Шрифт:
Bizi umidsiz qoyma
“Hec kimi q?nama, dunya isinin h?mis? d?yisk?n v? cevril?n oldugunu n?z?r? al”. N?sir?ddin Tusi
Gec?nin bir al?mind? q?fild?n yuxudan ay?ld? – h?r t?r?f zulm?t qaranl?q idi. Bas?n? p?nc?r?y? sar? cevirdi. Yaxs? ki, goyd? ulduzlar sayr?s?rd?, onlar?n h?nirtisini can?nda hiss etdi, yoxsa Umudun bagr? partlayacaqd?. Qaranl?ga allergiyas? olan adamlar kimi havas? catm?rd?, d?rind?n n?f?s al?b koks oturdu.
Carpay?s?n?n yan?nda dos?m?nin ustun? qoydugu telefonunu goturub saata baxmaq, vaxt? mu?yy?nl?sdirm?k ist?di. Tez d? fikrind?n das?nd?. “Ehh, indi vaxt?n n? f?rqi var?! T?xmini bilir?m ki, h?l? gec?dir, s?h?rin ac?lmas?na cox var. Bir d? tutaq ki, telefonda bax?b vaxt? mu?yy?nl?sdirdim, saat?n dord, bes, ya alt?n?n yar?s? oldugunu oyr?ndim. B?s sonra? Bunun n? m?nas? olacaq? Gedib d?hn? baglamayacam ki, bostan suvaram. Yer bell?m?y?c?m ki, ?kin ?k?m. Ot bicmiy?c?m, nax?r otarm?yacam… M?nimki… el? bu carpay?d? ki, uzad?blar.., uzanm?sam…”
Carpay?s? p?rd?siz p?nc?r?nin q?ns?rind?ydi dey? h?r zaman col? baxa bilirdi. Indi d? gozl?rini bir nec? d?f? doy?cl?yib yen? d? col? baxd?, havadan el? bil z?hrimar yag?rd?, s?mada t?k?mseyr?k sayr?san ulduzlar da bu qarmaqar?s?ql?qdan bezmis kimi gah itib-bat?r, gah da goz? d?yirdil?r. Cox guman ki, h?l? sabah?n ac?lmas?na xeyli vaxt vard?.
Bu gec? yuxusunu yaman qar?sd?rm?sd? Umud. Omrund? birc? d?f? – o izdihaml? ayr?l?q gunund? gorduyu komandirl?ri girmisdi yuxusuna. Ad? nec?ydi onun, h?, yad?na dusdu Cahangir, el? ozuydu ki, vard? cahangir Cahangir ?liyev, polkovnik ulduzlar? ona nec? d? yaras?rd?, ?sl s?rk?rd? kimi gors?nirdi.
Umid bu gec? yuxuda gormusdu ki, yamaclardan, g?dikl?rd?n kec?n bir yolla hardansa g?lir. ?lli-altm?s qoyun-quzunu da qat?b qabag?na. Bes dolu qucaq pal?d q?rmas? yukl?nmis boz ess?k d? qabaqda q?rg? kimi gedir. Umudun da ?lind? d?hr? var. Onun ozun? d? maraql?yd?, niy? d?hr?? Niy? comaq yox, silah yox, d?hr?? Ess?yi yukl?y?nd?n sonra h?mis? d?hr?ni, baltan?, orag? yukun bir yerin? taxard?, ?lind? hec n? saxlamazd?, el?c? qollar?n? yell?y?-yell?y? ess?yin arxas?na dusub ged?rdi.
Fikirl?s?-fikirl?s? bir az getmisdi ki, bird?n gozu qabaqda q?rg? kimi ged?n boz ess?y? satasd?. Ess?yin yuku yaman ?yilmisdi, az qal?rd? yer? cats?n. Yuk azca da ?yils?ydi pal?d q?rmalar?n?n ucu yolun ust bad?ndak? yargana ilis?c?kdi. Yargana ilis?n kimi yuk ess?yi as?racaqd?.
