Людзі й людзі...
Шрифт:
Што такому скажаш? Хіба, паехаўшы далей назад і разглянуўшыся шырэй, прыгадаць яму, што нашы дзяды ці прадзеды ў прыгоне некалі былі? Дык чаму-ж і цябе ў прыгон ня цягне?
Жыцьцё… Узьлёты й ўпадкі, узвышшы й нізіны. Можа з адлегласьці часу войстрыя зарысы сьціраюцца, можа лягчэй сёе ды тое падвесьці пад агульны назоўнік, ды засесьці за вялікі круглы стол калі не адным з судзьдзяў, дык прынамся сябрам "журы", дый мо кудт лягчэй, пры гэтым калупаючы ў носе, разважаць на тэму: "як-бы было добра, каб…".
А як-жа цяжка ў паходзе, калі жыцьцёвы багаж муліць табе плечы, калі "цемра засьціць вочы", калі ты ў нейкай лагчыне-ўпадзіне, не спасьцяражэш далейшага
У гэны дзень вясною 1982 году я пазваніў да свайго кума Міколы Ганько за нейкай птрэбай, і пасьля спытаўся "што там робіцца на царкоўным панадворку?".
Ганькі, - Марыя й Мікола, для мяне як радня, найбліжэйшыя зь блізкіх. Усё-ж раней не затэлефанаваўшы, адзін аднаму ў дзьверы ня стукаем. Гэты звычай "вольнага сьвету" даўно ў нас прыжыўся й бытуе. І прыгадваю, што кум Мікола тады сказаў мне, што "зараз прыедзем". Я адразу дагадаўся, што маюць нешта важнае, бо бяз прычыны ані яны да мяне, ані я да іх ніколі ня езьдзілі.
Памятаю, што маляваў я тады сьвятліцу, аддаў аднавіць мэблі. Хварба ўжо падсохла, на дварэ, здаецца, марасіў дождж. Калі Ганькі завіталі да мяне, прынёс я складаныя летнія крэслы й мы селі. Было гэта ў сыботу раніцай. Памятаю, што нашага архіпастыра бачыў тры ці чатыры дні раней.і хоць агульна ведаў пра ягоныя настроі, ніколі не спадзяваўся таго, што тут-жа пачуў:
— Уладыка адмовіўся, — сказаў Мікола.
Мне здалося, што я не дачуў.
— Што? Уладыка адмовіўся?
— Ага.
— Ад чаго ён адмовіўся?
— Ад усяго. Выглядае, што ў манастыр пойдзе…
Ня ведаю дзе была тады мая жонка й дзеці. Памятаю, што навокал зрабілася страшна ціха. Хоць не магу наракаць на тэмпа працэсу працы мазгоў сваіх, я не адразу поўнасьцю спасьціг важнасьці сказанага. Кумы не жартавалі. Гэта было быццам напісана на іх тварах.
— Слухаю. Калі ласка, дэталі, - глуха прасіў я.
Разважны й як заўсёды апанаваны кум сказаў мне тады, крыху іранічна, што ўладыка наш пасядзеў тры дні ў самоце й нешта "выседзіў". Аказваецца, што змайстраваў аж тры лісты "адрачэньня". Адзін паслаў да мітрапаліта Андрэя, другі ў кансісторыю БАПЦ, а трэці прыслаў нам, на ўправу парафіі. Ганько паказаў мне копіі ўсіх трох, адбітыя "зэроксам". Далей выявілася, што тыя лісты "да ўладаў" пайшлі ў дарогу два дні назад і калі амбітныя пачынальнікі сьвецкіх судоў у царкоўных справах іх яшчэ не атрымалі, дык у наступны панядзелак будуць абавязкова цешыцца. Значыцца тых "адрачэньняў" уладыкавых назад ужо ня вернеш. Найбольш забалела нам тое, што арх. Мікалай зь нікім з нас не раіўся, навет тэлефанічна пра гэта нікому слова ні сказаў. Як гром з чыстага неба, паставіў нас перад фактам дакананым.
Навучаны горкай жыцьцёвай практыкай, часта сваім найбольшым ворагам уважаю эмоцыі. Таму падтрымоўваю калішні жартаўлівы дэвіз Саюзу Беларускае Моладзі:
Вось яно! А што, як ня зможаш?
І тады, падчас візыты Ганькоў, я стараўся ўтрымаць раўнавагу. Але баяўся, прадчуваў, ведаў, што галоўнае яшчэ наперадзе, што нейкая эмацыянальная халера дзесьці гэтта побач трымае за пазухай камень. Ужо пазьней, пад вечар, гатовы да нейкага выбуху, пайшоў я й купіў пляшку Парл брэнды. Пастанавіў добра выпіць, а пасьля паразважаць.
