Бастан кешкен, кµз кµрген
Шрифт:
сз мыт болсын. Содан кейін айтып келерсі»-дедік. н-тнсіз ол
алды. Біз кеттік. Кп талысы оай тимесе керек. Кп замай, тым
алыс емес жерге оныс аударды. Ол жата 2-3 жыл болды. Кшуі
м екен, ау сз де жо,тынышталды. дамыз да бізді
шешімімізден хабардар еді, ризалыын білдірген болды. азір бірге
трып жатырмыз. Кшіп келген со онысы жайлы болсын айтып,
брыны аттыра кейіген сзімізге кешірімді біз срады. азата
“йелі жаман болса, ажырайсы. Крші
кшесі.”деген бар еді. Содан болды ма, баса да себеп бар ма ,
да да бл жерден кшіп еді. Барысымен сол жата дние салды.
Жасы жігіт еді, рухыны жайлы жерде болуын бір Алладан
сраймыз да. Бл араздасушылар екеуі де менімен жасы атар еді;
батыл айтуымны жолы сол еді. 22/03/2002 жылы ыры берілді. Сол
рдасым 2002 жылды апаныны басында дние салды.
Махаббат, аыл жне есеп.
Траты жаняны іргетасы-ерлі зайыптыны бір-біріне лайы
болуында, жп ран жандарды тні мен жан жарастыында жне
кзарастар йлесімділігінде. Олай болса, махаббатпен йлен,
аылмен йлен, есеппен йлен, біра з теіе осылмаса, траты
отбасын рау иын. Ал, аза дстрімен йленсе, осынау мірлік
мселені о шешімін табу оай. Мселен, азата жар тадау-
ркімні з шаруасы емес. Е алдымен, жігіт пен ызды ке-
шешесіні шаруасы. Жегейлер мен да-жекжаттарды шаруасы.
Олар жастарды жарасымды от басын рып, тату-ттті трып кету-
кетпеуін кп болып ойласып, болжай алады.алай деіз? ыз
айттыратын жа бойжеткенні бойынан е басты трт асиет іздейді;
1) тектілік, 2) аыл-парасат, 3) сымбат-крік, 4) іскерлік пен
нерпазды. ыз жаты сз салып отыран жігітке оятын
талаптары да осыан сас; ер жігітті басындаы “алты асыл асиет”
деп атаан. Яни, ер жігітті: “Зерде-зейіні болсын (тылсым сырды
13
а алатын), нер-рісі болсын(мірден перер сыбаасын),
тапырлы, талап, ерлігі болсын(дшпана найза са алатын), жігер-
кші болсын (аятан шаланды жыа алатын), айрат-аруы болсын
(иындыта сыналатын), білімі болсын(биікке бастап шыа алатын).”
...“Кріп алан кріктіден, крмей алан текті арты.”
...“Жалаулы деп, малды деп байдан алма,
Кедей ызы арзан деп марланба,
Ары бар, аылы бар, яты бар,
Ата-ананы ызынан апыл алма” (Абай).
...“Кріп алса, кріктіні ал, крмей алса, тектіні ал, таба алса,
таспа сыртты баны ал, таппаса, азбас, тозбас араны ал ”
(“Парасат”,№10, 1992 ж.).
Рухы бойынан шыандарды кзету
алай екенін айдам, бізді елде дниеден айтан адамды
салын жерге жайастырып , іш дрет алдыртып болан со, тн
мезгілінде шам жаып ояды да, ішіне мысы кіріп кетпеуін ана
амдастырып,
блмелерге жатып йыа бет алады. Ол лген адам жас па, егде
тартан адам ба, андай жадайа байланысты дниеден тті,
онымен де жмысы жо.Ертеректе, мен лі ариялыа келе
оймаан кезімде, осындай жадайлара лкендерді жасаан
шешіміне іштей риза болмай, з борышым санап, кзет
йымдастырдым. Бір немере болып келетін туысымызды баласы
трактор айдап келе жатып, тракторымен лкен канала аударылып,
сол тракторды астында айтыс болды. Оншаты шаырым жерден
кран келіп, тракторды ктеріп алуа тра келіпті. Жерде ар алы,
ыс те суы. Суы хабар бізге сарт етіп жетісімен, бір автобус болып
жеттік. айтан бала жаында ана йленген-ді. Келсек, анасы
осыла кетпеді демесе ешнрсені білмейді, ке болса, ол да дем
алуа шамасы зора келеді. Булыып, тншыып, ксігін баса алмай
отыр екен. Ол кезде елге басшы болан, аалы жасап жрген
ааларымыз бар болан. Тнні бір уаытысында лкендер
шешінбестен исая-исая жатысты.кесі болса, есік алдында стул
стінде крсініп ойып отыр. Оан:”Жатыныз, дем алыныз”,-десек,
келіспейді. лкендерге келіп, осыны айтса, жата берідер дейді. Не
керек, екі адам, бірі мен жне туыс рдасым екеуіміз, лген
баланы кесін зора кндіріп, та атанша кзетін ткіздік. Сол
жмысымыза зіміз де, кесі де риза болды. ысты суытыы
сондай, баланы оятын жер, орым, кріш егетін жерді ортасында
екен;екінші кні азылып дайын болды:екі бшке солярканы айта-
айта йып, тоын жібітіп азумен бітті. Адамды жан-рух жне тн-
дене деп екіге бледі екен. Шкрім дайберділыны "ш аны"
кітапшасында осылай тсіндіреді. Сонда лген адамны рухы соны
денесінен, яни тнінен бірден кдер зіп, зап кетпейтін сияты,
мені тсінуімше. аза болан баланы кесі, шешесі атты айыа
14
шырап отыранда, кпті крген, кп жасаан лкен кісілерді
білімсіздігі мен парасаттылыыны кемдігі болды-ау деп
тжырымдадым.Туысан, бауыр деген баса тскен осындай
ауыртпалыты бліскенде, болан уаианы соларды аз да болса,
есінен шыарысып, гімеге айналдырып, астарында болана не
жетсін! Кпке дейін орны толмас азаны аза баласы осылайша
бірге ктерісуі керек деп санаймын. Бріміз де адам деген ата
ортапыз. Біра адам мен адамны айырмасы аспан мен жердей
болады дегенді де оып едім. Христиан дініндегілерде мсылман
дініндегілердей емес, айы блісу жаы біздерден лдеайда
кем.Таы бір жадай былай болды:бл да туысым еді, рі рдас. Бір