Чтение онлайн

на главную - закладки

Жанры

Шрифт:

Мўлжал тўри чиди. Беш минг кишидан иборат ўшин ар сафаргидек дарёнинг саёз жойидан кечиб ўта бошладилар. ироа чииб олган жангчилар ўисдан ужумга учраб ўлим топдилар. Кечувда бўлганларига йўл йў эди, иккала ирони ам мудофаачиларнинг жангчилари мутла эгаллаб олган.

Бухоро Амири юборган жазо ўшини мутлао малуб бўлди. Асир олинганлардан ташари барча жангчилар алок бўлишди ёки сувга чўкиб бедарак йўолишди. Бухоро Амирлигини руан синдирган бу воеа ўон хонлигининг ўз кучига бўлган ишончини мустакамлади.

Тарова, Чанкат ишлолари атрофида барпо бўлган салтанат ўз марказини «Кўк тўнли Азизлар» мавзесида урилган

янги алъага кўчириб, ўзларини ўон хонлиги деб атай бошладилар. Салтанат ривожлана бошлади. Ўзларини таши душмандан муофаза илиш учун бирлашиш лозимлигини тушунган мустаил Андижон, Наманган, Марилон каби шаарлар ўон хонлиги таркибига кира бошладилар. Кейинро бориб Ўш, Ўзган, Жалолобод шаарлари ам уларга эргашдилар. Ободончилик ва урилиш ишлари ам тез суръатлар билан олиб борилди.

Хонликни барпо илиш жиддий тўсиларга дуч келишига арамай ўзига хос ана шундай муваффаиятлар бор эди. али илинадиган ишлар жуда кўп, юрт бехатарлигини таъминлайдиган мунтазам ўшин тузиш, ўз пулини зарб илиш, удудларни кенгайтириш каби муаммолар кўндаланг эди.

Шорубийнинг энг хуш кўрган машулотларидан бири овга чииш бўлса, иккинчиси жангчиларнинг машулотини кузатиш эди. Водийнинг йигитлари алп омат, жасур ва жисмонан жуда баувват эдилар. Буни кўра билган хон кучли мунтазам ушин тайёрлашга киришган эди.

– Дада, – деди Шорубий отасига. – Жангчиларимизнинг тайёргарлигини бирга кўрсак ўз фикрларингизни айтар эдингиз.

– Йигитларинг от чоптириш, камон отиш, найза улотиришда тенги йў, буни биламан.

– Уларни кўпро маш илишлари учун имконият яратганмиз, айниса уло мусобаалари от чоптириш маоратини оширади, иличбозлик мусобааси учун алоида соврин белгилаганмиз.

– Бу ишларингиз тасинга сазовор, лекин нималаргадир кучимиз етмаётганга ўхшайди. Менимча илич ва камоннинг умри тугаб бормода.

– Наотки шундай?.

– а, озгина фурсат ўтади-ю, бу уроллар ўрнини милти ва замбараклар эгаллайди. Баъзи давлатлар буни тушуниб етишган, бизлар ам бирор чора топмасак вати келиб уларга ем бўламиз.

– !ша чорани аердан излаймиз?

– озирчалик бу саволларга жавобимиз йў. Лекин умидсизликка ўрин йў, изласак топамиз. Маърифатни ривожлантирсак, кўпгина саволларга жавоб топишимиз ани. Афсуски, ноиттифомиз, худбинмиз, ўйинаромиз, бундай нусонларни даволаш кўп жиатдан укмронларга боли. Улар ўз аловатларидан воз кечиб миллат аида айуришлари керак.

– Албатта шундай иламиз.

– Муаммолар беисоб бўлган бу оламда иладиган ишлар жуда кўп.