Аказалася, што ўладыка Мікалай "некуды змыўся". Магчыма, што яшчэ не дабраўся да манастыра, але нам няведама куды
Таронта — вынятак між паўночна-амэрыканскіх гарадоў — горад уночы бясьпечны. Я часта хадзіў па ім начамі, да трэцяй гадзіны ці да золаку, каб разьвеяць ці зарганізаваць думкі, ды каб целу лягчэй было. І ў тую ноч, вывудзіўшы прынамся паўпляшкі Парл брэнды, я валачыўся па "каханым горадзе" праз усе пеўні. І разважаў. І думаў, і мяркаваў, і браў з доказамі ад адваротнага. І заўсёды вяртаўся ў тупік тых самых пытаньняў: Як ён такое мог зрабіць? Так шмат гадоў разам працавалі… Няўжо мы не заслужылі таго, каб з намі параіўся? А можа нейкі выхад знайшлі-бы? Гэта-ж уцёк генэрал з поля бою, царкву злачынцам аддаў. Безь япіскапа ня можа існаваць праваслаўная парафія. Як ён мог?!
Парл брэнды задурманіла галаву. Дзе тут які адказ знойдзеш! На пустых вуліцах Таронта ў гэну раньнюю нядзельную гадзіну пабачыш часам паліцыйнае аўта, ці за вуглом дзе злодзея. І мяне — аднаго мажнога, у чорным плашчы й шэрым брылі мужчыну, каторы ня гледзячы на Парл брэнды, рухаўся раўнамерным крокам, А ў галаве адно й тое… А калі й запраўды спасаваць? Калі й запраўды той, што за тры дні "выседзіў", ня вернецца? Тады што?
"Аятолы" перамаглі. Бачу дурнаватую ўхмылку на твары Бруцкага, калі ў нашу царкву прыедзе. Таго самага нікчэмніка каторы некалі публічна слказаў абаронцам БАПЦ:
— Я вас усіх перад сабой на калені пастаўлю!
На табе: плён колькіх дзесяцігодзьдзяў працы. На пасадзе сьвятыні тваей сядзіць маральны абібок.
А калі ім не падпарадкавацца? Развальваць царкву? У чужую юрысдыкцыю ісьці?
Прыгадваю тую нядзельную раніцу, калі мы сабраліся ў БРГЦ і доўга дыскутавалі. На твары Хмаравага даношчыка ды неўзабаве ўжо нашага яўнага ворага Пятра Шышкі была вясёлая ўсьмешка. Ён-жа задэкляраваў сябе яўным ворагам на перадсудовым праслуханьні ў Тароньце. У яго навет і ня пыталіся пра гэта, але сам пасьпяшыў асьветчыць сьвецкай ўладзе, што быццам Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквой… кіруюць такія нацысты, як Станіслаў Станкевіч… Відаць, што гадзюка даўно нарыхтавалася сваё джала ў нашу мякаць уваткнуць…
І прыгадваю жартаўлівую вульгаршчыну старшыні ЗБК. Яно можна было паклікаць на помач цынізм і непахрысьціянску "хворае із здаровым" зваліць на чалавека, каторы паставіў нас перад фактам дакананым. А мы, "авечкі бяз пастыра", чакалі нападу ваўкоў.
У наступныя дні праясьнілася. Пад узьдзеяньнем нашых добрых людзей, арх. Мікалай апамятаўся ды паехаў на суд у Ню Брансвік. На тым ключовым судзе, галоўна дзякуючы арх. Мікалаю й судзьдзі Когэну. "аятолы" пацярпелі апаразу. Казалі людзі, што такому паварору справы памог выдатна сам Бруцкі. Ён прыйходзіў на судовыя паседжаньні, сядаў у першы рад, закладаў адну нагу на другую ды трымаў ідыёцкую міну. Судзьдзя гэта спасьцярог.
Уладыка Мікалай ніколі нам ня выясьніў, чаму ён тое за тры дні "выседзіў". Дагадваемся, што так хацеў ратаваць БАПЦ. Пэўне-ж, ён у цішы ночы ці ў іншы час сам спавядаўся перад Богам. Напэўна думаў пра сваю вялікую слабасьць, што побач моцы існуе. Магчыма згадваў сьвятых апосталаў падчас цярпеньняў Хрыстовых.
Ці-ж дзіва, што чалавек больш падкі да малітвы, чымся да зямных інтрыгаў прымітыўных людзей, налезшы на патарчаку-выварацень, упаў у цемры?
Кагадзе адзін вернік, пішачы ў "Царкоўныя Навіны", сьмела параўновываў арх. Мікалая да Апанаса, Ігумена Берасьцейскага. Адно пэўнае, што перад архіпастырам Мікалаем цярністы шлях.