Сагындым. Кайт инде

К?биров Марат

Искндр урыныннан калкынып, чоланны кечкен трзсен карады. Тн карасы сыекланып кил иде инде.

Та атарга, барыбер, ерак ле…

* * *

Язучы акча яткан почмакка борылып карады. м калкынып куйды.

Аны бу халтен кргн комиссия гъзалары шундук тынып калды. Тагы нрс булырын кзттелр.

Акчаны нрс икнен ул яхшы бел иде. Теге заманнарда ук ле акчасыз калып кемг барырга, кайда сугылырга белми йргн чаклары хтсез булды. Шул мллрдге кичерешлрен хтерлп, язучы елмаеп куйды.

Акча…

…Днья матур иде. Сабый кзенд балкыган шатлык очкыныдай, ккт шаян кояш елмая, аны клч нурлары звык белн тзелгн мабт йортларны тблрен алтынга мана, алтын тбле йортлар злренд яшгн кешелрне бхетле булуына сенгндй чиксез горурлык белн башларын ккк чйгн, алар злре д ниндидер яктылык, кешелр келеннн сибелгн изге хислр тарата, ул хислрне тнене р кзнге тоеп тора, ул хислр ягымлы да назлы дулкын булып сулышларыа теп кер, кан юллары

буйлап бтен тне таралып, хрктлрене ашкынулы ит, инре канат скндй тоела м син «канатымны каурыйлары нинди тст икн?» —дип, ирексездн артыа борылып карарга мбр буласы, бер нрс д крмисе, мма канатлары барлыгына аман ышанасы, ышанасы, чнки р кисге, р кзнге сихри яктылыктан, назлы тылсымнан тукылган бу дньяда башкача булуы ммкин тгел, монда тик изге келле, алтын канатлы кешелр ген яши, кайчагында аларны барсы да фрештдер, гади кеше тгеллрдер, гади адм балалары болай ук якты келле, саф хисле м пакь ниятле була алмыйлардыр тсле тоела, син д зене бер фрешт итеп сизсе, аны чиксез сю белн тула, бар уйлары, кылган гамллре сю белн сугарылган була; янда балалары уйнап йри, аларны шат авазлары, челтртеп кл тавышлары зе якты мога верел, кел кылларыны назлап т, елмаясы, бер гонасыз шушы шат сабыйлар ирне елмаюы кебек тоела; янда зелеп сйгн яры атлый, аны кзлрен карау белн бхет кллренд йзгн аккош сыман буласы, ул изге зат, сине бер кайчан да ил-давылга бирмс фрешт ул, шуны тою сиа кодрт сти, Гераклдан гайртлерк ит, тблре болытларга ашкан кайгы-хсрт кыялары хтта бер селтдн комга йлнчк, «ф» дип рс очып китчк, сйгн яры янда булган чакта, бар нрсг сине кче ит; яннарыда якын дуслары бар, син аларга бер ни кызганмады, рчак ярдм кулын сузып килде, м алар да моны онытмыйлар, ркайсысы син дип зелеп тора: «Нрс белн ярдм ит алам?», «Ярдм кирк булса, зем кил!», «Берг яшик, якын дуслар булып, бер-беребезг зур таяныч булып!»—дилр алар сине кргн саен, син, лбтт, ярдм сорамыйсы, аягыда ле нык торасы, тик шулай да келе ктрел, дусларыны шундый карашыннан син зене тагы да гайртлерк м кчлерк кебек хис итсе, чнки син бу ирд ялгыз тгел, кайчак ялгыш абынып егылса да, кул бирерлек якын дуслары бар, бер кн килеп аягынан язса, алар сиа ныклы аяк булыр, канатынан язса – канат булыр; днья матур, днья нурдан тора, изгелектн, якты монан тора; син бхетле, чнки бу дньяда, тик гзллек, наз м изге хислр белн бизклнгн бу дньяда кпме ген телс д берничек т бхетсез булып булмый, кешелрне матурлыгын тоеп, лл кайчан инде, бик-бик кптн, днья ннт кебек булсын диеп, бхетсезлек ирдн качып киткн.

Шушы ирг туганыа сенеп, аны тагын матурларга телп син яшисе, келед ак хыяллар яши, син аларны чынлык итмк булып, кнне тнг ялгап тир тгсе, сине белн берг шатлык яши, бхет, сю, сафлык…

Матурлыктан кзе камашыпмы, шатлык томанында адашыпмы, лл инде кешелрне келе изгелектн тулып ташыпмы, днья шундый дрг ит – ирд акча бет.

Кинт бар дньяда акча бет.

