Так сказаў Заратустра (на белорусском языке)
Шрифт:
Стары чарадзей шчыра падзялiўся з намi тым найгоршым, што ў яго было, i вось, зiрнi, - у нашага добрага пабожнага Папы на вачах слёзы, i ён зноў гатовы плысцi па моры паныласцi.
Падобна на тое, што гэта каралi спрабуюць стрымлiвацца перад намi: бо за сённяшнi дзень яны лепш за ўсiх нас навучылiся гэтаму! Але я гатовы пайсцi ў заклад, што калi б не сведкi, яны б таксама закалацiлi благую гульню,
– благую гульню марудлiвых воблакаў, вiльготнай маркоты, сырой нуды, хмарнага неба,
– благую гульню нашых галашэнняў i крыкаў на дапамогу: застанься ж з намi, о Заратустра! Тут шмат схаваных гаротаў, якiя хочуць выказацца, шмат воблачнага i вечаровага, шмат душнага паветра!
Ты накармiў нас моцай, мужчынскай ежай i бадзёрымi прыпавесцямi: дык жа не дапусцi, каб дух жаноцкасцi i песты авалодаў намi за дэсертам!
Ты адзiн робiш паветра вакол сябе моцным, бадзёрым i чыстым! Нiдзе на зямлi не знаходзiў я паветра чысцейшага, чым у тваёй пячоры!
Хоць i пабачыў я шмат краёў, а нос мой адвык пазнаваць i ацэньваць розныя пахi; а ў цябе, у тваёй пячоры, цешыцца нюх мой як нiколi раней!
Хiба што аднаго разу, - о, даруй мне адзiн успамiн! Не крыўдуй за старую застольную песню, якую я склаў, жывучы сярод дочак пустынi:
– бо там таксама было добрае, здаровае, светлае паветра Ўсходу: там адышоў я далей за ўсё ад захмаранай, ад сырой, панурай, струхлелай Эўропы!
Тады я любiў дзяўчат Усходу i iншых паднябесных краiн, чые блакiтныя нябёсы не азмрочвалi нiводнае воблачка, нiводная думка.
Вы не паверыце, як жа манерна сядзелi яны, калi не скакалi - глыбокiя, але пры гэтым бяздумныя, быццам маленькiя таямнiцы, быццам упрыгожаныя стужкамi загадкi, быццам дэсертныя арэшкi,
– стракатыя, яркiя i чужыя, сапраўды так! Але не азмрочвала iх нiводная аблачынка - гэтыя загадкi давалiся адгадваць сябе: i вось - у гонар гэтых дзяўчат склаў я тады застольную псальму - псальму за дэсертам".
Так казаў дарожнiк, якi называў сябе Заратустравым ценем; i перш чым хто паспеў адказаць яму, ён схапiў арфу старога чарадзея i, скрыжаваўшы ногi, азiрнуўся вакол, спакойны i мудры: павольна i выпрабавальна ўцягнуў у сябе паветра, быццам спрабуючы на смак новае, незнаёмае паветра чужой краiны. А пасля заспяваў у нейкай адмысловай манеры, з лямантам i завываннем.
2
Пустыня расце:
гора таму,
хто пустынi хавае
– О! Урачыста!
Сапраўды ўрачыста!
Годны пачатак!
Па-афрыканску ўрачыста!
Годна iльва,
Альбо высокамаральнае малпы
– але не вас,
Любасныя дзяўчаты,
Каля чыiх ног мне,
Эўрапейцу, пад пальмамi
Дазволена сядзець. Сэля.
Проста дзiвосна!
Там i сяджу цяпер,
Паблiзу пустынi, i ўжо
Зноў
Але яшчэ не спустошаны:
Бо ўжо паглынуты
Гэтым маленькiм аазiсам...
– ён якраз бо разявiў
Сваю любасную пашчу,
Сама духмяную пашчу:
I я ўпаў туды,
У салодкую пашчу - i вось
Я сярод вас, любасныя дзяўчаты! Сэля.
Слава, слава таму кiту,
Якi даў прытулак госцю!
Цi зразумелi вы
Мой вучоны намёк!
Слава таму жывату
За тое, што ён
Стаў утульным аазiсам,
Як вось гэты цяпер мне:
Але што паняверыць мяне
Гэта, што я сын Эўропы; яна
Сама недаверлiвая
З усiх старых жанок.
Няхай гэта Гасподзь паправiць!
Амiн!
I вось я тут,
У гэтым маленькiм аазiсе,
Як фiнiк,
Салодкi, руды, паспелы, духмяны,
Прагны вуснаў дзявочых,
Яшчэ болей прагны ўкусу
Беласнежных, халодных,
Вострых дзявочых зубоў,
Якога прагна жадаюць
Сэрцы ўсiх фiнiкаў палкiх. Сэля.
Да названых паўднёвых пладоў
Падобны, нават дужа падобны,
Я ляжу тут сярод рою
Гуллiвых назолаў-жукоў,
Сярод марнасцi прахлай
Нясцiплых, маленькiх, пошлых жаданняў,
I намыслаў грэшных,
Сярод вас,
О маўклiвыя i прадчувальныя
Коткi-дзяўчаты,
Дуду i Зулейка
А сфiнксаваны, хоць адным словам
Выславiць мог бы пачуццi свае:
(Даруй мне, Божа,
Гэты грэх супраць мовы!)
Сяджу тут, удыхаючы водар паветра,
Празрыстага, райскага, свежага,
У залацiстых палосках,
Такога паветра
Месяц яшчэ не пасылаў
Анi выпадкова,
Анi з капрызу,
Як расказваюць старажытныя паэты.
Але я скептык,
Я сумняваюся ў гэтым,
Я паходжу з Эўропы, а яна
Сама недаверлiвая баба на свеце.
Хай выправiць гэта Гасподзь!
Амiн!
П'ючы духмянасць паветра,
Уцягваючы ноздрамi прагнымi,
Без будучынi, без успамiнаў,
Сяджу я тут,
О любасныя сяброўкi мае,
I пазiраю на пальму,
Як яна, нiбы танцорка,
Гнуткiм станам чаруе,
Сцёгнамi пругкiмi вабiць,
Пераймаеш яе, загледзеўшыся!
Яна падобная на танцорку, якая
Доўга - о, як небяспечна доўга!
Стаiць на адной назе
Можа, яна пра другую забыла?
Прынамсi, дарма я шукаў
Каштоўную другую палавiну,
У святой блiзкасцi я шукаў
Лёгкай тканiны блiскучых адзежын,
Тонкiх павеўных спаднiц.
На жаль, мае чароўныя сяброўкi,
Верце - не верце - няма:
Яна згубiла другую ножку!