Блакіт і золата дня
Шрифт:
Яна дрыжала, седзячы ў крэсле. А хлопец замкнуў дзверы, спехам уключыў рэфлектар - у пакоі было халаднавата, таму што яшчэ не пачыналі палідь, - і выцягнуў з шафы ваўняны пуловер.
– Прэч гэта, - сказаў ён, стаючы перад ёй на калені.
Ён адкінуў туфлі ўбок і захутаў яе ногі, з пакутлівым шкадаваннем адчуваючы, якія яны халодныя.
Потым спешна наліў ёй шклянку віна, адчыніў пісьмовы стол. У пакоі адразу разліўся добры, зусім хатні водар саду. Ён выцягнуў усю шуфляду, напоўненую зеленавата-васковымі
– Выпі. Еж, - сказаў ён.
Яны моўчкі пілі. У непрытульным змроку за акном, за шумнай цемрай парку дрыжалі гарадскія агні.
І абаім здавалася, што гэта не той няўтульны і любы і пагражальны горад глядзіць у іх пакой, а проста закінуты хутар недзе на краі зямлі, і гарыць печ, і сумуе ў садзе закінуты шалаш вартаўніка, і моцны водар яблык, што аддае віном, поўніць усё вакол. Гэты прывід шчасця, немагчымага цяпер для іх, быў такі пакутлівы, што яна сказала:
– Пакажы мне свае работы.
Ён нават з нейкай радасцю адшмаргнуў шторы.
І яна міжвольна падалася назад: з палатна, што стаяла перад ёю, лілося такое трывожнае чырвонае святло, што хацелася закрыць вочы.
Яна зразумела, што гэты водбліск пагрознага не мог быць звычайнай зарой.
Усё было проста: насычанае чырвоным неба, барвовы адбітак у спакойнай вадзе, схіленая пад уласным цяжарам вадзяная чарацінка, што перакрэсліла палосу. Рабілася шкода чагосьці, нешта пагражала, нараджалася ў сэрцы няўмольная любоў.
– Гэта называецца “радзіма”, - сказаў ён.
– Так яшчэ ніхто не рабіў, - сказала яна.
– А вось яшчэ.
Яна ўбачыла пакрыўлены рог дома, акно, з якога, як сцяг, вырывалася фіранка, - відаць, па пакоях гуляла пройма - і двух сабак, якія пілі ваду пад дзіраваю рынай. Убаку трэці пёс, пужліва азіраючыся, капаў сабе ў зямлі нару.
– Гэта называецца “вайна”?
– спытала дзяўчына.
– Так.
Потым была бязмежная роўнядзь вады, сусветны патоп, а над ёю юнак, што ўздымаў на руках непрытомную дзяўчыну. Вада ўсё прыбывала, і на твары юнака можна было чытаць:
“Любая, дыхай, пакуль мае вусны не зніклі пад вадой”. І яшчэ нібы чыталася: “Я не баюся цябе, бог! Таму што я чалавек. Нават перад смерцю”.
Яны глядзелі далей. Перад дзяўчынай праходзілі людзі - людзі са спрацаванымі рукамі, людзі шахт, людзі непалітых ніў, маладыя альбо старыя, добрыя ці благія, але ўсе чалавечныя.
– Я ненавіджу смерць, - сказаў ён, - я ненавіджу яе.
– А як ты змагаешся з ёю?
– Глядзі.
На новым палатне быў лес, светла-зялёная, пранізаная сонцам папараць. І ў ёй, бы ў зялёных аблоках, быццам зусім не дакранаючыся да зямлі, сутыкнуліся два магутныя кані, счапіліся ў апошняй стычцы два коннікі.
Гэта было зроблена з такою дзікай экспрэсіяй, з такім драмагызмам, што міжвольна прыходзіла думка: адзін з іх, той,
Гэта Ян Прыгожы дабіваў Балотнага Уладара.
Дзяўчына ўздыхнула:
– Ты ведаеш, што ты геній?
– У мяне няма часу на тое, каб стаць ім.
І, апусціўшы штору, быццам адрэзаў:
– Спі.
– Пачакай, я яшчэ пабуду з табою... Трошкі. Я не хачу спаць.
– Добра, - у яго загарэліся вочы.
– І я таксама.
Яны яшчэ каля гадзіны гаварылі. І гэта былі ўспаміны, словы аб мінулым каханні, аб тым, што кожны з іх перажыў потым.
Пасля гэтага ён адкінуў рог коўдры, паправіў халаднаватую прасціну, узбіў падушку.
– Кладзіся. Я ў суседа, за сцяной. Яго няма. Трэба будзе -пастукай.
Яна запытальна глядзела на яго. Ён паставіў на начны столік графін з вадрю, талерку з яблыкамі.
– Піжама ў шафе, калі хочаш.
Твар яго здаваўся каменным. Ён узяў з шыфаньера прыбор для галення, развітаўся і выйшаў.
Яна ляжала ў ложку і доўга чакала. Ён не вярнуўся.
А ў гэты час ён пастукаў у пакой трэцяга суседа і сказаў яму:
– Ты прасіў у мяне брытву?
Добрыя блакітныя вочы пад белымі вейкамі заміргалі:
– Калі? А-а... добра, мне якраз патрэбна.
І хлопец пайшоў у суседаў пакой.
Ён пагасіў святло, выцягнуўся пад коўдраю, адчуваючы сябе, як зрынуты волат.
У цемры праплыў перад яго вачыма белы твар, прызыўныя цені вачніц, голыя рукі паўзверх коўдры.
“Вось яна лягла. Вось упалі на падлогу туфлі. Вось яе глыбокі ўздых. Божа, як я кахаю, як жадаю яе!”
Ён да болю сціснуў зубы.
“Кахаю... І забіваю? Не, яна маладая, здаровая. Гэтыя гады праляцелі над ёй краем. Яна яшчэ можа быць шчаслівай, знойдзе сябра, дзяцей...”
Зноў вырастаў у душы страх.
“Як быццам прыпадак? Выбіць акно? Не. Памыліўся. Горш за ўсё, што яго так і не было за гэты дзень. Т олькі прадчуванне. Можа, я перабольшваю? Можа, пайсці да яе?’
Ён чыркнуў запалкай. Трапяткі агеньчык выхапіў з цемры точаную, амаль безвалосую, прыгожае формы руку.
“Жыць бы табе і жыць, рука...”
У цемры мігцеў агеньчык папяросы.
“Здаецца нехта ходзідь па пакоі? Магчыма, прыйдзе сябра, у яго ключы. Адчыніць. А, д’ябал...”
Нейкае падабенства рэўнасці нарадзілася ў сэрцы.
“Пайсці? Не”.
А потым усё гэта перастала быць праблемай.
Так яны ляжалі без сну, кожны ў сваім пакоі. Толькі вузкая перагародка, але ўсё адно што акіяны.
“Прадавадь, прадавадь, прадавадь. Толькі прадавадь. Гэта
адно”.
Успыхваў чырвоны светлячок.
“Смерць, я не баюся цябе! Я кідаю табе выклік. Я чалавек... Хоць сёння, як грубая жывёла, адштурхнуў тую, што на руках насіў бы ўсё жыццё... Але ж я кахаю яе. Я кахаю яе, кахаю, кахаю!..”