* * *

Кутилмаганда Шомастбийнинг вафот илиши Шорухон учун оир жудолик бўлди. Икки хил исм билан аталадиган (Шомастбий ва Ашурбек) хоннинг отаси хал ичида жуда катта нуфузга эга эди. Табиатан хушчача, жисмонан солом бўлган бу инсон чуур мулоазали, ўзини тўри бошара оладиган, кишиларни ўзига тобе ила оладиган кучга эга бўлиб, барча абиладошларининг ишончига кириб, мерини озона олган. Барча ишларда ўли Шорухоннинг маслаатдоши бўлиб, хонликни барпо илишда жуда катта шижоат кўрсата олган. Хонлик эндигина оёа тура бошлаган чода у дунёдан кўз юмди. Ўз илтимосига кўра уни «Чомочбува» абристонига дафн илишди. У ўзининг унча узо бўлмаган умрини эл-юрт учун сарфлаб, кишилар албида яхши хотира олдирди.

Шорухон отасининг насиатларига риоя илган олда салтанатни бошара бошлади. Отаси каби кишиларнинг мерига кириш билан биргаликда яхшигина

сиёсат олиб борди. Шар томондаги ўшнилари бўлган ириз ва ипчоларни ўз томонига одириб, мустакам иттифо тузишга муваффа бўлди. Хонликнинг удудлари йилдан-йилга кенгайиб борар, ихтиёридаги мунтазам ўшиннинг сони ошар эди, хонликнинг бешинчи йилида ўон хоннинг ихтиёрида ўттиз минг кишилик жанговор ўшин мавжуд бўлиб, ўшин нафаат сон балки сифат жиатидан ам намунали эди. Теварак-атрофдаги давлатларнинг эътиборини ўзига торта олган эди. Хонликнинг гўдаклик чоида жиддийро бир чора топа олмаган Бухоро Амири энди атти хавотирга туша бошлади. Агарда шундай кетиш давом этаверса ўон хонлиги чинакам раибга айланиши муаррар. Бунинг устига Амирнинг жосуслик тизими номаълум сабабларга кўра кетма-кет малубиятга учрамода. Бир томондан Хива хонлиги хавф солса иккинчи томондан кенгайиб бораётган ўон хонлиги хавф солар эди. Жиддий чоралар кўрилмаса яна кўпгина вилоятларнинг ўлдан кетиш этимоли йў эмас.

* * *

Эшик оаси хоннинг абулига наманганлик шайх Мулла Бозор Охунд келиб, киришга ижозат сўраётганини хабар илди.

– Таклиф илинг, – деди Шорухон. – Ул зот учун эшигимиз доим очи.

– Ассалому алайкум хон азратлари, – деди шайх таъзим айлаб.

– Даргоимизга хуш келибдилар, азрат, – деди Шорухон алоида илтифот кўрстаиш учун ўрнидан туриб шайхга пешвоз чиар экан. – Биз томонларга андай шамол учирди.

– Ўз ихтиёримиз билан келдик, жанобларига бир илтимос илмочи эдик.

– Ўзлари саломатмилар, али Наманган бизлардан хафа эмасми?

– Сизга сиатлик тилаб барчамиз дуодамиз, юртимиз тинчлигини яратгандан кеча-ю кундуз сўраш билан бандмиз.

– Саломат бўлсинлар.

– азрати олийлари, катта кўламда урилиш илаётганларидан хабардормиз, хизмат илувчиларингиз ичида бизнинг анчагина муридларимиз ам бор экан.

– а, албатта. Уларнинг кўпчилиги унарманд усталар.

– Ўша муридларимизни бизнинг ихтиёримизга берсалар деган масад билан келганмиз.

– Афсус, бу илтимосларини бажара олмаймиз.

– Бажармасалар бўлмас, – шайх овоини солиб, тунд иёфага кирди.

– Нима учун?

– Биз дини исломнинг равнаи учун хизмат илишимиз лозим.

– Улар эл-юрт осойишталиги учун менат илишмода, бу дини исломга зидми?

– Шу чоача менинг илтимосимга бирорта укмрон эътироз илмаган эди.

– Илтимосингиз юрт манфаати учун зарарли, шунинг учун биз рухсат бермаймиз.

