Финно-угор

Финно-угор йылмывла (аль угро-финн йылмы) – группа йылмы, туан йылмына да урал йылмывла доно лишылрак ылмыжы доно иквареш кого йиш самодийский остатка шодырма генетический.

Финно-угор вес йылмывла укшвлаэш шелалтеш: венгр, венгр йылмывла доно представляйымы; обский-угор, манси хант йылмы гыц ылеш да, выд бассейнын шарлен северный частьым Оби; прибалтийский-финн йылмы доно: финнвла, эстонвла, ливский, водской, вепсский, да карел ижорский; саамский, представляйымы

саамский йылмыжы, кыдын доно попаш саами (лопарь), ылымаш кыжы Кольский, северный частьым финляндишты, Швеци да Норвеги; кок тынг диалектвла мордва – эрзя дон мокшавлан; мары, ушаныдыма гыц ылшывла-ирвел кырык да кожла; пермь, удмурт да коми йылмывла доно йылмывла пыртымы-коми-зырянское, коми-коми да пермяцкий-диалектвла язьвинский.

Самодийский йылмывла йишвла (классификация вес семыньжы, группыш) урал йылмывла генетический йылмывла составыш цуца. Йылмывла пыртымы: ненец, энецкий, нганасанский, селькупский, камасинский практически ямын, пытен маторский (моторский), да карагасский тайгийский. Самодиец, устар. – самоед, (летописный – самоядь) (гыц самэемень, йылмышты саамский – саами земля), 1) лым дон тошты руш да российын вес халык йыдпел сибирьышты саами. 2) самодийский цила халык лымеш тоштемын.

Тылец пасна, тенге айырлен манын урал раса, раса положени да тыдым викок монголоидный европеоидный лошты налеш. Виаш ш пырышы упем, сынза шимы, шыргы южнам лапка, лывыртымы эпикантус шотыш (вогнутый нер тупшым изи доно). Распространенный Сибирь кызыт касвел (хантвла, манси, йыдвел дон др. алтаец).

Венгрвлан важвлашты гыц генетический обский лишыл йылмы-угор йылмывла группа ышта угор финно-угор. Венгр, хантвла мансиец лишны ылыт да пытаришыжы, 9 кызытшы территорижы веле в занимаймы цила молы финн-угор йылмывла группа ышта аль прибалтийский финн-финн-пермь группы.

Венгр, финн литературный йылмы лывыртымы да эстон йылмывла толшеш, мынь сирен ныны тошты улы. Мордва, мары, удмурт, коми, хантвлан йылмышты веле семынь формируялтынат да литературный 20 курым манси гг. 20-30.

2-литературный йылмым ыштымаш ли пел древнепермский коми й в 14, яхнен миэн древнепермский в 18 сирымы – сирен, пермь йылмыштышы диалектвлам негызеш ышташ миссионер в 14 стефанын коми тоштывла гыц иктыжы. Азбукы анжыктышы лым доно ыштымы ылын да грек славяный-руш, кыды книгавламат кусараш шавыктен шынден. Кызыт тымдымаш гыц лактын. Кызытшы жеп изиш книгам сирен кодымышты да икон рукописный памятник тыды кайын, да т. п. спискышты азбукы Тыменьмаш сирымаш спискышты источник древнепермский литургия шергакан ылшы (Евгениевый-текст Лепехинский), руш в 17

древнепермский алфавит доно кусарен, текстым ышке размерыштым анжыктыш шамаквла связный 600 нары. Тиды рушла москва лоштыш кычылтмы да сирымаш 14-17 писец вв. лымвлаштым пала, кыдывла ты тайнопись семынь кычылтыныт.

Венгрла сирымы сек тошты памятник ылшы (в школлаште 13), коми (в 14), финнвла (15-16 вв.).

Общий кызытшы финн-угор йылмывла гыц толшы унаследовать финно-угор йылмы-аффикс кыдылан негыцым спряжени, да склонени словообразование, тенге таманяр важ ан тышка. Финн-угор йылмывла доно келшен лексика юкым пасна закономерный шижалтеш. Тенгеок кызытшы финн-угор йылмы, кужырак пасна виангдаш верц, ышке кыце шот доно грамматический весы гыц пакыла айырлен, тенге состав доно лексика; юкшы тенге ныны айыртем шот доно торлена. Вес грамматический айыртемыштым палемда гыц тышкаш лиэш: агглютинативный грамматический строен, кудыло почеш (индоевропейский йылмывла доно вар), уке префикс (венгр йылмыш циланок ыштен), палык шамаквлам анзылныш шамаквла пален неизменяемость (исключени прибалтийский ыштена-финн йылмывла). Шукы финн-угор йылмывла ынгартышым гласный шижалтеш. Действуяш пасна пашкуды халыкын йылмыла шукы йиш йылмы муш составшы, икань шукы йылмы доно ма заимствований иноязычный составыш; тенге, шамак толшеш, шамакышты шукы йылмы доно славян пошкырт венгр, финн йылмывлаш шукы балтийский а, герман, заимствований руш дон швед.

Кызытшы финн финн йылмы доно попышывла, касвел, прибалтийский-финн группыш финно-угор йылмывла. Нынын халык докы отношеништыжы антропологий балтийский европеоидный раса тип.

Северный уралышты 40 путешествуйымашыжы палымы венгрла регули оролымаште географ да лингвиствла-е гг. 19 курымын. Студент ивлажын шачмы да венгр халык эче венгр йылмыш регуля гишан тумаен. Эл малын тыды йылмывла доно попа, тенгеок пашкуды йылмывла элышты айырымаш? Тынгалтыш кышты венгр йылмышкы тольыц кышецын Кечывалвел-ирвел европыштыш венгрвла кызытшы тьотявла? Регули кол, мам венгр йыхвлан кудыводыж уралыштыш. Тенге гынят тиды ылшы анжыкташ келеш. Финлянди йыдвел сарналын, тыды орыктарыш да финнвла лоштыш вырым саамский ылшы (лапландский) йылмы, ик статянжы, да венгр – вес. Пакыла шымлымы манын финн-угор йылмывла доно кылым этнический, российын регули кеаш решен. Тыды венгр 200 наука айырымы академия форинт (золотой тангадон 200 ма тор ылына) шымлышы наука эртарат. 1841 петербургышто г толеш тыдыжым, кышты руш йылмым йыле шомыкы, халыкын ышке йылмыжы пакыла яжоэмдаш йыдвел пален.

Конец ознакомительного фрагмента.