Хобіт, або вандроўка туды і назад
Шрифт:
А Більба спусціўся са сцяны, дый пайшоў прэч без аніякай узнагароды за ўсе свае клопаты і працу — акрамя кальчугі, якую падараваў Торын. I не адзін гном адчуваў у сэрцы сваім сорам ды жаль, пазіраючы, як давялося развітацца з хобітам.
— Да пабачэння! — крыкнуў хобіт да іх. — Можа, зноў сустрэнемся як сябры!
— Прэч! — закрычаў Торын. — Кальчугу тваю зрабіў мой народ, яна надта добрая для цябе, яе не праб'еш стралой, але — клянуся! — калі ты зараз не знікнеш з маіх вачэй, я прастрэлю твае калматыя ногі! Прэч!
— Не спяшайся! — сказаў Бард. — Мы дамо табе час да заўтра. У поўдзень мы вернемся ды праверым, ці адпаведная частка скарбаў падрыхтаваная для абмену. Калі ўсё будзе сумленна, войска
3 тым і вярнуліся ў лагер. А Торын загадаў Раэку выслаць ганцоў да Дайна і распавесці таму пра здарэнні, і папрасіць паспяшацца.
Дзень скончыўся, і ноч прайшла. Раніцою вецер падзьмуў з Захаду, стала змрочна. Ледзь толькі ўзышло сонца, як з боку лагера пачуліся крыкі. Ганцы абвесцілі, што заўважылі атрад гномаў каля ўсходняга схілу Гары, і што атрад той, відавочна, спяшаецца ў Дэйл. Гэта быў Дайн. Ён з войскам ішоў безупынна ўсю ноч і з'явіўся значнараней, чым яго чакалі. Кожны ваяр быў апрануты ў кальчугу са стальных кольцаў, што звісала да кален, а ногі абаранялі панчохі з моцнай гнуткай металёвай сеткі, выраб якой быў асаблівай таямніцай Дайнава народу. Гномы ўвогуле надзвычай моцныя для сваіх памераў, але большасць з тых ваяроў была моцнай нават для гномаў. Кожны меў цяжкі двуручны баявы абух, а таксама шырокі меч-корд пры баку ды круглы тарч за спінаю. Бароды іх былі падзеленыя ў дзве столкі, заплеценыя ды засунутыя за папругі. На іхных галовах было жалеза, на нагах — жалеза, а на тварах — суворая рашучасць.
Трубы заклікалі людзей ды эльфаў да зброі. Хутка і гномаў убачылі — яны імкліва рушылі па даліне. Спыніліся гномы паміж ракой і ўсходнім адгор'ем, а некалькі пайшлі далей, перайшлі раку і наблізіліся да лагеру. Там паклалі сваю зброю ды паднялі рукі далонямі ўгору, у знак міру. Бард выйшаў насустрач, а разам з ім і Більба.
— Мы прыйшлі ад Дайна, сына Найна, — сказалі гномы ў адказ на пытанні. — Мы спяшаемся да нашых родных, да Гары, бо пачулі, што старажытнае каралеўства аднавілася. А хто ж вы такія, што паселі ўзброеныя пад сценамі, нібы ворагі?
Вядома, гэтая гаворка, звычайная ў такіх абставінах і досыць старамодная, значыла проста: «Не вашая тут справа, так што дай-це прайсці, альбо нам давядзецца прабівацца сілай». Гномы, відавочна, мелі сур'ёзны намер праціснуцца паміж ракой і Гарой, бо тая вузкая паласа зямлі, здавалася, зусім не была абароненая.
Зразумела, Бард адмовіў гномам і да Гары прайсці не дазволіў. Ён цвёрда вырашыў чакаць, пакуль не пабачыць золата ды срэбра, прызначанае за Аркенстон. Не верылася, што тое будзе зробленае, калі крэпасць зойме такі вялікі ды ваяўнічы гарнізон. Тым больш, што гномы неслі з сабою шмат прыпасаў. Гномы здольныя несці вельмі цяжкія грузы, і амаль усе Дайнавы ваяры, у дадатак да зброі і латаў, неслі на карках велізарныя пакункі. Хапіла б на некалькі тыдняў, а там і яшчэ якія-небудзь гномы маглі б падысці, і яшчэ — бо сваякоў у Торына хапала. Таксама маглі б адчыніць і іншую браму, сілаў абараняць яе хапша б, а ўсю Гару людзі з эльфамі акружыць абручам асады не здолелі б — на тое патрабавалася нашмат болей войскаў.
На гэтае гномы і спадзяваліся (нездарма крумкачы зацята лёталі паміж Торынам і Дайнам), але ж цяпер шляху наперад не было, і гномы пасля кароткай і досыць злой размовы скіраваліся да сваіх, буркочучы ў бароды. Бард паслаў ганцоў да брамы — але там ані золата, ані іншых каштоўнасцяў не знайшлі. Больш за тое, як толькі падышлі дастаткова блізка, паляцелі стрэлы, і ганцы ў роспачы кінуліся прэч. Увесь лагер рыхтаваўся да бойкі, а гномы ўжо рушылі ўздоўж усходняга берага.