Yol dey?nd? d? adam?n agz? agr?y?r, s?mtsiz bir c?hlim idi, s?rt yamac?n dosu il? gedib, g?diyin bas?na dolan?rd?. Siv pal?d q?rmalar? yargana ilis?n kimi boz ess?k el? yuk qar?s?q yumalan?b dus?c?kdi d?r?nin dibin?. Onda da ya qism?t… ess?k ya sag qala, ya sik?st ola… Yamacdak? k?silmis agaclar?n c?kill?ri qarn?n? y?rtmasayd?, belind?ki niz? kimi pal?d q?rmalar?ndan biri ilisib ya gozunu tok?c?kdi, ya da qarn?n? y?rtacaqd?. Sik?st ess?k d? Umudun n?yin? g?r?kdi…
Umud tez ozunu yetirdi ess?y?. Ax? ess?k hardan bil?rdi ki, Umud n? dusunur. Ess?k bunlar? anlam?rd?, hec anlaya da bilm?zdi. Yuku az qala yern?n suruns? d? gedirdi. “Hoqqus, hoqqus” deyib ess?yi dayand?rd?. Yukun ?y?n t?r?fini qald?rd? ki, duz?lsin. Bu xeyli vaxt apard?, cunki ork?n d? bosalm?sd?. Umud yavas-yavas ork?ni d? c?kib b?rkitdi. Yuk qar?s?q ork?ni c?kib b?rkitm?k asan is deyildi, xeyli vaxt apard?. Bas? yuku duz?ltm?y? nec? qar?sd?sa, bir d? baxd? ki, heyvanlar gozd?n itib. Ess?yi doy?cl?yib yola duz?ldi ki, gedib heyvanlara cats?nlar. Bir xeyli getmisdil?r ki, g?diyin dolanbac as?r?m?nda ork?nin ess?yin qarn?n?n alt?ndan kecib belind?ki palan? b?rk saxlayan cat?s? q?r?ld? v? yuk palanqar?s?q belind?n sivisib quyrugunun ustund?n yer? dusdu. Yukun alt?ndan c?xan ess?k ilan agz?ndan qurtar?b gol? tullanan qurbaga kimi goturuldu, qacd? v? bir an?n icind? dag?n arxas?na kecib gorunm?z oldu. Umud baxd? ki, ?lind?ki d?hr? d? yoxa c?x?b. Heyvanlar?n itm?si, ess?yin yuku sal?b qacmas?, bu yandan da d?hr?nin mu?mmal? s?kild? yoxa c?xmas? Umudu b?rk uzdu. M?yus-m?yus ?yilib asag?lara baxd? ki, gorsun heyvanlar su icm?k ucun d?r?y? tokulm?yibl?r…
D?r?nin q?rag?nda qam?sdan bir cav?stan vard?. Qap?s?n?n agz?nda yek?p?r p?hl?vana oxsar biri oturub cay icirdi. Umud baxan kimi onu tan?d? – Haram? doyusl?ri zaman? briqadaya komandirlik etmis Cahangir idi. O da Umudu tan?m?sd?, ?li il? isar? el?di ki, dus g?l asag?. Tay dem?di, g?l cay ic. Umud kimiydi ki, onun yan?nda, adi bir doyuscu. Umud kimi doyuscul?rd?n polkovnikin tabeciliynd? minl?rl? idi.
vaxtlar oldugu kimi qaca-qaca g?ldi komandirinin cag?r?s?na. N?s? dem?k ist?s? d? s?si c?xmad?. Polkovnik d? hec n? dem?di, el?c? ?li il? oturmaq isar?si verdi. Umud d?yirmi masan?n ?traf?na qoyulmus kotukl?rd?n birinin ustund? oturdu. Polkovnik n?lb?kid?ki cay?n? icib qurtard?. Nazik st?kan?n yar?s?ndan olan q?pq?rm?z? cay? da n?lb?kiy? tokdu, qurtaqurtla onu da c?kdi bas?na.
–Kim n? deyir-desin, n?lb?ki caya dad verir. – dedi.
Sonra c?km?l?rini geyib ag?r-ag?r ayaga qalxd?. Umuda dedi ki, dur ged?k.
Umud durub polkovnikin arxas?nga getm?k ist?y?nd? baxd? ki, ayaqyal?nd?. Bunu polkovnik d? gordu. Polkovnik geri don?n kimi el? bil Umudun dili ac?ld?.
–Ax? m?n ayaqyal?nam! – Yavasca p?c?ldad?. – Geym?y? ayaqqab?m yoxdur.
Polkovnik gulumsundu. Astadan, bir az da x?s?lt?l? s?sl? dedi ki, ayaqqab?lar? neynirs?n, uzaga getmirik, qap?dak? c?k?l?kl?rd?n birini kecirt ayag?na, tez ged?k, g?l?k. Umud kotuyun ustund?n yavasca durub qam?s cav?stan?n kec? qap?s?na yax?nlasmaq ist?yirdi ki, ayag?nda k?skin agr? hiss etdi; ya ayag?na tikan batm?sd?, ya da cucu calm?sd?, ?qr?b d? ola bil?rdi. H?r n?ydis? b?rk agr?td?, el? bu agr?n?n t?sirind?n d? Umud yuxudan ay?ld?.
