Метамарфозы, цi Залаты асёл (на белорусском языке)
Шрифт:
I вось у яго руцэ, у якой нiколi не было нават медзякоў, залатыя манеты.
20. Як зусiм сцямнела, павёў ён палымянага каханка з захутанай галавой у дом, а пасля i ў спальню гаспадынi.
I толькi пачалi яны аддаваць пашану нованароджанаму каханню, толькi раздзетыя дагала змагальнiкi распачалi сваю службу пад сцягам Венеры, як раптам, зусiм неспадзявана, выкарыстаўшы начны змрок, з'яўляецца муж. I вось ён ужо стукае, крычыць, кiдае каменне ў браму, а дзеля таго, што прамаруджванне пачынае здавацца яму падазроным, пагражае Мiрмексу жорсткай расправай. А той, смяртэльна перапалоханы, не мог нiчога iншага прыдумаць, як толькi тое, што старанна схаваў некуды ключ i цяпер упоцемку не можа знайсцi.
Тым
21. Ледзь толькi стала свiтаць, Барбар выходзiць са свайго пакоя i бачыць пад ложкам чужыя сандалi, тыя, у якiх прыходзiў Фiлезiтар. Здагадваючыся, якiм спосабам яны тут апынулiся, ён, нiкому нiчога не кажучы, узяў гэтыя сандалi i схаваў сабе за пазуху. А сваiм нявольнiкам загадаў звязаць Мiрмекса i вывесцi на гарадскую плошчу. Сам таксама падаўся туды, штохвiлiны стрымлiваючы выбухi злосцi, якiя вырывалiся з ягоных грудзей. Ён быў упэўнены, што па гэтых сандалях зможа трапiць на след жончынага любоўнiка.
Iдуць яны па вулiцы - гнеўны, з перакошаным ад злосцi тварам Барбар, а за iм звязаны Мiрмекс, якi хоць не быў злоўлены на яўнай здрадзе, аднак мучыўся дакорамi сумлення. Плача ён горкiмi слязьмi i дарма стараецца ўлiтасцiвiць гаспадара.
На шчасце, спатыкаюць яны Фiлезiтара, якi iшоў па сваiх справах. Усхваляваны, але не напалоханы нечаканым вiдовiшчам, успомнiў ён, якую зрабiў у паспешлiвасцi памылку, адразу зразумеў, якiя могуць быць з гэтага вынiкi, дык, не трацячы адвагi, распiхаў нявольнiкаў i з крыкам накiдваецца на Мiрмекса, б'е яго кулакамi па твары (але не вельмi балюча) i прыгаворвае: "Ах ты нягоднiк, ах ты зладзюга! Няхай цябе твой гаспадар i ўсе нябесныя багi, якiх ты абражаеш iлжывымi клятвамi, загубяць цябе, падлюгу, подлай смерцю! Гэта ты ўчора ў лазнi ўкраў мае сандалi! Клянуся Геркулесам, што ты заслужыў, каб на табе згнiлi гэтыя вяроўкi i ты сам каб не бачыў у цямнiцы свету!"
Пры дапамозе гэтага спрытнага ашуканства маладога чалавека Барбар быў абмануты, уцешаны i да яго вярнуўся давер. Прыйшоўшы дамоў, ён паклiкаў Мiрмекса, аддаў яму сандалi i сказаў, што даруе яму, а ўкрадзеную рэч неабходна вярнуць уладальнiку".
22. Старая яшчэ прадаўжала сваю балбатню, калi жанчына яе спынiла: "Шчаслiвая тая, у якой такi моцны i бясстрашны сябра, а ў мяне такi, што ўсяго баiцца, нават калi жорны загудуць цi гэты асёл морду пакажа..." А баба адказвае на гэта: "Я дастаўлю табе, як па судовай позве, такога любоўнiка, якi будзе надзейным, адважным i нястомным". Пасля гэтага выходзiць з пакоя, паабяцаўшы, што пад вечар прыйдзе зноў.
А жонка тым часам пачала рыхтаваць сапраўдную каралеўскую вячэру, працэджваць дарагiя вiны, прыпраўляць каўбасы свежымi падлiўкамi. Нарэшце, сабраўшы багаты стол, пачала чакаць палюбоўнiка, быццам якога-небудзь бога, балазе муж адлучыўся з дому на вячэру да суседа-сукнавала.
Калi падышоў канец маёй працы i я быў вызвалены з лямкi, атрымаўшы магчымасць без клопату падмацавацца, клянуся Геркулесам, цешыўся я не столькi таму, што вызваляўся ад работы, колькi таму, што мог без павязкi назiраць за ўсiмi выхадкамi гэтай паганай жанчыны. Сонца, апусцiўшыся ў акiян, асвятляла ўжо iншыя часткi свету, калi з'явiлася тая агiдная старая разам з бесталковым палюбоўнiкам, якi не паспеў яшчэ выйсцi з юнацкага ўзросту. Яго безбароды твар быў настолькi прыгожы, што ён сам мог бы спакусiць адпаведна настроеных каханкаў. Жанчына,
23. Але не паспеў юнак прыгубiць першай уступнай чаркi i паспытаць смак вiна, як з'яўляецца муж, вярнуўшыся шмат раней, чым яго чакалi. Тут верная жонка, праклiнаючы свайго мужыка i жадаючы яму, каб паламаў сабе ногi, хавае збялелага i дрыготкага ад страху палюбоўнiка пад драўляны чан для ачысткi збожжа, якi выпадкова там быў.
