Славяне в древности
Шрифт:
Весьма важными в этой связи представляются наблюдения О.Н. Трубачева по этнонимии древних европейских этноязыковых группировок 25. Он устанавливает, что в плане словообразовательной типологии славянская этнонимия весьма далека от типа балтских и германских имен, ио близка к кельтской, иллирийской и фракийской. «У кельтов, как н у славян, бросается в глаза наличие „речных» этнонимов… У кельтов этнонимия заметно более словообразовательная по своему характеру, что сближает ее скорее со славянской этнонимией. При этом намечаются любопытные сходства префиксальных… и суффиксальных
Праславяиский язык, отмечает О.Н. Трубачев в другом исследованнн, «обогатился рядом кентумных элементов лексики, носящих бесспорно культурный характер» 27. Очевидно, и это явление следует связывать со славяно-кельтским взаимодействием, имевшим место, как свидетельствует археология, в последних столетиях I тыс. до и.э. в Висло-Одерском регионе.
Notes:
Filip J. Keltovi ve Stfedni Evropfc. Prag, 1956; Idem. Die keltischen Zivffisation und ihr Erbe. Prag, 1961; Todorovid J. Kelti u Jugoistocnoj Evropi. Beograd, 1968, Szabo M, Auf den Spuren der Kelten. Buda¬pest, 1971; Schlette F Kelten zwischen Alesia und Pergamon. Leipzig; Jena; Berlin, 1980
Wofciiak Z. Osadnictwo celtyckie w Polsce. Wroclaw; Warszawa; Krak6w, 1970; Czerska B. Sur probldma- tique de l’habitat celtique en Haute Sildsie И Archae- ologia Polona. T. 12. Wroclaw; Warszawa; Krakbw; Gdansk.1970 S. 297—320
Czerska В. Wyniki badaft p6lbnclatenskiej osady kultury celtyckiej kolo Nowej Cerekwi, pow. Glubczyce, w latach 1958—1960 If WA. Т. XXIX. 1963 S. 289—311; Idem. Sprawozdanie z badan os¬ady celtycriej w Nowej Cerekwi, pow. Glubczyce, w 1962 roku // Sprawozdania arcbeologiczne. T. 16. Warszawa, 1964. S. 124—131, Idem. Sur Ie probldroatique de 1’habitat celtique. S. 297—320
Holubowiczowa Cehak H. Kamienne kr?gi kultowe na Raduni i SleZy If Archeologia Polski. T. 3. Wroclaw; Warszawa; Krakbw, 1953. S.57—100
Godlowski K. Okres latehski w Europie If Archeolo¬gia pierwotna i wczesnoSredniowieczna. T IV. Krak6w, 1977. & 163.
Zielonka B. Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Lachmirowicach w pow. inowroclawskim // Przeglad archeologiczny. Т. IX. Poznan, 1951. S. 353—386.
Musianowicz K. Halsztacko-latenskie cmentarzysko w Kactcach, pow. Pultusk // WA. T. XVK. Z. 1. 1950.S. 25—45
Potocki J., Wotniak Z. Niektore zagadnienia zwiqzanc z pobytem Celtow w Polsce H Sprawozdania archeologiczne. T. Vm. Warszawa, 1969. S. 81—98.
Dqbrowsky I. i K. Cmentarzysko z okres6w p&znolatenskiego i wplywbw rzymskich w Wes61kach, pow. KalisZ. Wroclaw; Warszawa; Krakdw, 1967. S. 81
Kolodaejski A. Badania cmentarzyska wDomanowicach, pow. Glogdw, w latach 1964—1971 U Sprawozdania archeologiczne. Т. XXV. Warszawa, 1973. S. 113—134
Musianowicz K. Halsztacko-latenskie… S. 40—44
Kcetrewski J. Zagadnienie ciagloSci zaludnicnia ziem polskich od poiowi
Pleiner R. Ziklady slovanskelio ielezdfskeho hutnietvi v Ceskych zemich. Praha, 1958; Idem. Start dvropske kov&stvi. Praha, 1962, Piaskowski Y. Tecfmologia zela- za na ziemiach Polskich w okresie od 1 do V wieku naszej ery // WiadomoSci hutnicze. Warszawa, 1963 Ms 12
Барцева Т.Б., Вознесенская Г.А., Черных E.H. Металл Черняховской культуры. М., 1972. С. 27—32
Svoboda В. Cechy v doblb stShovto nirodfi. Praha, 1965. S. 84—98
Rosen-Praeworska I. Tradycje celtyckie w obrzedoworti protoslowian. Wroclaw; Warszawa; Krak6w, Gdansk, 1964. S. 54—254; Idem. Spadek po Celtach. Wroclaw; Warszawa; Krakbw, Gdansk, 1979 S 50—137
Schuldt E. Der altslawische Tempel von Gross Raden. Schwerin, 1976; Idem. Der emtausendjfthrige Tem- pelort Gross Raden. Schwerin, 1989
Негттапп J. Feldberg, Rethra und das Problem der wilzischen Hohenburgen If Slavia antiqua. Т. XVI. Poznan, 1970. S. 33—69
Herrmann J. Zu den kulturgeschichtlichen Wurzeln und zur historischen Rolle nordwestslawischer Tempel des frtthen Mittelalters // Slavenska archeologia Bratislava, 1978. № I S. 19—27
Schachmatov A A. Zu filtesten slavisch-keltischen Beziehungen II Archiv fttr slavische Philologie Bd ХХХШ. Berlin, 1912 S 51—99
Pokorny J. Zur Urgeschichte der Kelten und fllyrier Halle, 1938
Lehr-Splawifiski T. Kilka uwag о stosunkach jezykowych celtycko-praslowianskich II Roczmk slawistyczny. T. XVBI. Cz. 1. 1956
Treimer К. Ethnogenese der Slawen Wien, 1954. S. 32—34
Бернштейн С.Б. Очерк сравнительной грамматики славянских языков. М., 1961. С. 94—95
Трубачев О.Н. Ранние славянские этнонимы — сви¬детели миграции славян IIВЯ. 1974. М> 6. С. 54—60
Там же. С. 58
Трубачев О.Н. Этногенез и культура древнейших славян. Лингвистическое исследование. М., 1991 С. 25
Славяне в составе населения пшеворской культуры
Пшеворская культура, сложившаяся в условиях славяно-кельтского взаимодействия, на протяжении столетий претерпевала значительные трансформации. Это обусловлено не только эволюционным развитием, что свойственно всем древним культурным образованиям, но и неоднократным проникновением в пшеворский ареал более или менее значительных масс нового населения. Территория пшеворской культуры не была замкнутым пространством, ограниченным какими-либо естественными рубежами. Расположенная в сердцевине Европы, она привлекала переселенцев с запада и севера, что в свою очередь приводило в движение коренное пшеворское население, вынуждало его к миграциям, в результате территория рассматриваемой культуры расширилась в римское время в восточном и южном направлениях.