Дзiкi сабака дзiнга, альбо аповесць пра першае каханне
Шрифт:
Дзяўчынкi, якiх нiхто не чапаў, завiшчалi. А Таня нават не ўскрыкнула. Яна толькi сумелася, што на самай справе вартавы атрымаўся цудоўна. А яна i не ведала, як гэта зрабiць. Яна толькi схапiла сваю думку i моцна трымала яе, не выпускаючы са сваiх пальцаў да тае пары, пакуль не зрабiла штык да вiнтоўкi, пакрыўшы яго блiскучым iльдом. I цяпер пальцы яе балелi ад вады i снегу, i яна грэла iх, засунуўшы ў рот.
Коля стаяў убаку, не падыходзячы да Танi.
Аляксандра Iванаўна, зацiкаўленая крыкамi дзяцей, таксама
Тонкiя варсiнкi на чорнай сукенцы настаўнiцы пакрылiся шэранню, гранатавая зорачка затуманiлася на яе грудзях, а яна ўсё стаяла, думаючы пра сваё маленства.
I яны таксама калiсьцi ляпiлi фiгуры з снегу. Адну яна запамятала добра. Гэта быў снегавiк у кутку на двары. Уначы, калi двор i цагляны мур залiваў месяц, на яго было страшна глядзець, на круглую распухлую галаву з чорным вугалем замест рота. I аднойчы, зiрнуўшы на снегавiка вечарам з акна, яна спалохалася i заплакала. Нiхто не ведаў, чаго яна плача. А яна не магла заснуць. Усю ноч у месячным святле мроiўся ёй гэты снегавiк, падобны на прывiд невядомых падземных iстот.
I цяпер, праз дваццаць гадоў, настаўнiца азiрнулася: цi няма i тут гэтага страшэннага снегавiка. Не, яна не ўбачыла яго. Тут былi i iншыя фiгуры, зробленыя не так па-майстэрску, як вартавы, але ўсё гэта былi воiны, героi, быў нават волат на канi - фантазiя наiўная i ўзнёслая насялiла ўсе куткi двара.
– Гэта ты зляпiла вартавога?
– спытала яна ў Танi.
Таня кiўнула галавой i выняла пальцы з рота.
– Вам холадна, Аляксандра Iванаўна, - сказала яна, - ваша зорачка зусiм пацямнела. Можна мне яе пакратаць?
I Таня, працягнуўшы руку, пацерла зорачку пальцам, i зорачка зноў заблiшчала на гранях.
– Хочаш, я табе падару яе за тое, што ты так добра вылепiла вартавога? спытала настаўнiца.
Таня спалохана спынiла яе:
– Не трэба! Не рабiце гэтага, Аляксандра Iванаўна. Мы помнiм вас усе з гэтай зорачкай. Не трэба адбiраць яе ў другiх.
Таня пабегла да варот, дзе стаяў Фiлька i клiкаў яе да сябе рукой.
А настаўнiца, не спяшаючыся, пайшла да ганка i, пакуль iшла, увесь час думала пра Таню. Як часта яна заўважае ў апошнi час дзяўчынку сумнай i безуважнай, i ўсё-такi кожны яе рух поўны хараства. Можа, сапраўды, каханне кранула сваiм цiхiм дыханнем яе твар?
"Гэта зусiм не страшна, - думала з усмешкай настаўнiца.
– Але што гэта яна жуе так старанна? Няўжо зноў яны здабылi ў кiтайца гэту агiдную серу? Так яно i ёсць! Любоў, о мiлая любоў, якую яшчэ можна ўлагодзiць серай!"
Настаўнiца засмяялася цiхенька i пайшла прэч ад дзяцей.
Сапраўды, Фiлька здабыў у кiтайца цэлы кавалак пiхтавай смалы i цяпер ахвотна раздаваў яе ўсiм. Ён даў тым, хто стаяў ад яго направа, i тым, хто стаяў налева, i толькi Жэнi не даў нiчога.
–
– крыкнула яму Жэня.
– Фiлька, не давай дзяўчатам серы, - сказалi хлопчыкi са смехам, хаця яны ведалi добра, якая шчодрая ў яго рука.
– Чаму ж не даць?
– адказаў iм Фiлька.
– Я дам ёй самы вялiкi кавалак. Хай падыдзе да мяне.
Жэня падышла.
Фiлька дастаў з кiшэнi маленькi папяровы пакунак i асцярожна паклаў ёй у руку.
– Ты багата мне даеш, - са здзiўленнем сказала Жэня.
Яна разгарнула паперку.
Маленькае, нядаўна народжанае мышаня дрыжучы сядзела ў яе на руцэ. Жэня з крыкам кiнула яго на зямлю, а дзяўчынкi, што стаялi паблiзу, разбеглiся.
Мышаня сядзела на снезе i дрыжала.
– Што вы робiце?
– сярдзiта сказала Таня.
– Яно ж змерзне!
Яна нахiлiлася i, падняўшы мышаня, падзьмухала на яго, абагрэла сваiм цёплым дыханнем i сунула яго да сябе пад футру за пазуху.
Да натоўпу падышоў чалавек, якога нiхто ў гэтым горадзе раней не бачыў. Ён быў у сiбiрскай шапцы з лiсiнага футра i ў дарожным кажушку. Ногi ж ягоныя былi абуты дрэнна. I гэта заўважылi ўсе.
– Нехта прыехаў сюды, - сказаў Фiлька, - не тутэйшы.
– Не тутэйшы, - пацвердзiлi астатнiя.
Усе глядзелi на яго, пакуль ён падыходзiў. А маленькая дзяўчынка са спрытнымi нагамi нават схапiла яго за кажух.
– Дзядзька, вы iнспектар?
– спытала яна.
Ён падышоў да натоўпу, дзе стаяла Таня, i сказаў:
– Скажыце, дзецi, як трапiць да дырэктара?
Усе падалiся назад. Гэта мог быць на самай справе iнспектар.
– Чаму ж вы маўчыце?
– спытаўся ён i звярнуўся да Танi: - Праводзь мяне ты, дзяўчынка.
Таня азiрнулася, мяркуючы, што ён гаворыць каму-небудзь iншаму.
– Не, ты, дзяўчынка, ты, з шэрымi вачыма, у якой мышаня.
Таня паглядзела на яго, шырока раскрыўшы вочы i гучна жуючы сваю серу. З-за пляча яе пазiрала мышаня, што прыгрэлася пад каўняром яе футра.
Чалавек усмiхнуўся яму.
I тады Таня выплюнула серу i пайшла да ганка.
– Хто гэта?
– запытаўся Коля.
– Гэта, вiдаць, iнспектар з Уладзiвастока, - адказалi яму.
А Фiлька раптам выгукнуў спалохана:
– Гэта герой, даю слова! Я бачыў на ягоных грудзях ордэн.
XIII
А мiж iншым гэта быў пiсьменнiк. Хто яго ведае, чаму ён прыехаў у гэты горад зiмой без валёнак, у адных толькi ботах. Дый боты яго былi не з каровiнай скуры, прашытай, як у старацеляў, жылкамi, а са звычайнага шэрага брызенту, якi ўжо нiяк не мог сагрэць ногi. Праўда, на iм было i доўгае цёплае футра, i шапка з рыжай лiсы. У гэтым футры i шапцы яго бачылi i ў клубе ў пагранiчнiкаў. Казалi, нiбыта ён нарадзiўся ў гэтым горадзе i нават вучыўся ў гэтай самай школе, куды сёння прыйшоў.