Шалёная (на белорусском языке)

де Мопассан Ги

Пасля я зноў апынулася сам-насам з мужам, якi даў мне некалькi агульных тлумачэнняў, як тлумачаць хiмiчны эксперымент перш чым яго правесцi. Ён быў вельмi незадаволены. Я плакала, пакуль не настаў дзень, i як толькi гатэль расчынiў дзверы, мы паехалi адтуль.

I гэта яшчэ не ўсё.

Наступнага дня мы прыехалi ў Пурвiль - маленькi курорт, якi толькi пачалi будаваць. Мой муж прыставаў да мяне са сваiмi дагаджаннямi i пяшчотамi. Першае незадавальненне прайшло, i цяпер ён быў проста зачараваны. А я, саромеючыся маёй прыгоды днём раней, была вельмi ласкавая i паслухмяная. Але ты сабе не ўяўляеш, якi жах, якую агiду, амаль нянавiсць

абуджаў ува мне Анры пасля таго, як я даведалася пра той ганебны сакрэт, якi так страшна хаваюць ад маладых паннаў. Я была ў роспачы, мне было да смерцi смутна, мне не давала спакою жаданне вярнуцца да маiх бедных бацькоў. Праз дзень мы прыехалi ў Этрэта. Там сярод адпачывальнiкаў быў пярэпалах: толькi што памерла ад шаленства маладая жанчына, якую ўкусiў маленькi сабачка. Я адчула дрыготку ў слiне, калi пачула пра гэта за сталом. Мне адразу ж здалося, што ў мяне балiць нос, i я адчула жахлiвую немач ва ўсiм целе.

Я не спала ўсю ноч, я зусiм забылася пра мужа. Што, калi i я памру ад шаленства! Ранiцай я спыталася ў метрдатэля пра падрабязнасцi. I падрабязнасцi былi самыя жахлiвыя. Увесь дзень я гуляла па стромах. Я больш нi з кiм не размаўляла. Я думала. Шаленства! Якая жахлiвая смерць! Анры пытаўся ў мяне: "Што з табой? Ты нейкая смутная", я адказвала: "Нiчога, усё добра". Мой позiрк блукаў па моры, па фермах, па роўнядзi палёў, але я нiчога не бачыла. Нiзавошта ў свеце я б не прызналася, якая думка мяне гняце. Нейкi сапраўдны боль працяў мой нос. Мне захацелася вярнуцца.

Вярнуўшыся ў гатэль, я зачынiлася, каб паглядзець на рану. Не было болей сумнення, яна балела.

Я адразу ж напiсала мацi кароценькi лiст, якi напэўна здаўся ёй дзiўным. Я патрабавала неадкладнага адказу на зусiм дробязныя пытаннi. I ў канцы прыпiсала: "I не забудзьцеся, калi ласка, напiсаць пра Бiжу".

Наступнага дня я не магла есцi, але ўсё ж адмовiлася пайсцi да лекара. Я прасядзела ўвесь дзень на пляжы, назiраючы за купальшчыкамi ў вадзе. Яны былi розныя, тоўстыя, худыя,вельмi брыдкiя ў сваiх купальных гарнiтурах, але мне было не да высмейвання. Я думала: "Шчаслiвыя! Iх нiхто не ўкусiў. Яны будуць жыць! Яны нiчога не баяцца. Яны могуць весялiцца, колькi захочуць. Iм добра!"

Штохвiлiны я абмацвала нос, каб даведацца, цi ён не распух. Вярнуўшыся ў гатэль, я адразу ж замкнулася ў пакоi, каб паглядзецца ў люстра. Калi б мой нос змянiў колер, я б напэўна памерла на месцы.

Увечары я раптам адчула нейкую роспачную пяшчотнасць да мужа. Ён здаўся мне добрым, я абаперлася на яго руку. Дваццаць разоў я збiралася выдаць яму мой жахлiвы сакрэт, але не адважвалася.

Ён брыдка скарыстаў маю бездапаможную адданасць, прыгнечанасць маёй душы. У мяне ўжо не засталося нi моцы, нi нават жадання яму працiвiцца. Я магла стрываць усё! Наступнага дня я атрымала лiст ад мацi. Яна адказала на мае пытаннi, але нiчога не напiсала пра Бiжу. Я адразу падумала: "Ён памёр, i ад мяне гэта хаваюць". Мне захацелася бегчы на тэлеграф i даслаць тэлеграму. Мяне спынiла думка: "Калi ён папраўдзе памёр, мне пра гэта ўсё роўна не скажуць". I я асудзiла сябе яшчэ на два днi пакутаў. Тады я зноў напiсала. Я прасiла, каб мне даслалi майго сабачку, бо мне тут трошкi сумна.