Umud yuxunun t?sirind?n c?xa bilmirdi. Bir vaxtlar kitablardan oxudugu yuxuyozmalar? xat?rlay?b cozm?y? cal?s?rd?, bacarm?rd?. Yaln?z yaddas?nda ilisib qalan xos xatir?l?r birc?-birc? goz onund? canlan?rd?.
…Bil?suvar gomruk-kecid m?nt?q?sind? h?mis?ki kimiydi, yen? d? basabasd?, yen? d? s?xl?qd?.
Umudu qars?lamaga g?l?nl?r h?y?canla gozl?yirdil?r. Qrupa mayor Orduxanov r?hb?rlik edirdi. Iki mas?nla g?lmisdil?r; q?rargah r?isinin “Niva” s?n? o q?d?r yumusdular ki, agappaq g?lin mas?n?na b?nz?yirdi, tund yas?l r?ngli H?rbi-Tibbi Yard?m mas?n? da el? bil zavoddan indic? g?tirilmisdi.
G?l?nl?r aras?nda Isg?nd?r adl? xususi sob?nin zabiti d? vard?, n?d?ns? mayor Orduxanovun yan?n? k?sdirib durmusdu, bir add?m da k?nara c?kilmirdi. H?kim mas?n?nda surucu, Rovs?n h?kim v? tibbi bac?s? Yulyadan basqa daha iki ?sg?r – tibb t?limatc?s? v? sanitar da vard?.
Bir-iki siqaret c?kib g?zismisdil?r ki, kecid baslad?. Baxd?lar ki, tuman? uzun, saqqall?, orta yasl? bir iranl? ?lil arabas?n? it?l?y?-it?l?y? g?tirir, Umud da b?y balas? kimi oturub araban?n icind?.
Lap usaq kimi sevindil?r. Nec? sevinm?y?ydil?r?! Odun-alovun icind?n birg? c?xm?s doyuscu yoldaslar? indi d? qonsu olk?d?n mualic?d?n sap-saglam qay?d?rd?. Gond?r?nd? Rovs?n h?kimin umidi uzulmusdu. Burda x?st?xanalarda gecikdirilmisdi dey? q?c? qanqrena olmusdu. Dizd?n asag?s?n?n k?silm?yi bir yana, ozunun sag qalacag?na umid cox az idi. O q?d?r qan itirmisdi ki, yasamas? subh?liydi. Indi budur sapsaglam oz olk?sin? qay?d?rd?.
Mayor Orduxanov sevinirdi… Umudun yasamas?na sevinirdi… N? q?d?r ac? olsa da ?lil arabas? il? qay?tmas?na sevinirdi… Umud tankdan sonra piyada qalmam?sd?. O, yaxs? bilirdi ki, olk?d? xirtd?y?c?n problemi var, bel? tezlikl? Umuda ?lil arabas? ala bilm?y?c?kl?r. S?n?dl?ri nazirliy? gond?r?l?r, c?k-cevird?n sonra ona ?lillik qrupu t?yin ed?l?r, novb?y? yazalar… Bu, uzun bir m?r?k? olacaqd?. N? yaxs? ki, qonsu qardas olk?d? bunu basa dusubl?r. Umud kimi ?lill?ri v?t?nl?rin? ?lil arabas? il? qaytar?rlar.
N?hay?t, g?lib catd?lar. Gorusm?k ucun birinci mayor Orduxanov ozunu toplay?b onlara t?r?f add?mlad?. “Ilahi, Umud n? gun? qalm?sd?! O qarayan?z dolub?d?nli g?ncd?n ?s?r-?lam?t gorunmurdu. Insan n? tez d?yis?rmis… Agappaq olmusdu, azca sar?s? vard?. Eybi yoxdur, bes-on gun qullugunda durarlar, yen? d? gumrahlasar, Haram?n?n t?rt?miz v?t?n havas?…” T?skinlik tap?b yax?nlasd?. Umud da komandiri il? gorusm?k ucun ucunurdu, az qal?rd? ?lil arabas?ndan yer? dusub ona t?r?f yuyursun, dizl?ri ust? lap usaq kimi im?kl?sin…