— Дурні! — зарагатаў Бард. — Падысці так блізка да Гары! Яны нічога не разумеюць у вайне на паверхні, які б досвед боек у пячорах ды шахтах яны не мелі. Зверху ў скалах над іх правым флангам
Аднак Кароль Эльфаў адказаў на тое:
— Лепей тройчы прамарудзіць, чым пачынаць вайну з-за золата. Гномы не пройдуць, пакуль мы іх не прапусцім, яны не здольныя зрабіць анічога, чаго б не заўважылі мы. Лепш спадзя-вацца на мірны сыход да апошняга. А калі, на няшчасце, да бойкі ўсё ж дойдзе — дык нас нашмат больш.
Гномы, відавочна, так не лічылі. Зветкі пра Аркенстон, які трапіў у рукі чужынцаў, распалілі гномскія сэрцы. Дый зда-гадаліся яны пра ваганні Барда і ягоных прыспешнікаў, а таму вырашылі ўдарыць, пакуль праціўнікі не вызначылі, што ж рабіць.
Знянацку, без сігналу, моўчкі гномы кінуліся ў атаку. Бразнулі струны на луках, засвісталі стрілы. Пачалася бойка.
Але яшчэ больш раптоўна, з жахлшай хуткасцю на даліну І Гару звалілася цемра! Чорныя хмары несліся ў нябёсах Жудасна загрукатала шалёная зімовая навальніца, прынесеная звар'яце-льш ветрам, і маланкі ўдарылі ў вяршыню Гары. А пад хмараю іншая цемрадзь імкнулася з клакатаннем наперад. Не вецер прынёс яе, яна прыляцела з Поўначы нібы неабсяжная драпежная зграя, такая шчыльная, што крыламі захшала святло.
— Спыніцеся! — закрычаў Гэндальф, які раптам паўстаў, узняўшы рукі, паміж гномамі і тымі, хто чакаў іх нападу.
— Спыніцеся! — заклікаў ён голасам, падобным да грому, і посах ягоны запалаў ярчэй за маланкі. — Жах прыйшоў да вас! Жах прыйшоў хутчэй, чым я чакаў! Гобліны ідуць! 3 Поўначы рушыць Больг! Ягонага бацьку ты забіў у пячорах Морыі, о Дайн! Зірніце! Кажаны ўюцца над ягоным войскам, як мора саранчы! Гобліны едуць на ваўках, і Варгі бягуць побач!
Здзіўленне і страх апанавалі ўсімі. А пакуль Гэндальф пра-маўляў, змрок усё чарнеў. Гномы спыніліся і зірнулі на нябёсы. Шматгалосна закрычалі эльфы.
— Сюды! — гукнуў Гэндальф. — Яшчэ ёсць час для нарады. Дайн, сын Найна, хутчэй ідзі да нас!
Так пачалася бітва, якую ніхто не чакаў. Яе назвалі «Бітвай пяці войскаў», і стапася яна вельмі жахлівай. 3 аднаго боку былі гобліны ды драпежныя ваўкі, з другога — эльфы, людзі ды гномы. Вось як гэтае здарылася. 3 часу смерці Вярхоўнага гобліна Туманных Гор гоблінская нянавісць да гномаў распалілася ў сапраўднае шаленства. Вестуны пабеглі паміж іхнымі гарадамі, калоніямі ды крэпасцямі, бо яны вырашылі раз і назаўсёды дамагчыся вярхоўнай улады на Поўначы. Сакрэтна збіралі звесткі, пад усімі гарамі таемна кавалі мячы з латамі ды ўзбройваліся. Потым ішлі, збіраліся ў цёмных далінах ды пад стромамі, рушылі ў цемры ці па тунелях, пакуль вакол вялікай гары Гундабад, дзе знаходзілася іх сталіца, не сабралася ве-лізарнае войска, гатовае ў патрэбны час ураганам рушыць на бесклапотны Поўдзень. Потым яны даведаліся пра смерць Драка, радасць апанавала іх сэрцы, і памчаліся яны ўдзень і ўночы праз горы, пакуль, нарэшце, не прынесліся з Поўначы ледзь не на Дайнавым карку. Нават крумкачы не ведапі пра іхны паход, пакуль не вырваліся гобліны на прастору паміж стромамі ды Самотнай Гарой. Колькі ведаў Гэндальф, цяжка сказаць, апе відавочна, што і для яго гоблінская атака была нечаканай.
Вось які план склаў ён разам з Бардам ды Каралём Эльфаў, ды з Дайнам, бо гномскі ўладар далучыўся да іх. Гобліны былі агульнымі ворагамі, і перад іх пагрозай на ўсе спрэчкі забыліся. Адзінай надзеяй было завабіць гоблінаў у даліну паміж паўднё-вым ды ўсходнім адгор'ямі, а самім заняць вяршыні. Але тое магло стацца вельмі недарэчным, калі б гобліны мелі дастаткова ваяроў ды перавалілі Гару, ударыўшы ззаду ды зверху. Аднак — што зробіш — часу не засталося ані на іншыя планы, ані на тое, каб паклікаць дапамогу.