Викинги. Между Скандинавией и Русью

Щавелёв Алексей Сергеевич

³⁰⁸ Njáll þakkaði henni ok kvað hana vet hafa gert því at honum myndi helzt misgört í vera at fara at mér allra manna «Ньяль поблагодарил [Хродню] и сказал, что он [Ингьяльд] хорошо поступил, так как от него это был бы для меня [Ньяля] худший проступок, чем от всех остальных»). — Nj. К. 124. Bls. 292.

³⁰⁹ Nj. К. 128. Bls. 296–298; К. 145. Bls. 369–372.

³¹⁰ Гуревич А. Я. «Эдда» и сага. М., 1979. С. 138.

³¹¹ Skiljaz eigi fyrr við þetta mát, enaðrir hvárir hníga fyrir öðrum. — Nj. K. 124. Bls. 288.

³¹² Sturr finnst at hinn náði tökum á öllum hverja lét halda líft — Harðar saga Grímkelssonar ok holmsverja. K. 6. Bls. 52.

³¹³ Þetta er til harts besta at pit höfðingar geruðut einnu sinni ykkr grein jyrir hverjum várst þerra þreklágri, vegna þess at hafði horn í síðu hvers á móti öðrum þegar lengi. — Hoensa-Þóris saga / Guðni Jonsson. Reykjavík, 1943. (Íslenzk fornrit; B. 6). K. 11. Bls. 37.

³¹⁴ Hrafnkels saga Freysgoða / Jón Jóhannesson. Reykjavík, 1950. (Íslenzk fornrit; B. 11). K. 8. Bls. 24.

³¹⁵ Nj. K. 59. Bls. 135; Harðar Grímkelssonar ok holmsverja saga. K. 21. Bls. 63.

³¹⁶ Nj. K. 98. Bls. 225.

³¹⁷ Nj.

К. 35. Bls. 78–79.

³¹⁸ Nj. К. 44. Bls. 98—101.

³¹⁹ Nj. К. 8. Bls. 23.

³²⁰ Nj. К. 98. Bls. 225.

³²¹ Hœnsa-Þóris saga. K. 17. Bls. 54.

³²² Þorgils Hölluson tók af peim feðgum goðorðit, ok þeim pat hin mesta svírirðing («Торгильс Хеллусон забрал у них [Аудгисла и его отца] годорд, и им показалось это обидой»). — Laxd. К. 67. Bls. 129.

³²³ Он сказал, что Хёскульд oflátinn («заносчив»). — Nj. К. 98. Bls. 225.

³²⁴ Nj. К. 107. Bls. 249–250.

³²⁵ Eg. К. 81. Bls. 179.

³²⁶ Heiðarviga saga. К. 15. Bls. 57.

³²⁷ Dropl. К. 10. Bls. 26.

³²⁸ Gísl. К. 28. Bls. 71.

³²⁹ Harðar saga Grímkelssonar ok holmsverja. К. 32. Bls. 79.

³³⁰ Dropl. K. 14. Bls. 30; Laxd. K. 54. Bls. 102.

³³¹ Laxd. K. 19. Bls. 58; K. 49. Bls. 87.

³³² Gísl. K. 2. Bls. 6.

³³³ Ср. убийство родственников как способ политической борьбы в средневековой Швеции: Сванидзе А. А. Смерть, убийство и цареубийство// Средние века. М., 1994. Вып. 57. С. 17–23.

³³⁴ Гуревич А. Я. Человеческое достоинство. С. 5—30.

³³⁵ См., например, работы: Sawyer P. The Bloodfeud in Fact and Fiction // Tradition og historieskrivning. Aarhus, 1987. P. 27–38; Gottzmann C. L. Njáls saga. S. 166; Miller W. I. Bloodtaking. P. 183–339; Andersson Th. M. The King of Iceland // Speculum. 1999. Vol. 74. № 4. P. 923–934.

³³⁶ Tölðu þar þá frœnsymi ok sönnuðu með eiði. — Nj. K. 142. Bls.253.

³³⁷ Ef váru vœttir þrímenningar at frœndsemi, þurftu þeir báða ór kviðinum með orðum:

«í þat vætti at ek ryð þessa menn báða ór kviðinum» fyrir þeir sök at skyldir váru þeim er kviðu eiga at ryðja at lögum. — Grágás Ia: 193–207,218,225–230,450,II:63, 69–70, 75.

³³⁸ «…Hverr maðrerhann, Gunnar?» Gunnarsvarar: «Eigi vil ek frá segja því at mér er maðrinn skyldr…» — Nj. K. 34. Bls. 77. Ср.: Ligi er þat jafnsœtti, at bróðir hans geri um («Несправедливым бывает решение, если его выносит брат ответчика»). — Nj. К. 12. Bls.33.

³³⁹ Hastrup К. Kinship in Mediaeval Iceland // Folk. København, 1981. Vol. 23.P. 331–344; Закс В. А. Проблемы… С. 56; Vestergaard T. A.The System of Kinship in Early Norwegian Law // Medieval Scandinavia. Odense, 1988. Vol. 12. P. 160–193; Miller W. J. Bloodtaking. P. 145; Hansen L. I. Slektskap. S. 7.

³⁴⁰ Þeir Flosi gengu nú þangat til, sem búarnir sátu. Flosi mælti til þeira: «Þat munu Sigfússynir vita, hversu réttir véttvangsbúar þessir eru, er hér eru kvaddir». Ketiil ór Mörk svarar: «Hér er sá búi, er helt Merði Valgarðssyni undir skirn, annar er þrínenninzr hans at frœndsymi» …Í annat sinn nefndi Eyjólfr sér votta «iþat vœtti», sagði hann, «at ek ryð þessa menn báða ór kviðinum» — ok nefndi þá á nafn og svá föður þeirra — «fyrir þá sök at annar þeirra er þrímenningr Marðar at frændsemi en annar at guðsiffum þeim er kviðu eiga at ryðja at lögum». — Nj. K. 142. Bls. 353.

³⁴¹ Eigi er þat jafnsœtti at bróðirhans geri um; en þó hefir þú svá vel lagit at ek trúi þér vel ummálit. — Nj. K. 12. Bls. 33.

³⁴² Nj. K. 21. Bls. 49.

³⁴³ Nj. K. 12. Bls. 33.

³⁴⁴ Nefni ek í þat vœtti at ek lýsi lögmæti N N-son… sökðuú ámilliþeiraN N-son. — Grágás9:85.

³⁴⁵ Nefni ekí þat vættiat eklýsi lögmœti frumhlaupi á hönd Flosa Þórðarsyni, er harmhljóptil Helga Njálssonar á þeim véttvangi, er Flosi Þórðarson hljóptil Helga Niálssonar ok veiti honum holundarsár едаmergundar þater at bengerðiz,enHelgi fekk bana af. — Nj. K. 141. Bls. 345. Идентичные формулы см.: Nj. К. 73. Bls. 160; К. 142. Bls. 350; К. 144. Bls. 361.