Бурятские народные сказки. Бытовые
Шрифт:
— Ши хулууша гууш даа?
— Хулуухалби даа, — гэнэ.
— нээрээ хулууша болбол энэ шагаабартаа столоо табяад, стол дээрээ мунгэн аяга шанагаа табяад, хажуудань лампа ааагаад, тнэй хажууда ахяад уухаб, тным хулуужа абааш даа, — гэжэ хаан хэлэбэ.
— Тиижэ, хулуухаб, — гэжэ Дурбаан хэлэбэ.
дэшэлэн Дурбаан тиимэ хээшэнэй хртэ ошоно. Нэгэ аяхан хээн хе ргэлээд ерэбэ. Хаанай шагаабарта ерээд харана. Хаан булта юумэ табяад ахяад ууна. Шагаабарынь модоор соо сохёод, нхи хээн хнэйгээ гар хиигээд ap-балзуулна. Хаан гарынь таа сабшаад хаяжархиба. Толгой-ень оруулаад монсогошуулна.
— Зуун шарые зуун хгээр сахюулнаб, тниие хулуужа абааша, — гэжэ хаан Дурбаанда хэлэбэ.
— Яаха.эм даа, хулуухаб, — гэжэ Дурбаан хаанда хэлэ-
бэ.
Шараа дундаа хээд, зуун хн тойроод байнад. Нэгэ тахяа абаашаад шарын дунда табихадань, тэрэнь бархирба. Тиихэ-дэнь шарнууд бутараад харяалдаба. Нэгэ шарынь абаашаад, Дурбаан алажархиба. лдэнь Дурбаанайда ошоходо мя-хаяа улгэжэ отолжо байба.
75. ГРИШКА
Гришка гэжэ ншэн хбн ябаа. Мал-
гаяа хээсэш саана ябха. Нэгэ мангад, нэгэ еврей ерэбэ.
— Юу хэжэ байнаш? — гэжэ ураба.
— Хулуужа уржа ябанаб.
Гришкэеэ тэргэндээ уулгаад, гэртээ асарба.
— Малгаарша нэгэ неэ хлтэ асар, — гэбэ.
— Би хулуухаб, — гэнэ Гришка.
Мангад хоёр пастух табина хархын. Хайшан гэжэ хулуу-хаимааб гэжэ-. Модон соо орохолоорон неэеын хоолойн хадхаад, лиин абаад ама руун шихэнэ. неэн гйгээ, хахажа гхэеэ анана.
— неэниин неэгээ идеэ, зай, мяха абахатнай, али мнгэ абахат? — гэнэ. неэгээ худалдаад абаба.
— Азаргайм хулуужа шадахыт? — гэбэ.
— Азаргытнай абажа шадахаб, — гэбэ.
Хара азаргаяа сара'й соо оруулаад, гурбан харуул табина.
"лэн бээдэ уан хаанааа грршхым", — гэнэд гурбан харуул. ДээрэээН унаа. Гартаа метла а баряад, метлаа г. Шагаабарта ерээд хонсиргоно Гришка.
Ь, хэды морин унаад ернэ. Азарга бээ. Тиигээд азаргаяа рэгшын худалдвад абана. Гурбан дэр срок хэб:
— " Зай, ши минии изын хубсаай хулуужа шадахыш, —
г™ЙаШка орои Д0Р °Р°0Д хэбтэнэ- Хгшэниин талхаа ай-nvifS' ^*!?00 амаР со° хээд табина- Изы эрэ хоёр орон-aw ороод хэотэнэд. Мнохи шанага сооси хилеэмэйн идхур-гэйи адхаа орон соон.
"все
ни болобо. бгэ амган хоёп J I дороо шдээ. Гришка хубсаайн IH ПМаад ЯШ лоороон эрэ эмэ хоёр: "ХулуугааS ябашо°- И§ШШ
Саашаа утархай пара cob 1Яя Ы* ^ < хыш", — гэжэ. СР<* В "Изыйим хулуу.
Изыеэ паар мориндо уулгаад МШ хын. Гришка харгы дээр боймолдоодBill Hi
— Ээ, Гришка хээ, — гэлдээя ШШI Ерхэдэн Гриппе Ш^ЩШ^Ш 1
бежаадлаа", — гэлдээд ошоод харанаi Тэп,1#"ШШ ка гурбан паар мориндо уугаад, изыен ГРИШ"
Тиижэ ншэн хбн неэтэй, НКШИН ложо, изы абаад, баяжаад арляшоо. ЭЗаргатай' хУбсаатай Щ
76. МУУ БААНСИ
Убээтэй ядуу хун байна.
