Пастка для пярэваратня
Шрифт:
Я думаў, што народны цар Іванка абурыцца, што пашле пана Бадзея з мядзведзем барукацца. А ён сказаў:
— Хлопчык, не балабонь. У цябе язык як трашчотка. Я жадаю, каб пан Бадзей патанцаваў.
— Вядома, патанцую! — усклікнуў пан Бадзей і давай скакаць, стараючыся як мага вышэй падскочыць.
— Во дае! — падахвоціў яго народны цар Іванка.
Стараецца пан Бадзей, каб дагадзіць. Пусціўся ў сабачую скуру. І пан Катовіч за яго не лепшы. Макам рассыпаецца. У руку пацалаваў. Танцуюць, цалуюць. Прыйдзе час — дурнямі іх
— Годзе! Годзе! Лопнеш! Разарвешся! — замахаў рукамі народны цар Іванка.
Пан Бадзей выцягнуўся, як туга напятая жылка. Твар чырвоны, пот градам коціцца. Каб яшчэ так некалькі хвілін патанцаваў, то, мабыць, лопнуў бы, разарваўся.
— Ваша вялікасць, умее танцаваць пан Бадзей. Добры хлопец. Калі б хлопчыкі яму торбу золата далі, то ён вам яе прынёс бы. Дзеля вас стараўся, — прамовіў пан Катовіч.
— Канешне, вам аддаў бы, — падаў голас пан Бадзей.
«Калі б далі, то ў жалезны куфар схаваў бы і на тры метры ў зямлю закапаў бы, каб днём з агнём не знайшлі», — падумаў я.
Народны цар Іванка звярнуўся да пана Бадзея:
— Што пра мяне казалі хлопчыкі?
— Кепскім словам абазвалі. Няхай самі скажуць. У іх языкі як трашчоткі.
— Ты іх прывёў — ты і скажы.
Пан Бадзей пабялеў. Быў чырвоны, як рак, а цяпер ураз пабялеў, стаў што палатно. Вядома чаму. Не паварочваецца язык свайго валадара сабакам назваць. Як жа ён выкруціцца?
— Скажы. Не бойся.
— Не магу, ваша вялікасць. Вельмі кепскім словам абазвалі.
— А я загадваю.
— Язык колам стаіць.
— Ну!
Пан Бадзей неспадзявана стаў на калені, упёрся рукамі аб падлогу і загаўкаў:
— Гаў-гаў-гаў…
— Ха-ха-ха… — затросся ад смеху народны цар Іванка. — Зразумеў. Яны мяне сабакам абазвалі.
— Няпраўда, — не сцярпеў я. Пан Бадзей ускочыў на ногі.
— Ваша вялікасць, выкручваюцца. Яны іншаземныя шпіёны.
— У мяне не выкруцяцца. Пан Катовіч, неспакойна ў нашым горадзе. Нейкія прыблуды-хлопчыкі плёткі пра мяне распускаюць, галоўны міністр казаў, што з трона зваліць. Калі так далей пойдзе, то і людзі ўзбунтуюцца.
— Не ўзбунтуюцца. Прыціснем.
— Трэба прыціснуць. Сёння ж трэба. Выпусці з турмы разбойнікаў. Няхай крыху паказычуць людзям нервы. Няхай паглядзяць людзі, што можа з імі стацца, калі ўлада не заступіцца, не абароніць іх.
Разбойнікаў на волю выпускае. Яны ж немаведама чаго наробяць! Што ж у яго ў галаве? А-а, хоча на людзей страх нагнаць. А яны і так як у ваду апушчаныя.
— Бяда, — шапнуў я на вуха Петрусю.
— Бяда, — кіўнуў ён галавою. — Трэба неяк паведаміць людзям, што разбойнікаў выпусцяць.
— Што з хлопчыкамі рабіць? — устаў з крэсла пан Катовіч.
— Няхай тут пабудуць. Вельмі ж яны ганарыстыя. Няхай паглядзяць, як іншыя робяць. Можа, чаму-небудзь навучацца. А калі не навучацца, то прыйдзецца ламаць. У нас ламы добрыя. Усё-усё
Пан Катовіч прасунуўся ў дзверы. Калі праходзіў каля нас, то я пачуў, як ён шапнуў пану Бадзею: «Цёплае месцейка табе сасватаў. Вечарам прынясеш торбу золата».
Паэт Карней
Народны цар Іванка пазяхнуў і гучна сказаў:
— Запрашаю нашага паэта Карнея!
Я, як пачуў, дык пра ўсё на свеце забыўся. Не дзіва. Ні разу не бачыў, як кажуць, жывога паэта. «Які ён? Відаць, разумны. Відаць, на гэтых не падобны», — падумалася мне.
У залу імкліва ўляцеў (ледзь з ног мяне не збіў) губаты мужчына. Нават не зірнуўшы на нас, ён стаў каля стала і пратарабаніў:
Ура! Ура! Ура! Няма жыць як без цара. Хто свайму цару дагодзіць, Таго ён і ўзнагародзіць. Будзе хлеб і будзе квас, Пакаштуем і каўбас. Будзе радасць, весялосць, Будзеш жыць заўжды, як госць.Народны цар Іванка ўзняў руку.
— Вітаю. Вітаю цябе, паэт Карней. Новы верш напісаў?
— Новенькі, ваша вялікасць. Стос сшыткаў спісаў, пакуль напісаў. Сядзеў, пацеў, марнеў.
Вось які ён, паэт Карней. Не відаць, што змарнеў. Тоўсты, як шафа. Калі б дзверы былі вузейшыя, то не пралез бы. Пэўна, каўбасы кожны дзень есць. І па поўніцы.
— Добры верш ты напісаў,— пахваліў паэта Карнея народны цар Іванка. — Як там у цябе? «Хто свайму цару дагодзіць…»
— «Таго ён і ўзнагародзіць».
— Цудоўныя словы. Дагадзіў. Чым жа цябе ўзнагародзіць?
Паэт Карней апусціў галаву.
— Сэрца сохне. Жыць не магу.
У народнага цара Іванкі бровы прыўзняліся ўгору.
— Не разумею.
Паэт Карней выняў хусцінку, выцер узмакрэлы лоб.
— Выпішыце мне з заморскай казкі прыгажуню Васілісу. Большай узнагароды не трэба.
Я аж рот разявіў. Думаў, што паэт Карней торбу золата папросіць. А яму давай прыгажуню. Ды не мясцовую, а з-за мора. Дадумаўся, вершы складаючы.
— Мы табе нядаўна выпісалі прыгажуню Васілісу, — пачухаў патыліцу народны цар Іванка.
Паэт Карней памахаў галавою, быццам хлопчык, якога моцна пакрыўдзілі.
— Трэба другую. З гэтаю характарамі не сышліся. Ёй даспадобы музыка, а мне паэзія.
Народны цар Іванка памахаў пальцам.
— Ну! Ну! Трэба, каб сыходзіліся. Што заморскаму цару напішу?
— Ваша вялікасць! Змарнею, ссівею.
Бядуе, што ссівее. І так сівы як голуб. Няўжо думае, што ніхто не бачыць?
Народны цар Іванка пырснуў у далоню.