Раскіданае гняздо
Шрифт:
Сымон. Я толькі папытаюся і вярнуся назад.
Марыля. Не ведаеш дзе, і не трэба! Нашто табе гэны сход страшны? Я не пушчу на яго цябе! Не пушчу!
Сымон. Мамка, пусціце, я толькі даведаюся, і больш нічога!
Марыля(віснучы Сымону на шыі). Усё роўна — не трэба! Там згуба твая і наша. Ах, божухна мой! Чаго яго, гэтага шалёнага клікача, прынясло сюды? Што яму трэба ад нас? Няшчасце за няшчасцем так і ідзе на бедную маю галаву! (Плача.)
Сымон.
Марыля(апускаючыся на зямлю). Дабіваеце мяне! 3 усіх старой дабіваюць! Жыццё, якое ёсць, адбіраюць. Кара божая звалілася на увесь род наш. Ах ты, долечка мая няшчасная!
Сымон(адышоўшыся ў старану). А ўсё-такі мушу даведацца, дзе гэны сход склікаецца, каб там і немаве-дама што! I трэба ж было мне не папытацца ў яго? Ці не сказаў ен толькі часам Зосі гэтага? (Да Марылі.) Мамка! Дзе Зося?
Марыля(відавочна манячы). Бог яе ведае! Недзе выйшла. Мусіць, ці не пайшла ў грыбы.
Данілка. Я ж табе, мама, казаў! Зоська пайшла... (Глянуўшы на матку, не дагаварвае.)
Сымон. Куды пайшла?
Данілка. А мусіць, у грыбы, як мамка казала, я не ведаю.
Сымон. Маніш! Добра ведаеш, а толькі не хочаш казаць, кажы! А то...
Марыля. Нашто яна табе? Пайшла і прыйдзе. Ці ж першы раз?
Сымон. Першы ці не першы, а сягоння я мушу ведаць, куды пайшла. (Прыступаючы да Данілкі.) Кажы, шэльма, а не — то біць буду!
Данілка. Я ж табе кажу, што не ведаю. А біць мяне не маеш права: на тое маці ёсць.
Сымон. Яшчэ ен, жаба, будзе са мной абрыдацца! Калі пытаюся, то мусіш сказаць. Я старэйшы за цябе і не які прыблуда, а брат твой.
Данілка. Хоць ты і старэйшы, хоць ты і брат мой, а ўсё роўна, калі і ведаю, то не скажу! Што ж ты са мной зробіш?
Сымон. Выбрашаш усе, аж міла будзе, як юху гаду спушчу!
Марыля(да Сымона). Кшь ты да яго чапіцца! Што з табой сягоння зрабілася?
Сымон. Калі пытаюся, то няхай кажа! (Да Данілкі.) Ну! Чуеш ці не?
Данілка. А як жа! Чую! Нашто ж у мяне вушы?
Сымон. Ну дык кажы! А не — то, як бачыш, душу з цябе выматаю.
Данілка. Не скажу!
Сымон. Скажаш!
Данілка. Хоць зарэж!
Сымон (хапаючы сякеру). Кажы, вужака! а то як стой на дробныя кусочкі скрыпку пашчапаю!
Данілка (хаваючы над сябе скрыпку). I скрыпкі не дам шчапаць, і не скажу!
Сымон(вырывае з-пад
Данілка(кідаючыся к Сымону на каление і цалуючы рукі). А братачка, а родненькі! Пасячы лепей мяне самога на дробныя кусочкі, а скрыпку не чапай! Богам цябе прашу!
Марыля(адцягваючы Сымона). Ці не ашалеў ты сягоння!..
Сымон(баронячыся ад Марылі). Адчапіся, мамка! (Да Данілкі, замахваючыся тапаром над скрыпкай.) Кажы!
Данілка(енчачы). Сымонка, братачка! Не сячы! Лепей мяне забі, зарэж, што хочаш зрабі са мной, а скрыпачкі не чапай! Другой такой за ўсё жыццё не зраблю.
Сымон(ізноў замахваючыся тапаром). Пасяку на дробныя шчэпкі! Кажы!..
Данілка(прыпадаючы галавой да скрыпкі). Сячы ла маёй шыі, а скрыпачкі не чапай! Але ўжо скажу, скажу табе, дзе яна!..
Марыля(ухапіўшыся за сякеру). Давай мне сякеру! Давай сякеру! Я сама табе скажу, дзе Зоська.
За сцэнай шум; чуваць Зоськін голас: «Пусціце мяне... Я сама пайду. Пусціце».
Двое дворных людзей уводзяць на сцэну Зоську з завязанымі назад рукамі.
З'ява VI
Тыя ж, Зоська і дворныя людзі.
Адзін з дворных людзей. Хацела каля палаца павесіцца, дык сказалі звязаць і сюды прывесці!
Зоська(хочучы вырвацъ з вяровак рукі, у страшным мучэнні). Нашто рукі звязалі? Мамачка, браточкі, змілуйцеся, развяжыце! За што так пакаралі?!
Марыля, Сымон, Данілка застываюць у сваіх позах не то здзіўленыя, не то перапужаныя. Дзеці падбягаюць і туляцца да Зоські. Дворныя людзі выходзяць.
Паволі апускаецца заслона.
Акт пяты
Час — каля «ўсіх святых». Вечар. Цёмна. Глуха. Заводзіць вецер.
З'ява І
Марыля, Данілка, дзеці.
Данілка(увесь час выводзячы з перарывамі на сваей скончанай скрыпцы сумную мелодыю). Мамка, уцякайма адгэтуль, а то ўжо і мне трудна вытрываць: так тут холадна, цёмна, страшна!