– Аттанг, яхши иш бўлмади, бизнинг ранжиб олишимиз худога хуш келмас.

– Шайх жаноблари худога нималар хуш келишини билмайдиганга ўхшайдилар, барчамизнинг эзгу масадимиз юртга фидоийлик холос, сизнинг ниятингиз артофингизга муридлар тўплаш холос. Энди жавоб айланг, ай биримизнинг ниятимиз эзгуликка яин.

– Мен ўз фикримдан асло айтмайман.

– Яхшиям сизнинг бахтингизга мен ўзимни бошара оламан, акс олда хонларнинг жалини ўзаш анаа бўлишини кўрсатиб ўяр эдим. Энди жўнанг, акс олда ўзингизга жабр иласиз.

Хондан рад жавобини олган шайх Мулла Охунд жалини боса олмай, оровултепа деган ишлодаги бир муридининг уйига кириб борди. Деворга Шорухон тасвирини чизиб, бир нарсаларни узундан узо пичирлаб суратга арата камондан ў уза бошлади. Яна аллаандай баир-чаирлар илиб ниоят чарчаб ўтириб олди. Хонадон эгасини чаириб Шорухон тез кунларда вафот этишини айтиб, зудлик билан ўз юртига жўнаб кетди.

Поделиться:
Популярные книги

Дикая фиалка Юга

Шах Ольга
Фантастика:
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Дикая фиалка Юга

Убивать чтобы жить 2

Бор Жорж
2. УЧЖ
Фантастика:
героическая фантастика
боевая фантастика
рпг
5.00
рейтинг книги
Убивать чтобы жить 2

Я – Легенда

Гарцевич Евгений Александрович
1. Я - Легенда!
Фантастика:
боевая фантастика
попаданцы
рпг
фантастика: прочее
5.00
рейтинг книги
Я – Легенда

Младший сын князя. Том 10

Ткачев Андрей Юрьевич
10. Аналитик
Фантастика:
городское фэнтези
аниме
сказочная фантастика
фэнтези
фантастика: прочее
5.00
рейтинг книги
Младший сын князя. Том 10

Запечатанный во тьме. Том 1. Тысячи лет кача

NikL
1. Хроники Арнея
Фантастика:
уся
эпическая фантастика
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Запечатанный во тьме. Том 1. Тысячи лет кача

Вторая жизнь

Санфиров Александр
Фантастика:
боевая фантастика
альтернативная история
6.88
рейтинг книги
Вторая жизнь

Защитник. Второй пояс

Игнатов Михаил Павлович
10. Путь
Фантастика:
фэнтези
5.25
рейтинг книги
Защитник. Второй пояс

Сумеречный Стрелок 10

Карелин Сергей Витальевич
10. Сумеречный стрелок
Фантастика:
рпг
аниме
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Сумеречный Стрелок 10

Леди для короля. Оборотная сторона короны

Воронцова Александра
3. Королевская охота
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
5.00
рейтинг книги
Леди для короля. Оборотная сторона короны

Возвышение Меркурия. Книга 8

Кронос Александр
8. Меркурий
Фантастика:
героическая фантастика
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Возвышение Меркурия. Книга 8

Законник Российской Империи. Том 4

Ткачев Андрей Юрьевич
4. Словом и делом
Фантастика:
городское фэнтези
альтернативная история
аниме
дорама
5.00
рейтинг книги
Законник Российской Империи. Том 4

Ермак. Регент

Валериев Игорь
10. Ермак
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
Ермак. Регент

Империя Хоста 4

Дмитрий
4. Империя Хоста
Фантастика:
боевая фантастика
попаданцы
6.71
рейтинг книги
Империя Хоста 4

Игра Кота 3

Прокофьев Роман Юрьевич
3. ОДИН ИЗ СЕМИ
Фантастика:
фэнтези
боевая фантастика
8.03
рейтинг книги
Игра Кота 3