Ведзьміна тоня
Шрифт:
– На і табе!
Частка 11
Розныя планы, карты, схемы Віталь маляваў з такой асалодай, як сапраўдны мастак сваё любімае палатно. Як толькі добра пазнаёміўся з компасам, зразумеў, што такое азімут, маштаб, умоўныя знакі, яго ахапіла нейкая гарачка складаць планы ўсяго, што ён бачыў вакол. За два гады ён намаляваў такі план вёскі, што яго план вывесілі ў кабінеце геаграфіі. Віталь ганарыўся не тым, што план намаляваны прыгожа, а тым, што ў гэтым плане было ўсё максімальна па праўдзе: і азімуты вытрыманы,
Картаскладаннем Віталь захварэў. Душа яго прагнула працы, і мінулым летам ён вырашыў скласці план калгаса. Бо той, які бачыў у калгаснай канторы, быў няправільны – ужо прафесійнаму воку Віталя не трэба было і лінейку да той схемы прыкладваць.
Але ж “казой” калгас не абмераеш. Выручыў бацькаў мапед – там жа быў спідометр. Цэлы месяц днямі Віталь ездзіў па ўсіх дарогах, потым да позняй ночы чарціў, разлічваў. У розных кутках калгасных палёў з’явіліся яго меткі – паўтарамятровыя жэрдкі, па якіх ён вымяраў дакладную адлегласць па прамой.
У адзін дзень ён так быў захапіўся працай, што аж падскочыў над сваім самаробным планшэтам, калі побач завішчалі па-свінячы тармазы “Уазіка”. То быў сам старшыня калгаса Мікалай Рыгоравіч. Ён быў яшчэ зусім малады мужчына, толькі два гады кіраваў калгасам. Дзівіліся з яго вяскоўцы: і таму, што малады, але – разумны, і таму, што ніколі не крычыць і тым больш не мацюкаецца. Але толькі збоку здавалася, што ён мяккі: калі што сказаў – так і будзе. Трох трактарыстаў за п’янку звольніў, як ні прасіліся. Дысцыпліна ў яго – на першым месцы. І яшчэ дзівіліся вяскоўцы: па палях, па фермах гойсае, а заўсёды пры гальштуку, у чыстым, і туфлі блішчаць, быццам бруд да іх не прыстае. Праз тры месяцы ён усіх калгаснікаў па імёнах ведаў, да старэйшых за яго звяртаўся па бацьку. Адчувалася яго павага да людзей і ў словах, і ў справах: як ні цяжка пакуль, а зарплату ў час плаціць...
– Што гэта ты тут робіш? – строга запытаў старшыня, заглядваючы ў планшэт Віталя. – Ты адкуль?
– Ды... свой я, – напалохаўся крыху Віталь. – Вось, з вёскі, Аўдзееў Віталій.
– Антона Аўдзеева, трактарыста, сын? – працягваў распытваць старшыня, усё гледзячы ў паперу, на якую Віталь толькі што праставіў лічбы замераў. – І што робіш? Гэта ты на ўсіх палях жэрдкі наставіў?
– Я план складаю...
– Які план? Захопніцкі? – старшыня ўзняў вочы ўжо на Віталя, і той супакоіўся. У вачах Мікалая Рыгоравіча была ўсмешка.
– Не-е... – Віталь сабраўся, прадоўжыў: – У вас у канторы план няправільны, адлегласці на вока памаляваны... А я дакладны складаю.
– Бачу ўжо, – працягнуў старшыня, зноў схіліўся над планшэтам. – Гэта ў цябе дарога да ўрочышча Жмерань, гэта масток, канава... Як сфатаграфаваў. А што за лічбы?
– Працягласць дарогі, а гэта – працягласць канавы.
– Ого! – па-сапраўднаму здзівіўся
– Дарога – па спідометры, адлегласць па прамой – вось, вешкамі.
– Ну-ну. І многа ты паездзіў?
– Гэта ўжо апошні квадрат.
– Які квадрат?
– Я калгас на квадраты разбіў. Астатнія часткі ў чарнавым варыянце ўжо гатовыя.
– З усімі дарогамі, канавамі і кіламетражом? – бровы Мікалая Рыгоравіча папаўзлі ўверх, ён недаверліва глянуў на хлопца.
– Ага. Я месяц праездзіў. Вось тут закончу – і буду чыставую маляваць.
– Ну, хлопча, – старшыня перагартаў некалькі лістоў у планшэце. – Што ж ты да мяне адразу не прыйшоў?
– А навошта?
– Дзівак... Ты карту сваю куды потым дзенеш?
– Не ведаю. Я яе ад цікавасці раблю.
– Ясна. Так, працуй. Зробіш – мне пакажаш. Дамовіліся?
– Добра, – зніякавеў ад такой увагі Віталь. – А вам навошта?
– А які ж камандзір без карты? Як мне спадабаецца – куплю. Згода? Тады вось яшчэ: скажаш бацьку, каб заўтра да мяне падышоў, – загадаў ужо ўладна Мікалай Рыгоравіч, садзячыся ў свой “Уазік”. – Дамовіліся?
Віталь кіўнуў.
Назаўтра вечарам бацька прывёз каністру бензіну.
– На, – ён паставіў каністру перад разгубленым Віталем. – Рыгоравіч табе прывітанне перадаваў. Казаў, надта чакае тваёй карты.
У Віталя нечакана запалалі вушы. Што праўда, то праўда, бензіну ён выездзіў за месяц не адзін літр...
Чыставую карту ён маляваў не на паперы, а на адваротным белым баку звычайнай кляёнкі, што на стол сцелюць. Выпрасіў у маці грошы, купіў патрэбны кавалак. Лежачы цэлымі днямі на жываце на падлозе, спачатку алоўкам, а потым фламастэрамі чарціў, пісаў, падмалёўваў. Карта ўвачавідкі ажывала, напаўнялася дарогамі, канавамі, дамамі, палямі, ляскамі...
Бацька быў зазірнуў і аж прысеў ля карты.
– Вось дык маеш! Сур’ёзная якая рэч выходзіць!
Карта і на самай справе атрымалася сур’ёзная, вытрыманая па ўсіх законах картаграфіі.
І калі яна была гатова цалкам, калі зверху вялікімі літарамі Віталь падпісаў “Калгас імя...”, сам доўга не мог адарваць позірк ад карты: ён не проста любаваўся ёй, яна заварожвала. Не верылася, што гэта ён, Віталь, адзін зрабіў такую рэч!
Мікалай Рыгоравіч па карту прыехаў сам – бацька перадаў, што сын закончыў працу.
Разглядваў ён яе хвілін дзесяць, водзячы пальцамі, ціхенька мармычучы нешта.
– Я толькі вышыні не праставіў... – нясмела сказаў Віталь.
– А? Што? – адарваў позірк ад карты старшыня.
– Ну, трэба яшчэ паказаць узроўні ўзгоркаў, нізін. Але тут працы многа вельмі, тэадаліт трэба.
– Ну, я ўсе горкі-ўзгоркі і сам ведаю, тут гэта не надта трэба... Ай, малайчына, вось гэта работа! Алена Пятроўна! – крыкнуў ён да маці, якая якраз вярнулася з фермы, з ранішняй дойкі. Пра цікавасць старшыні да карты яна ведала – муж расказаў.