Маці ўрагану
Шрифт:
Дзея другая
Карціна чацвёртая
Вялізная святліца ў карчме Магды Мякенькай. Злева – паліцы з сулеямі і пляшкамі, бочкі. Перад усім гэтым – стойка. За стойкаю – ачаг і дзверы ў кухаварню. У дальнім левым куце – дзверы на вуліцу. Тры акенцы ў задняй сцяне, адно – у правай.
Антох. Іцкавічы – цю-цю! Няма іх. Свой у нас цяпер арандатар.
Поп з Бесавічаў (сербануўшы). А табе што, ойча? Яны, як іудзеі, да цябе, папа, справы не мелі. Ты што пры іх, што пры Храптовічу наліжашся, як папова свіння, дый канец.
Антох. Ну і ты ледзь не кожны дзень п’яны як гразь. Але ты з распусты п’яны. А я – з жаласці да людзей, да парафіян сваіх.
Поп. Мялі, млын. Проста яны, абдзёртыя, табе за хрышчэнне ды адпяванне заплаціць не могуць, вось ты і точыш зубы на Іцкавічаў.
Антох. Бо ў мяне сумленне. Яно не дазваляе з голага ўзяць. А ты як? Ты з сыноў жабрака добрага каня вымагаў за адпяванне. А не было яго, то нябожчыка пахавалі неадпетага, як сабаку. Тры дні людзі на каленях стаялі, пакуль не згадзіўся магілу адпець... за мерку пшаніцы.
Поп. А чаго ты п’еш са мною? Унь як зямля напіўся.
Антох. Гэта ты падсеў. Праўда, людзі?
Магда з Яўхімам. Так... Анягож... Падсеў.
Антох. Падсеў. I лепей бы я з бесам піў, чым з папом, які з Бесавічаў.
Поп. Ой, заклею я твой вобраз.
Антох. Паспрабуй, асёл Валаамаў.
Магда . Цыц!
Яўхім. Не хапала яшчэ, каб папы пабіліся.
Магда. У мяне не паб’юцца. Я іх – жыва.
Яўхім. I праўда. У цябе бойка толькі, пакуль ты не ўмяшаешся. Гэта ж за дзесяць год ніводнага членапсавання.
Антох. Дзіва што. Грудзі – як дзве машыны сценабітныя... Азадак – вось як гэтыя дзве бочкі. А мы што? Мы людзі звычайныя, дзе ўстаяць?
Магда (улешчаная). Добра-добра. Толькі без бойкі.
Яўхім. Няма чаго сварыцца. I новы арандатар тут, і дзярэ, як свой. I пры тых, і пры ім на азадках нашых як ячмень малацілі.
Магда. Іцкавічам усё заплочана. I хай коцяцца.
Антох. У тым і справа...
Яўхім. ...Што не ўсё
Магда. Ветра зваць трэба. Не п’янюгу Васку, а Васіля. Ён ім толькі руку пакажа – жыва нагостраць лыжы.
Поп. Забабоны ерэтыцкія! Язычаскія. Хто гэта, акрамя бога, можа... дотыкам рукі?..
Магда. А ты нас з Лаўрэнам спытай, як войт з Ківаверцаў, нібы ад Перуна, рухнуў.
Поп. За вашыя супрацьзаконныя намеры вас з Лаўрэнам трэба... у вязніцу.
Магда. А ты з намі, ці што, быў, што ведаеш, намеры там у нас або ўжо нешта больш сур’ёзнае? Ці мо ляжаў з намі?
Поп. Цьху, бясоўскае адроддзе.
Магда (прыўзняла яго за шкірку). Хто тут бясоўскі? Хто з Бесавічаў? Я ці ты?
Поп. Ай, эпіцім’ю накладу.
Антох. У порткі ты накладзеш. Ды кінь ты яго.
Магда. Ужо кінула.
Яўхім. Ай, баба! Ай, баба, як Пярун!
У карчму ўвальваюцца браты Іцкавічы з вартай, Камісар і Павал Цялецкі, крычаўскі “губернатар”.
Гдаль. Ай, б’юцца. Ну, як бараны. Ну, як пеўні.
Шмуйла. Здароў, Магда.
Магда. Здаровы былі. Нашто завіталі?
Шмуйла. Скора з’едзем. А пакуль – даўжок за табой.
Магда. Што-о? Які даўжок?
Гдаль. Апошні даўжок перад тым, як новы арандатар даб’ецца таго, чаго мы не дабіліся, і прымусіць гэтую карчму па бервяну разнесці.
Магда. Я-ак?
Цялецкі. А так. Пабудова пры рове. Значыць, бліжэй чым дзесяць сажняў ад замка. А гэта значыць вораг можа яе разнесці і з яе праз роў мост накідаць.
Магда. Калі вораг прыйдзе – ён і за пяцьсот сажняў бярвенні паднясе. Ён не задумаецца і ўвесь горад на мост разабраць. Але верна і тое, што, як вораг прыйдзе, я гэтую карчму сваёй рукой падпалю.
Яўхім Хмыз непрыкметна выбраўся з-за стойкі ў дзверы.
Цялецкі. Добра, пра гэта пасля. А цяпер ты кажы, камісар.
Камісар (хавае вочы). Доўг за табой, Магда. А які – хай скажа вельмішаноўны пан Гдаль.
Магда. Ой, камісар, не крыві душой. Яны пойдуць – ты застанешся.
Камісар. Ведаю, але... паднявольны.
Гдаль. Семдзесят злотых з цябе.
Магда. Гда-аль!
Гдаль. Вочы мне лопні, скула мне на язык.