Радкі і жыццё
Шрифт:
Не перачытваю, што напісана, бо магу падгладзіць словы, але сутнасць — не зменіцца.
Бывай здарова».
Усё ў жыцці — прасцей і складаней, чым у кіно, кнігах, усякага роду імітацыях яго. Галоўнае — покрыва будзёншчыны, будзёншчыны ў нас і вакол нас; часам гэта нават глушыць, не дае прарасці сапраўднаму. Трымаю ў памяці розныя перыпетыі свайго жыцця і бачу, як многае зменшана было ў жыцці дробнасцю асобы. «Устрывожу, прывяду да ладу спрытомленую смагу дней...»
16.XI.
Усё-такі — неаспрэчна існуюць толькі недасяжныя геніі. Ужо таленты — так часта сыходзяць на банальнасць.
«Диавол — отец
Гавораць, што Ал-р Ісаевіч Салжаніцын выключаны. У мясцозай арганізацыі ў Разані сказаў: «Вас большинство. Голосуйте (исключайте?). Но помните, что историяможет заинтересоваться сегодняшним голосованием» (прыблізна). Звярнуўся з пісьмом да праўлення СП РСФСР. «Сотрите пыль с ваших часов. Они показывают давно прошедшее время: Некоторые были бы рады стереть свои подписи под исключением Ахматовой и Пастернака»... Потым аб тым, што «здоровому обществу необходимо открытое, свободное слово без оглядки на то, что услышит кто-то на Западе, а не злобствующая (злобная?) бдительность»...
22.ХІ.
Сяргей Антонаў, Булат Акуджава і яшчэ нехта звярнуліся нібыта ў СП з патрабаваннем надзвычайнага з’езда. Пра гэта — увогуле шмат.
...Ігар Хадановіч. Я з ім увесь час тут — у гаворцы, успаміну, пісьме, у сонцы і непагадзі — і... сказаў бы — там, але гэта, мабыць, кашчунна. Не даводзілася бачыць болей паэзіі і чысціні ў адным чалавеку, і такое вынішчэнне дабраты пакуціць бясконца.
Увесь апошні час у палоне геніяў Багдановіча і Дабралюбава.
22. ХІ.
NN пакутуе недзе ў Бараўлянах, а на ўсю сям’ю несутрымны смерч бяды: малы ўсё закінуў, сам N звольнены за п’янства, а дачка не ў пару гуляе. Наведаў яе. Вясёлая, смяецца, а — змучаная, знядужаная. Потым у мяне доўга не праходзіла дрыготка...
23. ХI.
Юная — якое чароўнае слова, не ўжываў, а ў ім — дрыготкае, свежае, нядоўгае шчасце, акіян святла.
Як мы не ўмеем глядзець. У бібліятэцы, адседзеўшы больш за дзве гадзіны, убачыў у суседцы-дзяўчыне вельмі сціплую, простую і спакойную прыгажосць — таму асабліва прывабную. I радасна стала, што такая прыгажосць ёсць, і гэта — прыгажосць натуральнасці, чысціні, — прыгажосць, якая не ўсведамляе сябе прыгажосцю; прыгажосць, з якою лёгка быць самім сабою, не тапырачыся, не становячыся на дыбачкі. I якое акрыленне ў тым, што адчуваеш: магу і павінен быць варты гэтай прыгажосці, чысцееш, яснееш.
1.XII.
Патузаны драбязой, думает пра дробнае. У рэдакцыйным тлуме — таксама дробязь. Кожны выходзіць з яе па-свойму.
В. Ж., калега па аддзелу прозы, прывабны сціпласцю і натуральнасцю паводзін.
Няма нічога больш зпачнага, чым дзеянне, якое патрабуе цябе ўсяго.
Гэтыя дні — клопаты пра помнік Ігару. Помнік, нарэшце, стаіць.
1970
15.I.
Лакшын піша: «В записных книжках Чехова есть поразительно смелая догадка: «Быть может, то чувство, какое мы испытываем, когда бываем влюблены, и есть нормальное состояние человека». «Поразительно смелой догадки» я тут не бачу: гэта, так ці іначай, ведаюць вельмі многія людзі, гэта «здагадваліся» многія пісьменнікі.
16.1.
У запісной цесна. Цесна і ў чыталцы. Цесна ў самім сабе — хочацца расхінуцца, пайсці ў чужыя душы, разгарнуцца — застаючыся з сабою, з маці, з гэтым светам, дзе радасць і святло прыглушаны,
24.1.
