Горны гатэль (на белорусском языке)

де Мопассан Ги

Наступнага дня ён нiчога не еў, толькi пiў гарэлку. Так ён пражыў некалькi дзён, п'яны да непрытомнасцi. Як толькi ён згадваў Гаспара, ён зноў пачынаў пiць, пакуль не падаў, збiты з ног дзеяннем алкаголю. Ён так i заставаўся ляжаць, тварам унiз, нерухома, як мёртвы, з разбiтым целам, храпучы, прыцiснуўшыся лбом да зямлi. Але як толькi пякучая дурманлiвая вадкасць засвойвалася арганiзмам, той самы крык "Ульрых!" зноў будзiў яго, упiваючыся ў мозг,

як куля. Ён уставаў, хiстаючыся, выстаўляючы рукi, каб не ўпасцi, i клiкаў Сэма на дапамогу. I сабака, якi ўжо, як i гаспадар, таксама страцiў розум, кiдаўся да дзвярэй, пачынаў драпаць iх кiпцямi, грызцi сваiмi вялiкiмi белымi зубамi, а хлопец тым часам стаяў, задраўшы галаву, i прагна глытаў, нiбы ваду пасля доўгага бегу, гарэлку, што на нейкi час зноў усыпляла яго думкi, яго памяць i яго неадчэпны страх.

За тры тыднi ён выпiў усё назапашанае спiртное. Але гэтае доўгае п'янства толькi часова ўсыпляла яго страх, што прачынаўся з новай лютасцю, як толькi канчалася дзеянне алкаголю. I тады неадчэпная думка аб памерлым, памоцненая месяцам апойства i абсалютнай адзiноты, уядалася ў яго, як свердзел. Тады ён пачынаў хадзiць па пакоi, як звер у клетцы, прыкладаў вуха да дзвярэй, прыслухоўваўся, цi той другi ўсё яшчэ там, i крычаў яму праз сцяну.

Пасля, як толькi ёп пачынаў засынаць, зможаны стомай, ён зноў чуў голас i ўскокваў на ногi.

Нарэшце аднае ночы ён, гатовы на ўсё ад роспачы i страху, падскочыў да дзвярэй i адчынiў, каб паглядзець на таго, хто яго клiча, каб прымусiць яго замаўчаць.

Сцюдзёны вецер шугануў яму ў твар i працяў наскрозь смяротным холадам. Ён хутка зачынiў дзверы i замкнуўся на засаўку, не заўважыўшы, што Сэм застаўся на дварэ. Пасля, дрыжучы, ён падкiнуў дроў у агонь i сеў перад iм, каб сагрэцца, але раптам уздрыгнуў, бо пачуў, як нехта скрабецца ў сцяну i плача.

Ён ашалела закрычаў: "Iдзi адсюль!" У адказ пачуўся працяжны жаласны стогн.

I тады страх забраў рэшту розуму. Ён паўтараў: "Iдзi адсюль!" - i сам круiцўся на месцы, каб знайсцi куток, куды схавацца. А той знадворку не пераставаў плакаць, хадзiць вакол дома i церцiся аб сцены. Ульрых кiнуўся да дубовага буфета, набiтага посудам i харчамi, i, прыўзняўшы яго з нялюдскай сiлай, заставiў iм дзверы. Пасля, сцягнуўшы ў кучу ўсё, што засталося ад мэблi, матрацаў, сеннiкоў, крэслаў, ён заклаў акно, быццам баронячыся ад аблогi.

Знадворку чулiся журботныя стогны, на якiя хлопец урэшце пачаў адгукацца такiмi самымi стогнамi.

Так мiналi днi i ночы, а яны ўсё вылi адзiн у адказ другому.

Адзiн увесь час круцiўся вакол дома, драпаў сцяну кiпцямi так моцна, што здавалася - сцяна не вытрымае, другi ж, у доме, прыслухоўваўся да кожнага руху знадворку, скурчыўшыся, прыклаўшы вуха да сцяны, адказваючы на кожны гук страшным крыкам.

Аднаго вечара Ульрых нiчога не пачуў з-за сцяны. Ён сеў, разбiты стомай, i адразу заснуў.

Прачнуўся ён, нiчога не памятаючы, нi пра вошта не думаючы, быццам галава яго спустошылася падчас гэтага цяжкага сну. Ён быў галодны i таму кiнуўся есцi.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Зiма скончылася. Перавал Жэмi зноў адкрыўся, i сям'я Хаўзэраў рушыла ў горы, каб на лета зноў пасялiцца ў сваiм гатэлi.

Дайшоўшы да вяршынi перавалу, жанчыны ўзлезлi на мула i пачалi гаварыць пра двух праваднiкоў, якiх яны хутка павiнны былi ўбачыць.

Iх дзiвiла тое, што нiводзiн з iх не спусцiўся на некалькi дзён раней, калi дарога ўжо адкрылася, каб расказаць пра сваё доўгае зiмаванне.

Нарэшце яны заўважылi гатэль, яшчэ ўкрыты снегам. Дзверы i акно былi зачыненыя, але над дахам вiўся дымок, i Хаўзэр-бацька супакоiўся. Але наблiзiўшыся да дома, ён заўважыў на парозе шкiлет нейкай жывёлiны, якую разадралi арлы.

Усе разгледзелi яго. "Гэта напэўна Сэм", - сказала мацi. Яна паклiкала: "Гэй, Гаспар!" У адказ з дома пачуўся прарэзлiвы крык, хутчэй звярыны, чым чалавечы. Хаўзэр-бацька паклiкаў зноў: "Гаспар!" I зноў пачуўся той самы крык.

Бацька i сыны паспрабавалi адчынiць дзверы, але яны не далiся. Тады схадзiлi ў пустую стайню, прынеслi бервяно i з усяе сiлы стукнулi iм у дзверы. Дрэва хруснула, падалося, дошкi разляцелiся на кавалкi. Пасля ў доме пачуўся страшэнны грукат, i яны заўважылi за перакуленым буфетам чалавека з валасамi да плячэй, з барадою да пояса, з блiскучымi вачыма, з рызманамi на целе замест вопраткi.

Яны не пазналi яго, але Луiза Хаўзэр закрычала: "Гэта Ульрых, мама!" I мацi згадзiлася, што гэта Ульрых, хоць у яго былi сiвыя валасы.

Ён падпусцiў iх блiжэй, даў дакрануцца да сябе. Але ён не адказваў на пытаннi, якiя яму задавалi. Прыйшлося завесцi яго ў Лёэш, i там лекары засведчылi, што ён звар'яцеў.

I нiхто нiколi не даведаўся, што сталася з яго кампаньёнам.

А маладзенькая Луiза ледзь не памерла гэтым летам ад нейкай хваравiтай млявасцi, якую ўсе тлумачылi ўплывам горнага холаду.