бээ, газар гэшхэхэ адуу бээ. рёо
е наан соо хэеэ барижа, модо щабшажа ажал хэдэг байгаа пан. Хаа хаана айл тииргэндэ байсан дайдымайе хэнз. Модошо дархан болоо пан. Ехэ бэрхэ модошо дархан гэжэ хаа хаана дуулдана, тайшаа убэгэн муу Баансийи hypraa-ран дуулажа, татуулажа асараа пан. Муу Баансн ержэ, тайшаа бэгэн урана:
— Яахай намай татуулааш?
Тайшаа бэгэн хэлнэ: Шж пяохан гэ-
— Шамай ехэ бэрхэ урагта гарапан модошо дархан
жэ дуулаа ам, — гэбэ. хойно- "Гоёор
ТЙ" Муу Баанс, тайшааЩ|НИ байсан барихам", — гэнэ. тэрэ ШВШЙ барина, модоо халба. Тэрэ Муу Баанси байсанииьЩНИв! ехэ гоёор заажа байба. Нэгэ хоер плраииi д шж болно ехэ байсан бодхоожо байба. ШШ" ожо ерэхэм", — гэжэ тэрэ айн дэр Муу ЩщШш^ЯЯ хэлнэ. тайшаа бэгэн урана. Тайшаа убэгэн
— Харижа ерыштаа^З^НшШ ""Т" Хт1"
Муу Баанси айл тээшэ ЦШШ тайшаа бэгэ" Даа. Нэгэ долоо хоноги доторсоо зугаа Щ
Две хдэмшэде тэхэржэ Щ Щ "уга соогоо хаагаад. т бии байна. Баян хн гунтаии к Баанси хабхар?лажа идехэм гэжэ шахажа байна ВД баряаД тайш он хойно тэрэ нуга сооси МШ Ш нуга соогоо унГжа. бэгэнд хтэлжэ ябана. байна. айн Щ
Дан, гунтай хэриин бээ болшоощ
хуяууша лдэхэм гэжэ баян хун хойнооон ябалдана. р сайхын урайхана Муу Баансиие хусэжэ ерэнэ. Муу Баанси ухэрнин хутэлед ябажа ябана.
— Зяй, ухэриим яахай хулуубаш, яба, тайшаа бэгэидэ эаахам.
Саб сагаан болоон хойно тайшаа бэгэндэ ерэнэд. Ерээд, баян хун морёо, хэрээ уяад, тайшаа бэгэндэ ороно. Муу Баанси ухэриин дасин хулуугаад, харгуй газарта абаашаад, убээтэй ядуу хдтэ хэриин алаад хуу хубаажа гэшхэнэ. Баян хун тайшаа хундэ ороод байжа байна. Тайшаа убэгэн пурана:
— Хаанааа ябааш, хэрэгтэй ябайш? Баян хн хэлэбэ:
— Муу Баанси гунан ухэриим хулуугаал, — гэбэ. — Хойно-оон улдэжэ ерэжэ эндэ баряалби.
Тайшаа бэгэн пураба: т$ш
— хэртанай хаанаб?
— Эндэ газаа уяатай.
— Ябаад харайи, — гэжэ тайшаа бэгэн хараба. Хараан-гайн ганса мориниин уяатай, ухэриин убээ байба. Тайшаа убэгэн тэрэ баян хйи хараана, хашана: Л^И
— Ши намайе туршайш, хэри бариан хойно хэр шинии хаана ошохым? Худалаар хэлээш, — гэнэ.
Тиихэдэн тэрэ баян хн тайшаа бэгэндэ хараалгаад: "Худалаар хэлээн ёродоо трмэдэ орохош, — гэнэ. — Улаан бур-гааан ураг шинии бэшэ, тайгын бургааан танил шинии бэшэ, нюргайш шуа гарсара сосёо аа болихолши худалаар хэлэхэеэ". Баян хун морёо унаад, хэр бээеэр гэр тээшээ бусана. Бусапан хойнонь Муу Баанси тайшаа бэгэндэ ороно. Тайшаа убэгэн урана:
— Зяа, хэр зугаалжа ерэбэш?
— Баа бээ, долоон хоног соо зугаалбаб.
— Тэрэ баян хуни гунан хэри яахай хулуугааш? Тиихэдэ муу Баанси хэлнэ:
— Тайшаа убэгэн, булагай уа худхаа бээ хада, булан-хайр гарха бэйма. Муу Баансиин хулуугаа убээ хада, хулу-ушан хаанаайм, — гэнэ. Тиижэ тайшаа бэгэн Муу" Баансида тороод, тажаганса неэгээд, Муу Баансиин толгойе эльбээд: "Энэ байсангаа дуупыштаа", — гээд эльгэбэ.
Муу Баанси тэрэ байсангаа ехэ гоёор барижа дууаад байхадан, хатуу арсияа гэжэ, тарган мяхаа идюулэжэ хуб-салуулажа, мунгэ угэжэ: "Тиижэ унаан гараан нютагтаа гаража амарыштаа", — гэнэ.