Юк, син ле моны сизмисе д. Акча башта синд ген бет. Тире тгеп, кнне тнг ялгап эшлгне табыш китерми, лл инде сине хезмте кешелрне мохталыгы кими, лл башка сбп килеп чыга… Хер, ансы бик мим д тгел. Акча бет, аны бик тиз табу юллары да томаннарга кереп юкка чыга. син ары барып сугыласы, бире брелсе – файдасы юк. Балаларны бхет авазларын, челтертеп кл тавышларын лл нинди салкын иллр урлый, кзлрен сагыш прд кора, алар сиа авыр сз йтмилр, алар синнн нидер кт ген; хатыныны кзлрен карап бхет кллрен чумалмыйсы, з-зене Гераклдай итеп, кодртле зат итеп тоялмыйсы, фрешт сине кзг карый, нидер кт, нидер мет ит; син аларны нрс кткннрен ачыклардан-ачык тшенсе, м бер вакыт теге дусларыны, и-и якын, якты дусларыны шатлык белн иск тшерсе, алар сине газапларга бирмс, алар сине яклап-саклап калыр, аягынан язса, аяк булыр, канатлары сынса, канат булыр; м син ялгыз тгеллеге алап, келе тулы якты мет белн, якын дусларыны беренчесен эзлп табасы, элек тибеп кен ачып кергн ишек янына барып басасы да твккллп ишек кагасы, дусты сине колачларын еп ихлас шатлык белн каршы ала, шундук табын кора, шраб коя, гапь куера м син кыяр-кыймас кына хсртене ачып саласы, дусты сине диккать белн тылый, ылы сзе белн юата да зур борчылу белн йтеп куя:« Сине чен бер ни жлке тгел, анымны да блеп бирер идем, тик, гаф ит, акча бир алмыйм, земне д кймм комга тигн, бер тиенг тилмереп йргн чагым…»; бу дустыны ихлас кел белн син дип борчылганын алыйсы да аны авыр хлг калганында ярдм ит алмаганы чен кайгырасы, дусты йбт, дусты алтын кебек, ул анын да блеп бирер иде, лкин сиа бген ан киркми, сиа бераз гына акча кирк; келе тулы снмс мет белн икенчесен эзлп китсе, ул елмаеп сиа каршы чыга, сине якын дусты икнлеген рбер хркте йтеп тора, мма гозерене ишет белн, аны, гя, кемдер алыштыра:«Кешед акча булыр вакыт мени?!» – ди ул м син тулысынча килешсе, кешед акча булыр вакыт тгел, шундый авыр млд дусларыны кыен хлг куеп йргн чен з-зе нфрте арта, инаятьче булып тоеласы, лкин сине башка бер чара юк, сиа акча кирк,

бген кирк, зек метене ялгый-ялгый, ченче дус янына юл аласы; дусларыны берсен калдырмыйча урап чыгасы да, бер нрсг ачык тшенсе – бу дньяда акча беткн икн.

Бар дньяда акча беткнлеген инде ирд бтен кеше бел, син белсе, бар дуслары бел, тик хатыны гына аны белми, ул гына да тгел белерг д, хтта аларга да телми ул, аны наданлыгы анга тия, шул кадр д надан булып яшп була микнни со дип рнисе, ул аман зенекен тукый:«Балаларга юньле кием кирк, табынга тмле ризык кирк»; син зе д аны чамалыйсы, кирк икнлеген яхшы алыйсы, лкин бер нрс д кыла алмыйсы – чнки ир шарында акча беткн; хатыны, надан, шуны сизми, ул аман да зенекен сйли:«Кибетлр бит, никтер, аман эшли, алны-ялны белми базар грли, бар урында гигант сд бара, кеше нидер сата, сатып ала… Нишлп акча бетсен бу дньяда?!»

Син дньяга тутырып карыйсы да моа кадр кр алмаганны крсе: чынлап та бит, кемдер сата икн, кемдер сатып ала икн бит, алар арасында чит-ятлар да, якын дуслары да бар икн…

Кинт днья якты елмаюын салып ата… Ккт кояш якты елмаймый бит, кояш анда бтенлй юк икн, кк йзенд кара болыт туе, болытлардан таш тамчылар тама, таш йортларны биек тблре яшен суккан агач сыман кйгн икн, шул йортларда ан асраган кешелрне уй-хисе д, телк-нияте д, сйлр сзлре д, хтта йзлре д кара икн. Урамнарда бетмс чп-чар булып кешелрне имерелгн хыяллары, зелгн метлре, алданган ышанычлары елап ята, аларны иреннн келлрне чиксез сагыш баса, зене рнетелгн гарип балалар янындагыдай тоясы. ирне рнетелгн гариплре…

