, аллара к?р?н туран са?арар.
– Бу Манчаары Ба?ылай диэн ки?и. Истибити? дуо?
Обун мааны ки?ини к?р?н а?арда. Иннигэр чугас ба?айы киэ? харахтаах, биллэ-биллибэт эбирдээх сирэйдээх ки?и олорор. Уол эмиэ т?б?т?н санньытан баран аргыый са?арар:
– Истибитим.
– Эн кинилэри кытта барса?ын. Тыыллыма?а диэри сирдээн биэриэ?, – Бэбэ?э хамначчыт уолугар сорудах биэрэр ки?и курдук этэр.
– Мин онно барар суолу билбэппин, – Обун т?б?т?н илгистэр.
– Сымыйалаама! С???? ??рсэн Тыыллыма?а барса сылдьыбыты? буолбат дуо?!
– Биирдэ эрэ сылдьыбытым. Суолу ?ч?гэйдик билбэппин.
Эмискэ Манчаары ойон туран ынан кэлэн Обуну кэннинэн чугурутар.
– Барбат буоллаххына мин эйигин атыннык тыыннарыам! – Манчаары сирэйэ-хара?а уларыйбыт. Суо?ар к?р??нэммит.
– Ыл, ?ч?гэй а?айдык сахсыйа т??эн биэр. Оччо?о д?б??н?к сы?ыйыа, – Топпооску эбэн биэрэр.
– Ээ, до?оор, куттаныма. Эн суолларын эрэ ыйан биэриэ?, – Бэбэ?э эрэ дэмнээхтик са?арар.
Обун мух-мах баран с?б?лэспит курдук буолла. Манчаары Бэбэ?эни тэйиччи илдьэн тугу эрэ сибигинэстилэр. Ити икки ардыгар Бэбэ?э дьахтара улахан тууйаска с??гэй
Аттар холуннарын чи?этэн баран мииннилэр. Обуну сур акка олортулар. Бэбэ?э хаалла.
Обун Арамаан бастаан и?эр. Манчаары саалаах, батыйалаах. Топпооску то?о эрэ хотуурун туо?унан суулаан баран ы?ырда сылдьар. Оттон Обу??а кыыннаах бы?а?а эрэ баар.
Манчаары баран и?эн Обунтан Тыыллыма баайа Даркы Дьаакып ханна олорорун ыйыппытыгар ки?итэ «билбэппин» диэтэ. Са?ата суох айаннаан истилэр.
Кус элбээбит. Э?ин бэйэлээх ??н??х-дь???ннээх кустар к??лтэн к??лгэ к?т?лл?р. Кус эрэ буолуо дуо, бараах, ч?кч??? ??рэ элбэх. Кы?ыл т??стээх талах чыычаахтара ??рдэрин баты?а биирдиилээн к?т?лл?р.
Былыта суох ыраас халлаа??а ???э ойбут к?н итии сыламынан сыдьаайар. Ар?ааттан ?рэр быстах сиккиэр с?р??н салгына сайар. Хонууга халыйбыт к??лгэ т?сп?т кустар долгун сырдык эрэ?этигэр ордук чуолкайдык харааран к?ст?лл?р. Аттар туйахтарыттан сир куо?а?ар халыйбыт уу бырда?алыыр. Алаас и?э к?рэ?сийэ к?кээрбит ???н уларыта илик. Арай ?рдэл сиргэ хайы-?йэ ньургу?ун тахсан б??рдээн эрэр. Аны а?ыйах хонугунан к?н уотугар арыллан тахсыа буолла?а.
Бу бэйэлээх ?ч?гэйгэ, к?р?л??р к?н?с, дьону халыы-талыы баран и?эллэрэ саныырга алыс с??рг?, ку?а?ан. Ойох ылыам этэ диэн к?н?-ыйы аа?а сылдьар бэйэтэ аны т??к?ттэр сирдьиттэрэ буолан хаалла. Ки?и ха?ан да ??йбэтэх-ахтыбатах суолугар т?бэ?эр эбит.
К?н с?рдээ?ин у?аабыт. Киэ?элик Тыыллыма?а чуга?аатылар. Улахан алаас са?атыгар кэлэн, сыар?алаах о?у?у мииммит ки?и туора суолунан баран эрэрин к?рд?лэр.
– Ол ки?иттэн баран Даркы Дьаакып ханна олорорун ыйыт. Бэйэ?ин биллэримэ, – диэн Манчаары Обу??а сорудах биэрэр.
Обун атын тиэтэтэн о?устаах ки?иэхэ чуга?ыыр. Кырдьа?ас о?онньор аттаах ки?и кэлбитигэр о?у?ун тардан тохтотор.
– О?онньор, кэпсиэ.
– Суох. Эн, кэпсиэ.
– Даркы Дьаакып диэн ки?и ханна олороруй?
– Ити чараас тыаны аастаххына суолу? икки а?ыы арахсыа. У?а суолу тутустаххына тиийэ?ин, – о?онньор билбэт ки?итин сонур?аабыттыы к?р?р.
– Т??? ыраа?ый?
– Чугас. Икки эрэ биэрэстэ буолуо. Хантан и?э?ин?
– Ыраах нэ?илиэктэн, – Обун атын хаамтаран а?ара барар.
Тыа?а киирэн, атын тохтотон, дьонун к??ттэ. Талах, хахыйах былаастаах симилэх ойуур к?ст?р. Ким эрэ суол кытыытыгар турар тиит лабаатыгар эргэ томторугу ыйаабыт. «Сибилигин итинэн к?рээн хаалбыт ки?и» дии санаата. Ол эрээри кэбис. Манчаары кыы?ыран ????нн??. Итинэн кини кэлбитин кэмсинэр санаатын у?арытта.
Ыйдарбыт сирдэригэр дьэ чуга?аатылар. Аттарын тыа и?игэр тэйиччи баайдылар. Сонос тала?ы бы?ан, икки мохсуо ма?ы о?ордулар. Биири Топпооску ылла, икки?ин Обу??а туттардылар. Онтон хаты? туо?ун хастаан сирэй сабыыта о?о?уннулар. Икки харах уонна мурун ту?унан туо?у ойо быстылар. Б??рэ тардар буолан туос ки?и сирэйигэр и?нэр. Т?спэтин диэн кулгаахтарыттан эмиэ и?нэр гына о?ордулар. Манчаары бэйэтэ сирэй сабыыта о?остубата.