Такі на вуліцы вясёлы, радасны дзень: спакойнае сонца, лёгкі мароз, дзіцячая гурма, людна, шумна, па-зімняму святочна. У мяне — канькі, лыжы. Паўтарэнне кароткіх мінулагодніх святаў. Ціхая прахалода лясных суцемкаў, крохкі наст. Далячынь — з марознай дымкай, ціхім паўзуном-самалёцікам, нячутным гулам святой пагоднасці, калі ўсё жыццёвае хараство пярэчыць нашым нягодам і няшчасцям.
Часта апісваецца апошняе імгненне гібелі. Хто яго ведае. Я сем разоў паміраў ад «электрычнасці» — электрашокаў. Усё знікае адразу.
Ці паспяваюць нервовыя імпульсы апярэдзіць ход кулі ад скуры да сэрца?
Па-сутнасці, маё жыццё бязмэтнае, бо жыць сумленна, шчыра (я далёкі нат ад гэтага) можна яшчэ і філісцёру. Вось аддаць усе сілы, напал, энергію істотнай і грамадска значнай мэце, ахвяроўвацца па вялікім рахунку — іншае.
На стале завалы тоўстых кніг — урокі працы і розуму.
У «ЛіМе» (20.1) — апав. Тэрэня Масэнкі «Галінка барбарысу», слабое, «робленае». Але верш, прысвечаны пляменніцы Купалы — сапраўдны:
Не барися, дівча, не барися,
Відчннн оцю хвіртку стару.
Червонясті гілкй бирбарису
На прощания мени подаруй.
За лісамй твоімй скучати
Буду я в степовій тйшйні...
У стипах світлоокі девчата,
Але ты — найсвітліша мені...
I немае межі в безгомонкі
Поміж лісом і степом ніде.
Де кінчаеться Украіна,
Білорусь почйнаеться — де?
В нас едина вітчйзна і слава,
Неосяжна земля голосна...
Вацлаво моя, Вацлаво,
Білорусю моя ясна!
Недзе каля 20 снежня 1969 памёр Сяргей Адамавіч Гусак, рэктар Брэсцкага педінстытута, харошы і просты чалавек, свойскі дзядзька, якога ведаю не па артыкулах і кнізе, а па нарачанскім доме адпачынку, дзе яго запомніў з прыязнасцю.
25.1.
П’янеў ад шчодрай пагоды, зімовай свежасці і няздзейсненага шчасця. Скразны навылётны жыццёвы гул, раскашаванне бесклапотнасці, поўня ў арэоле вясёлкі, нябесйая сінь, запарушаная аблокамі. Мы з Ражанскім дзве гадзіны на лыжах: Каханаўка, Бабавозаўшчына, Лявонцавічы, распушаныя кіяхі. Нейкая спрэчка пра раман Скобелева, «палітычныя» размовы, каханне, а ўсё як няіснае — плыло і сплывала, быў добры белы сон, што роўніць усіх людзей адным — здароваю дружбаю з прыродай, снежным святлом.
Каля глыбокіх (чышчаных) ачарнелых дарог ціха туліліся падчаркі стагоддзяў — родныя вёсачкі. Кудысьці пераходзілі рэдкія людзі, а дзеці малымі купкамі ладзілі сваё зімовае свята. Я думаў пра гэтых дзяцей як пра сябе, пра тую малечую адзіноту, што бярэ толькі ад сябе і праз сябе жыццёвы змест, яшчэ — пра тое, што не маю я ні вясковай, ні гарадской прапіскі...
Караткевіч — паэт жыццёвага шчасця, пераможнайрамантыкі, вольнага і гарманічнага і ўсеабдымнага: кахання. Вольна яму насяляць нашу гісторыю замкамі і прыгодамі, вольна славіць жыццёвае свята, стыхію, нечаканыя сустрэчы, шчымлівыя разыходжанні, каб за ўсім уславіць галоўнае, што ў чалавеку ёсць: сілу яго пачуццяў, стыхію жыцця, каханне. Усе мэты, справы, абавязкі — умоўнае, няіснае, побач з гэтай плынню разняволеных пачуццяў, вызваленасці ад дробязнасці, мітусні, бесталковіцы. Яго неразуменні, разыходжанні — шляхі да згоды, перадвеснікі шчасця.