Пах летнiх траў

Адамчык Вячаслаў

Ты будзеш шукаць ключ на тым месцы - каля падрубы, дзе ён ляжаў некалi, - i, вядома, не здагадаешся, што ён цяпер вiсiць на цвiчку на сцяне пад старою памытаю анучай, покуль не прыбяжыць з поля мацi.

А прыбяжыць яна неяк

скоранька, "кiнуўшы ўсё". Ёй нехта накажа, мусiць, тая Тодарава дзяўчына, што прыехаў Чэсiк.

I ты ўбачыш, як яна з поўнаю дзяружкаю зелля на спiне скiруе з вулiцы на надворак, скiруе, не паднiмаючы галавы, бо ведае сцежку па тых саломiнках, што ляжаць з поля аж до парога. I ты раптам адчуеш, што гэта яна, мацi, можа нават яшчэ не пазнаўшы. А потым падыме галаву, спачатку неяк цiха i пiльна гледзячы на цябе, i ўсмiхнецца, цi можа спярша заплача, цi будзе ўсё разам, i рукi, што бачылi цяжкую зямлю i мурзатых дзяцей, самi выпусцяць рагi дзяружкi.

– А маё ж сэрца як i чула...

А потым будзе гаворка ў хаце. А чаму гэтак зблажэў? Якавы ты? А тут у нас прыязджаў Марыльчын iнжынер - разбыўся, тоўсты, як кадаўб, i жонку прывозiў, маленькую - адзiн знак, - што ўсё з дзецьмi "на балоцi ў мячыка грала". А па зелле, нябось, нi разу не схадзiла. Цяпер свет такi, а тут вось i рук ад работы не чуеш, ведама, дзень пры днi...

А потым пра тое, што было нечае вяселле, што нарэшце-такi памерла старая Тэкля, пражыўшы якiх гадоў сто...

А потым пра тое, што ў гэтае лета - няхай крые бог - надта страляюць перуны, што пад Наваградкам згарэла абора i што ў Плужанах забiла конюха. I яшчэ - што за леташнi лён нiяк вось не заплацяць.

Прыйдзе вечар, стане мякка шарэць за вокнамi. Падаiўшы карову, мацi будзе цадзiць малако на лаўцы пры печы, i яно будзе цёпла i густа шумець у конаўцы.

А потым не будзе агню ў хаце. Будзе густая ноч млець на двары поўны сiнi месяц будзе свяцiць на падлогу каля ложка, i будзе мякка спацца аж да светлае, неспакойнае ранiцы, покуль не разбудзiць стук малатка ў некага на надворку - нехта будзе звонка кляпаць касу. I табе таксама падумаецца, што сёння пойдзеш касiць на балотца пры гародах, дзе трава ў пояс, дзе капцы з жоўтымi мурашкамi, дзе цвiце румянак, i ты яго зрэжаш, i ён запахне, i стане горка ў роце.

А каля печы будзе ўпраўляцца мацi - цiхенька, мусiць, каб не разбудзiць цябе.

I ты будзеш думаць пра яе, пра нешта добрае, чыстае. Успомнiцца прачытаны некалi верш - светлы i мякка-сцiшны, як гэтая ранiца:

Привычка детская

Открыв глаза, лежать...

Такая грустная привычка.

Не упрекай меня за это, мать...

Ты будзеш дома.

1963 г.