Nauka Holenderskiego przez Literatur?: Analiza i T?umaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Шрифт:
Over het zoutmonopolie op Java. (O monopolu na sol na Jawie; over het zoutmonopolie op Java – o monopolu na sol na Jawie).
Over de wormen in den sagopalm. (O robakach w palmie sagowej; over de wormen in den sagopalm – o robakach w palmie sagowej).
(Die worden, zegt hy, gegeten… bah!) (Mowi, ze sa jedzone… ble!; die worden, zegt hy, gegeten – mowi, ze sa jedzone, bah – ble!).
Over de Spreuken, den Prediker, het Hooglied, en de pantoens der Javanen. (O Przyslowiach, Kaznodziei, Piesni nad piesniami i pantunach Jawajczykow; over de Spreuken – o Przyslowiach, den Prediker – Kaznodziei, het Hooglied – Piesni nad piesniami, en de pantoens der Javanen – i pantunach Jawajczykow).
Over het jus primi occupantis. (O prawie pierwszenstwa; over het jus primi occupantis – o prawie pierwszenstwa).
Over de armoede der schilderkunst. (O ubostwie sztuki malarskiej; over de armoede der schilderkunst – o ubostwie sztuki malarskiej).
Over de onzedelykheid van het hengelen. (O niemoralnosci wedkowania; over de onzedelykheid van het hengelen – o niemoralnosci wedkowania).
(Wie heeft ooit daarvan gehoord?) (Kto o tym slyszal?; wie heeft ooit daarvan gehoord – kto o tym slyszal?).
Over de misdaden der Europeers buiten Europa. (O zbrodniach Europejczykow poza Europa; over de misdaden der Europeers buiten Europa – o zbrodniach Europejczykow poza Europa).
Over de wapenen der zwakkere diersoorten. (O broniach slabszych gatunkow zwierzat; over de wapenen der zwakkere diersoorten – o broniach slabszych gatunkow zwierzat).
Over het jus talionis. (O prawie odwetu; over het jus talionis – o prawie odwetu).
(Alweer een infaam stuk! Daarin kwam een gedicht voor, dat ik zeker allerschandelykst zou gevonden hebben, als ik 't uitgelezen had.) (Kolejny haniebny fragment! Byl tam wiersz, ktory z pewnoscia uznalbym za najhaniebniejszy, gdybym go przeczytal; alweer een infaam stuk – kolejny haniebny fragment, daarin kwam een gedicht voor – byl tam wiersz, dat ik zeker allerschandelykst zou gevonden hebben – ktory z pewnoscia uznalbym za najhaniebniejszy, als ik 't uitgelezen had – gdybym go przeczytal).
En dit was nog niet alles! (I to nie bylo wszystko!; En dit was nog niet alles – I to nie bylo wszystko!). Ik vond, om van de verzen niet te spreken – er waren er in velerlei talen – een aantal bundeltjes waaraan het opschrift ontbrak, romancen in het maleisch, krygszangen in het javaansch, en wat niet al! (Znalazlem, nie mowiac juz o wierszach – bylo ich w wielu jezykach – kilka wiazek bez tytulu, romanse po malajsku, piesni wojenne po jawajsku i wiele innych rzeczy!; Ik vond – Znalazlem, om van de verzen niet te spreken – nie mowiac juz o wierszach, er waren er in velerlei talen – bylo ich w wielu jezykach, een aantal bundeltjes waaraan het opschrift ontbrak – kilka wiazek bez tytulu, romancen in het maleisch – romanse po malajsku, krygszangen in het javaansch – piesni wojenne po jawajsku, en wat niet al – i wiele innych rzeczy).
Ook vond ik brieven, waarvan velen in talen die ik niet verstond. (Znalazlem rowniez listy, z ktorych wiele bylo w jezykach, ktorych nie rozumialem; Ook vond ik brieven – Znalazlem rowniez listy, waarvan velen in talen die ik niet verstond – z ktorych wiele bylo w jezykach, ktorych nie rozumialem). Sommigen waren aan hem gericht, anderen door hem geschreven, of liever het waren slechts afschriften, doch hy scheen daarmee zeker plan te hebben, want alles was door andere personen geteekend voor: gelykluidend met het oorspronkelyke. (Niektore byly do niego adresowane, inne przez niego napisane, a raczej byly to jedynie kopie, ale wydawalo sie, ze mial na nie pewien plan, poniewaz wszystko zostalo podpisane przez inne osoby jako: zgodne z oryginalem; Sommigen waren aan hem gericht – Niektore byly do niego adresowane, anderen door hem geschreven – inne przez niego napisane, of liever het waren slechts afschriften – a raczej byly to jedynie kopie, doch hy scheen daarmee zeker plan te hebben – ale wydawalo sie, ze mial na nie pewien plan, want alles was door andere personen geteekend – poniewaz wszystko zostalo podpisane przez inne osoby, voor: gelykluidend met het oorspronkelyke – jako: zgodne z oryginalem).