Пасля таго хiтра, не збянтэжыўшыся, са спакойным тварам пытаецца ў мужа, чаму ён так рана вярнуўся з вячэры ў свайго вернага сябра. А той, не перастаючы горка ўздыхаць, адказвае:
"Не мог я сцярпець грэшнага i нечуванага ўчынку гэтай прапашчай жанчыны i проста ўцёк! Добрыя багi! Гэтакая паважаная матрона, гэтакая верная, гэтакая сцiплая i якiм гнюсным сорамам сябе заплямiла! Гэтакая жанчына!..
Не, клянуся вось гэтай багiняй Цэрэрай, што я нават i цяпер не веру сваiм вачам!"
Зацiкаўленая здарэннем, якое так усхвалявала мужа, i жадаючы даведацца, што сталася, гэта нахабнiца не адстала да той пары, пакуль не дабiлася, што муж расказаў ёй усю гiсторыю з самага пачатку.
Не ведаючы пра свае, ён пачаў расказваць пра чужыя беды:
24. "Жонка майго сябра сукнавала, жанчына, як здавалася дагэтуль, несумненнай цнатлiвасцi i агульнапрызнаная захавальнiца хатняга парадку, раптам аддалася тайным зносiнам з палюбоўнiкам. Сакрэтныя сустрэчы адбывалiся ў iх пастаянна, i нават у той час, калi мы пасля лазнi прыйшлi на абед, яна практыкавалася ў каханнi з гэтым маладым чалавекам. Устрывожаная нашым з'яўленнем, кiруючыся першай думкай, якая прыйшла ёй у галаву, яна садзiць свайго каханага пад высокую лазовую кашолку, абвешаную з усiх бакоў тканiнай, якую адбельваў дым паленай серкi, закладзенай знiзу. Палiчыўшы, што юнак надзейна схаваны, яна сядае з намi вячэраць. А тым часам малады чалавек, нанюхаўшыся серкi, невыносны смурод якой акружыў яго хмарай, ужо не мог дыхаць i пад уздзеяннем гэтага едкага рэчыва пачынае раз за разам чхаць.
25. Калi муж пачуў чханне першы раз, а яно даносiлася з боку жонкi, з-за яе плячэй, дык падумаў, што чхнула яна, i, паводле звычаю, кажа "Будзь здарова!" Аднак гэты гук паўтараецца, пасля разлягаецца штораз часцей. Гэты залiшнi катар робiцца гаспадару падазроным, i ён, каб не рабiць больш здагадак, адсоўвае стол, прыпадымае кашолку i знаходзiць там ужо ледзь жывога мужчыну. Поўны абурэння ад такой ганьбы, ён патрабуе меч, збiраючыся забiць гэтага, што памiраў, чалавека. Ледзь стрымаў я яго ад гэтага вар'яцкага парыву, пераконваючы, што вораг i так хутка памрэ ад серкi i не навядзе на яго адказнасцi за сваю гвалтоўную смерць. Памякчэўшы не столькi ад маiх угавораў, колькi змушаны абставiнамi, у якiх апынуўся, ён выносiць ледзь жывога палюбоўнiка ў блiзкi завулак. Тады я пачаў пераконваць яго жонку i нарэшце давёў, што на нейкi час яна павiнна пакiнуць дом i перасялiцца да якой-небудзь знаёмай жанчыны, каб там перачакаць, пакуль астыне гнеў мужа. Можна было спадзявацца, што ён, разгарачаны нястрымнай злосцю, задумае што-небудзь благое супраць яе i самога сябе. Пакiнуўшы з агiдай такую сяброўскую вячэру, я вярнуўся дамоў".
26. Слухаючы расказ млынара, яго жонка, якая даўно ўжо акунулася ў бессаромнасць i нахабства, пачынае бязлiтасна лаяць сукнавалаву жонку, што i падатная яна, несумленная, ганьба для ўсяго жаночага полу. "Забыўшыся на сорам i абавязкi жонкi, яна заплямiла дом свайго мужа славай публiчнага дома! Страцiць гонар законнай жонкi, каб атрымаць iмя прадажнай жанчыны! Такiх трэба палiць жыўцом!" - дадала яна. I ўсё ж затоеныя пакуты нячыстага сумлення не давалi ёй спакою. Каб хутчэй вызвалiць свайго спакуснiка са схованкi, яна некалькi разоў намаўляла мужа пайсцi спаць.