м кешелр елмаюын сала… м аларны чын йзлре ачыла… м аныны чиксез шом богаулый…

Бу планетада кптн инде кеше дигн тр югалган икн, аны кптн комсыз карашлы м ткен тешле монстрлар алыштырган, трле ерткыч-анварларны хтерлткн бу мутантлар злрене нфсесен кангатьлндер чен, хтта нни ген стенлеклр чен и-и якыннарыны бугазына ябешерг зер. Балалар да (хтта балалар да!) ерткычлыкка табынып слр, алар нклрен коткн карчыга балаларыдай, авызларын ачып кычкыралар:«Карыным ач, кан бирегез миа! Карр-карр… Канн-канн…» ти-нилре аларны ерткычлыгына сокланып карый, явызлар дньясына аяусыз шхеслр зерлилр…

ирне кызганып куясы. Ул зенд кешелр яшгн чорны сагынадыр кебек тоела. хзер ул чирле. Аны ике аяклы вируслар басып алган…

Лкин моа ышанасы килми. Бу шулай тоела гына бит, дип уйларга тырышасы. зелеп сйгн кеше, ил давыллардан саклап, сиа кодрт бирче фрешт янына ашыгасы. Ишегене ачып керг сине ниндидер зур комак каршы ала:«Акча кирк! – ди ул тешлрен аныа батырып,– Юньле кием, яхшы ризык кирк. Акча кирк!» Сине аны кайный, рнлрдн бре булып улыйсы кил башлый. Тик тавышы чыкмый. м чынлап та ерткычка йлнене сизсе. Бераз акча, аз-маз млкт чен кемнедер зглп ыргытырга да зерлегене алыйсы. зене шундый дрг тше, тш алуыа келе сызлый. «Акча кирк миа!– дип чиный теге комак,– Акча тап! Ирме син, лл чпркме?!»

м ул бтен пычрагын сиа сибеп кайдадыр чыгып кит. Сине инде барыр урыны юк. Дуслары кптн коточкыч анварга йлнгн, алар сине якын китермилр, я тешлп алалар, я урап узалар. Урамнарда монстрлар йри. ед комак аныны кимер. Син ялгыз. Изгелек м кешелеклелек храбалары арасында басып каласы. Ккт кара болыт. ирд карагылык. Син дньяны согы могиканы.

Урамдагы сасы клект кинт з-зене крсе. м куырылып катып каласы. Чынлап тамы бу хл?! Тш тгелме?! м куркудан ярсып кычкырасы. з тавышынан уянасы кил. Лкин уянмыйсы, чнки бу – н. м кзгег йгерсе, клвект кргн нрслрне дрес тгеллеген ышанасы кил. Лкин кзгед д шул ук кренеш каршы ала: сиа аптыраулы кзен тбп, олы бер суалчан карап тора. Син бер суалчанга йлнгнсе!

м син, чынлап та, зене суалчан итеп тоясы. Ирексездн келене курку били, кемдер килеп сытып китр кебек була. Син инде аяк тавышларын да ишетсе. Тик котылу юлын табалмыйсы. ир тишеге булса, кереп качар иде…

мма шунда кинт… Шунда кинт хтере тш… Кара кннр кил-калса диеп, яшереп куйган акча бар, лбаса! Ничек оныткансы бу хакта син, ник иртрк исе тшмгн?! Син белмисе… Бу мим д тгел… м син шул акчага йгерсе. Аны кабат кулыа алу белн тир-якта бер могъиза була. Днья кабат якты нурга тула, ул изгелек белн балкып кит. Дуслары да сиа шат елмая:«Ярдм кирк булса зем кил, Берг-берг яшик!» Хатыны да мхбттн тулган карашлары белн сине назлый:«Кадерлем син минем… Берднберем!..» Балаларны шат тавышы ягырый. Днья кабат з хлен кайта.

Днья кабат елмаюын кия…

Язучы кзлрен акча пачкасыннан алалмыйча, торып басты.

м блмдге беркемне д крмич акча яткан почмакка омтылды. Комиссия гъзалары елмаешып куйды. Мен кайда и кызыклы мизгел! Башлык, бар кчен ыеп, аны чыраена типте. Лкин ни сбптндер шул мизгелд к зе как иднг барып тште, калак сяклрене шыртлаганын ишетте, пклре урыныннан кчкндй булды. Ул арада кемнедер кчсе аны борынына басты да кинт борылыш ясап, танавын чпркк йлндерде. Комиссия башлыгы ушын уйды. Язучы сугыша бел иде. Мизгел эченд ул икенче милиционерны да иднг сузып салды. м ченче тртип сакчысына карап катып калды. Хатын-кызга аны кулы ктрелми иде.