Dan vond ik nog uittreksels uit dagboeken, aanteekeningen en losse gedachten… sommigen werkelyk heel los. (Nastepnie znalazlem jeszcze wyciagi z dziennikow, notatki i luzne mysli… niektore naprawde bardzo luzne; Dan vond ik nog uittreksels uit dagboeken – Nastepnie znalazlem jeszcze wyciagi z dziennikow, aanteekeningen en losse gedachten – notatki i luzne mysli, sommigen werkelyk heel los – niektore naprawde bardzo luzne).
Ik had, zooals ik reeds zeide, eenige stukken ter-zy gelegd, omdat ze my toeschenen in myn vak te-pas te komen, en voor myn vak leef ik. (Jak juz wspomnialem, odlozylem kilka fragmentow, poniewaz wydawaly mi sie przydatne do mojej pracy, a zyje dla mojego zawodu; Ik had, zooals ik reeds zeide – Jak juz wspomnialem, eenige stukken ter-zy gelegd – odlozylem kilka fragmentow, omdat ze my toeschenen in myn vak te-pas te komen – poniewaz wydawaly mi sie przydatne do mojej pracy, en voor myn vak leef ik – a zyje dla mojego zawodu).
Maar ik moet erkennen dat ik met de rest verlegen was. (Ale musze przyznac, ze reszta bylem zaklopotany; Maar ik moet erkennen – Ale musze przyznac, dat ik met de rest verlegen was – ze reszta bylem zaklopotany). Hem het pak terugzenden, kon ik niet, want ik wist niet waar hy woonde. (Nie moglem mu odeslac paczki, poniewaz nie wiedzialem, gdzie mieszkal; Hem het pak terugzenden – odeslac mu paczke, kon ik niet – nie moglem, want ik wist niet waar hy woonde – poniewaz nie wiedzialem, gdzie mieszkal). Het was nu eenmaal open. (Bylo juz otwarte; Het was nu eenmaal open – Bylo juz otwarte). Ik kon niet loochenen dat ik 't had ingezien, en dit zou ik ook niet gedaan hebben, omdat ik zoo van de waarheid houd. (Nie moglem zaprzeczyc, ze to przegladalem, i tak bym tego nie zrobil, poniewaz bardzo cenie sobie prawde; Ik kon niet loochenen – Nie moglem zaprzeczyc, dat ik 't had ingezien – ze to przegladalem, en dit zou ik ook niet gedaan hebben – i tak bym tego nie zrobil, omdat ik zoo van de waarheid houd – poniewaz bardzo cenie sobie prawde).
Ook gelukte 't me niet het weer zoo te sluiten dat er van 't openen niets blyken kon. (Nie udalo mi sie takze zamknac tego z powrotem tak, aby nie bylo widac, ze zostalo otwarte; Ook gelukte 't me niet – Nie udalo mi sie takze, het weer zoo te sluiten – zamknac tego z powrotem tak, dat er van 't openen niets blyken kon – aby nie bylo widac, ze zostalo otwarte). Bovendien mag ik niet ontveinzen dat eenige stukken die over koffi handelden, my belang inboezemden, en dat ik gaarne daarvan gebruik maken zou. (Ponadto nie moge udawac, ze niektore fragmenty dotyczace kawy mnie nie zainteresowaly, i chetnie bym je wykorzystal; Bovendien mag ik niet ontveinzen – Ponadto nie moge udawac, dat eenige stukken die over koffi handelden – ze niektore fragmenty dotyczace kawy, my belang inboezemden – mnie zainteresowaly, en dat ik gaarne daarvan gebruik maken zou – i chetnie bym je wykorzystal).
Ik las dagelyks hier-en-daar eenige bladzyden, en ik kwam hoe langer hoe meer – Frits zegt: ‘hoe langs zoo meer’ maar dit doe ik niet – hoe meer, zeg ik, tot de overtuiging dat men makelaar in koffi moet wezen, om zoo juist te weten te komen wat er in de wereld omgaat. (Codziennie czytalem tu i tam kilka stron, i coraz bardziej przekonywalem sie – Frits mowi: ‘hoe langs zoo meer’ ale ja tego nie uzywam – coraz bardziej, mowie, ze trzeba byc maklerem kawowym, aby dokladnie wiedziec, co dzieje sie na swiecie; Ik las dagelyks hier-en-daar eenige bladzyden – Codziennie czytalem tu i tam kilka stron, en ik kwam hoe langer hoe meer – i coraz bardziej przekonywalem sie, Frits zegt: ‘hoe langs zoo meer’ maar dit doe ik niet – Frits mowi: ‘hoe langs zoo meer’ ale ja tego nie uzywam, hoe meer, zeg ik, tot de overtuiging – coraz bardziej, mowie, ze, dat men makelaar in koffi moet wezen – trzeba byc maklerem kawowym, om zoo juist te weten te komen – aby dokladnie wiedziec, wat er in de wereld omgaat – co dzieje sie na swiecie).