Па абедзе мяне ахапiла лiхаманка. Я не магла падняць шклянку з вадой, не вылiўшы паловы. Стан маёй душы быў безнадзейны. Калi настаў вечар, я ўцякла ад мужа i пабегла ў царкву. Я доўга малiлася.

Вяртаючыся, я адчула

новыя болi ў носе i зайшла да аптэкара. Я расказала яму пра адну маю сяброўку, якую ўкусiў сабака, i спыталася парады. Гэта быў мiлы чалавек, вельмi паслужлiвы. Ён даў мне шмат парадаў. Але мой розум быў такi стомлены, што я нiчога не запомнiла, акрамя аднаго: "Прамыванне страўнiка было б вельмi пажаданае". Я купiла некалькi бутэлечак не ведаю чаго, быццам бы дзеля таго, каб паслаць iх сяброўцы.

Сабакi, якiх я сустракала на вулiцы, абуджалi ўва мне страх i агiду, i мне хацелася бегма бегчы ад iх. Часам мне здавалася, што мне хочацца iх укусiць.

Я мела вельмi неспакойную ноч. Мой муж скарыстаў гэта. Наступнага дня я атрымала адказ ад мацi. "Бiжу, - пiсала яна, - адчувае сябе выдатна. Але выслаць яго чыгункай мы не наважымся, бо паставiлi б яго пад небяспеку". Значыць, мне не хочуць яго выслаць. Ён памёр!

Я зноў не спала ўначы. Анры хроп. Ён прачынаўся некалькi разоў. Гэта канчаткова вычарпала мае сiлы.

Наступнага дня я купалася ў моры. Мне ледзь не зрабiлася нядобра ад холаду, калi я ўваходзiла ў ваду. Мяне затрэсла ад гэтага ледзянога холаду, ногi аж калацiлiся. Але нос ужо зусiм не балеў.

Я выпадкова пазнаёмiлася з лекарам, курортным iнспектарам, цудоўным чалавекам. З незвычайным умельствам я павярнула гаворку на патрэбную мне тэму. Я прызналася, што колькi дзён таму мяне ўкусiў мой сабачка, i спыталася, што трэба рабiць, калi пачнецца запаленне. Ён засмяяўся i сказаў: "У вашым становiшчы ёсць толькi адно выйсце - вам патрэбны новы маленькi носiк".

Я не зразумела, i ён дадаў:

– Зрэшты, гэта ўжо справа вашага мужа.

Я так i не даведалася нiчога новага i развiталася з iм.

У той вечар Анры быў вельмi вясёлы i шчаслiвы. Мы пайшлi ў тэатр "Казiно", але ён не дачакаўся канца спектакля i прапанаваў мне вярнуцца. Я ўжо страцiла была цiкаўнасць да ўсяго i згадзiлася.

Мне не ляжалася ў ложку, усе мае нервы былi напружаныя. Ён таксама не спаў. Ён цалаваў, лашчыў мяне, абдорваў пяшчотамi, быццам здагадваўся, як я пакутую. Я цярпела яго пяшчоты, не зважала на iх, не думала пра iх.

I тут раптам мяне скруцiў нечаканы, незвычайны, маланкавы прыпадак. Я нема закрычала, адпiхнуўшы мужа, якi тулiўся да мяне, кiнулася да дзвярэй i раптоўна ўпала тварам унiз. Гэта было шаленства, страшнае шаленства. Гэта быў канец.

Разгублены Анры падняў мяне, каб даведацца, у чым справа. Але я маўчала, пакорлiва чакаючы смерцi. Я ведала, што пасля некалькiх гадзiн супакою мяне скруцiць новы прыпадак, пасля яшчэ адзiн, аж да апошняга, якi будзе смяротны.

Я дазволiла занесцi сябе ў ложак. На свiтаннi надакучлiвыя дамаганнi мужа сталiся прычынай новага прыпадку, якi цягнуўся даўжэй, чым першы. Мне хацелася драпаць, кусацца, выць. Гэта было жахлiва, але чамусьцi зусiм не так балюча, як я думала.

А восьмай гадзiне ранiцы я заснула ўпершыню за апошнiя чатыры ночы.

А адзiнаццатай нейкi мiлы мне голас абудзiў мяне. Гэта была мама. Яе напалохалi мае лiсты, i яна прыляцела, каб мяне пабачыць. У руках яна трымала вялiкi кошык, з якога раптам пасыпаўся сабачы брэх. Я схапiла кошык, не памятаючы сябе, ашалелая ад надзеi. Я расчынiла кошык, i Бiжу саскочыў на ложак, пачаў лiзаць мяне, скакаць вакол, качацца на падушцы ад дзiкай радасцi.

Вось так, дарагая мая, можаш верыць, можаш не верыць... Да мяне ўсё дайшло толькi наступнага дня!