Ik ben overtuigd dat de Rosemeyers, die in suiker doen, nooit zoo-iets onder de oogen hebben gehad. (Jestem przekonany, ze Rosemeyerowie, ktorzy handluja cukrem, nigdy czegos takiego nie widzieli; Ik ben overtuigd – Jestem przekonany, dat de Rosemeyers – ze Rosemeyerowie, die in suiker doen – ktorzy handluja cukrem, nooit zoo-iets onder de oogen hebben gehad – nigdy czegos takiego nie widzieli).
Nu vreesde ik dat die Sjaalman op-eens weer voor me zou staan, en dat hy me weer iets te zeggen hebben zou. (Teraz obawialem sie, ze ten Sjaalman znowu nagle przede mna stanie i znow bedzie mial cos do powiedzenia; Nu vreesde ik – Teraz obawialem sie, dat die Sjaalman op-eens weer voor me zou staan – ze ten Sjaalman znowu nagle przede mna stanie, en dat hy me weer iets te zeggen hebben zou – i znow bedzie mial cos do powiedzenia). Het begon me nu te spyten dat ik dien avend de Kapelsteeg was ingegaan, en ik zag in, dat men nooit den fatsoenlyken weg verlaten moet. (Zaczalem zalowac, ze tego wieczoru wszedlem w Kapelsteeg i zrozumialem, ze nigdy nie nalezy opuszczac porzadnej drogi; Het begon me nu te spyten – Zaczalem zalowac, dat ik dien avend de Kapelsteeg was ingegaan – ze tego wieczoru wszedlem w Kapelsteeg, en ik zag in – i zrozumialem, dat men nooit den fatsoenlyken weg verlaten moet – ze nigdy nie nalezy opuszczac porzadnej drogi). Natuurlyk had hy my om geld gevraagd, en van zyn pak gesproken. (Oczywiscie, prosilby mnie o pieniadze i mowilby o swojej paczce; Natuurlyk had hy my om geld gevraagd – Oczywiscie, prosilby mnie o pieniadze, en van zyn pak gesproken – i mowilby o swojej paczce). Ik had hem misschien iets gegeven, en als hy my dan den volgenden dag die massa schryvery had toegezonden, ware het myn wettig eigendom geweest. (Moze bym mu cos dal, a gdyby nastepnego dnia przeslal mi te mase pism, byloby to moje prawnie nabyte mienie; Ik had hem misschien iets gegeven – Moze bym mu cos dal, en als hy my dan den volgenden dag die massa schryvery had toegezonden – a gdyby nastepnego dnia przeslal mi te mase pism, ware het myn wettig eigendom geweest – byloby to moje prawnie nabyte mienie). Ik zou dan de tarwe hebben kunnen scheiden van het kaf, ik had er de nummers uitgehouden, die ik noodig had voor myn boek, en de rest verbrand, of in de papiermand geworpen, hetgeen ik nu niet doen kon. (Moglbym wtedy oddzielic ziarno od plew, zostawilbym numery, ktore potrzebowalem do mojej ksiazki, a reszte spalic lub wyrzucic do kosza na papiery, czego teraz nie moglem zrobic; Ik zou dan de tarwe hebben kunnen scheiden van het kaf – Moglbym wtedy oddzielic ziarno od plew, ik had er de nummers uitgehouden – zostawilbym numery, die ik noodig had voor myn boek – ktore potrzebowalem do mojej ksiazki, en de rest verbrand – a reszte spalic, of in de papiermand geworpen – lub wyrzucic do kosza na papiery, hetgeen ik nu niet doen kon – czego teraz nie moglem zrobic). Want als hy terugkwam, zou ik het moeten leveren, en hy, ziende dat ik belang stelde in een paar stukken van zyn hand, zou zeker te veel daarvoor vorderen. (Bo gdyby wrocil, musialbym to zwrocic, a widzac, ze jestem zainteresowany kilkoma jego fragmentami, na pewno zazadalby zbyt wiele; Want als hy terugkwam – Bo gdyby wrocil, zou ik het moeten leveren – musialbym to zwrocic, en hy, ziende dat ik belang stelde in een paar stukken van zyn hand – a on, widzac, ze jestem zainteresowany kilkoma jego fragmentami, zou zeker te veel daarvoor vorderen – na pewno zazadalby zbyt wiele). Niets geeft den verkooper meer overwicht, dan de ontdekking dat de kooper om zyn waar verlegen is. (Nic nie daje sprzedawcy wiekszej przewagi niz odkrycie, ze kupujacy jest zaklopotany jego towarem; Niets geeft den verkooper meer overwicht – Nic nie daje sprzedawcy wiekszej przewagi, dan de ontdekking dat de kooper om zyn waar verlegen is – niz odkrycie, ze kupujacy jest zaklopotany jego towarem). Zulk een pozitie wordt dan ook door een koopman die zyn vak verstaat, zooveel mogelyk vermeden. (Takiej pozycji unika kazdy kupiec, ktory zna sie na swoim fachu, na ile to mozliwe; Zulk een pozitie wordt dan ook door een koopman die zyn vak verstaat – Takiej pozycji unika kazdy kupiec, ktory zna sie na swoim fachu, zooveel mogelyk vermeden – na ile to mozliwe).