Блакіт і золата дня
Шрифт:
Народ з гаманой і смехам палез на балюстраду, на лесвіцы, на забрала. Адусюль глядзелі зверавата-лагодныя вусатыя морды.
Коней развялі па кутах двара. Кізгайла, прыгнуушы галаву, шнарыў вачыма па постаці ворага. Ракутовіч спакойна чакаў.
– Давай, - махнуў рукою Лаўр.
Цішу раздзёр звонкі пошчак капытрў. Ворагі рынуліся адзін на аднаго, сутыкнуліся, скрыжавалі сталь.
Дзве блакітныя палосы затрапяталі ў паветры.
Секлі, выварочваліся з-пад удараў, з запалам хакалі пры кожным
– Трымайся, Рамане,- з экстазам выў Кізгайла, выскаляючы
зубы.
– І ты трымайся, - з прытоенай нянавісцю адказаў Раман.
– Блакітную кроў спахабіў.
– Людажэр. Напіўся дзявочых слёз. Вось табе...
Звон зброі аддаваўся ў мурах і запаўняў увесь двор, як на бяседзе ў таго грэцкага прахвоста, калі даводзілася ганяць птушак.
Раман ужо два разы зачапіў Кізгайлу. Абодва разы мы выразна пачулі трэск лат. Нарэшце Кізгайла злаўчыўся і рассек на Ракутовічу шалом. Рана была, напэўна, неглыбокая, але струменьчык крыві прасачыўся праз падшаломнік і павольна папоўз цераз правае брыво Рамана, закапаў на жалеза нагрудніка.
– Вось табе першая метка, - зарагатаў Кізгайла, - выкласці б цябе, сукінага сына.
І тут Раман, сціснуўшы зубы, кароткім і моцным ударам адбіў правую руку Кізгайлы ўбок.
Яго шабля занеслася і бліскавічна слізганула ўніз.
Мы пачулі Раманаў крык:
– За Ірыну табе, ваўкарэз.
Раздаўся глухі ўдар. Цела Кізгайлы хіснулася ўбок, потым павольна перавярнулася ў паветры і ўдарылася спіной аб пліты.
Шабля вылецела з непаслухмянай рукі і, звонячы, заскакала на каменнях.
Чырвоны, разгарачаны, з валасамі, якія зліпліся на лбе, высіўся над забітым Раман. І я не заўважыў на яго твары радасці, звычайнай для пераможцы. Ён працягнуў руку і здзічэлым хрыплым голасам кінуў адно слова:
– Піць.
Служка, што стаяў побач з шэрымі манахамі, спешна сарваў з пояса біклагу і, усміхаючыся ліслівай і жалкай усмешкай, стаў наліваць з яе віно ў вялікую срэбную чару, якую дастаў з-за пазухі. Потым трушком падбег да Ракутовіча.
Рука Рамана імпэтна схапіла чару.
І тут Лаўр зноў здзівіў мяне. Яго скуласты прыгожы твар стаў раптам грубаваты і халодны. Ён паклаў руку на локадь Ракутовіча:
– Не пі, гаспадар.
– Гэта чаму?
– Раман здзіўлена глядзеў у шэрыя доўгія вочы хлопца.
А ён ужо перавёў упарты позірк на аднаго з манахаў. У таго былі таксама шэрыя халодныя вочы, толькі пад вялікімі верхнімі павекамі, і ён спакойна вытрымаў позірк Лаўра.
– Хлопчык непакоіцца, - з халоднай кплівай усмешкай сказаў езуіт.
– Ну што, дайце віно мне. Вып’ю я. Яно такое ж чыстае, як кроў Хрыстова.
– Дурная галава, - з грубаватай пяшчотай прадягнуў Раман, -хто ж гэта скурай рызыкавадь будзе? Кеміць трэба.
– Дайце. Дайце
– Ну не. Ты не працаваў, табе потым, - і Раман пацягнуўся да
віна.
– І ўсё ж не пі, - упарта сказаў Лаўр.
Вочы яго з-пад доўгіх, як стрэлы, вей глядзелі падазрона і
пільна.
– Глупства.
– А я кажу - не пі!
І ўзмахам рукі выбіў чару з рук Ракутовіча. Пунсовы, як кроў, цурок слізгануў па беласнежнай скуры каня. Бразнула чара. Расплылася па каменнях чырвоная лужынка.
– Ну і дам я табе зараз лупцоўку, - сказаў Раман.
– І дай. А іхняе віно ўсё адно няможна піць. Ніколі.
– Хлапчыска дурны.
У гэты час вялікая белая хортая Кізгайлы, цемнавокая і дрыжачая, як спружына, пацягнулася падщснутым жыватом, падышла, стукаючы кіпцямі, да конніка і, соладка прыжмурыўшыся, лізнула лужынку языком. Потым лягла, паклала доўгі шчыпец на складзеныя крыжыкам лапы і зажмурылася, уздрыгваючы бровамі.
– Бачыў, - хітнуў галавою Раман, - у пса разумення болей.
Лаўр усё глядзеў на езуіта. Потым падышоў да хортай і
штурхнуў яе нагою. Яна бязвольна, як ватная, асунулася набок.
– Бачыў, - перадражніў Лаўр.
– У пса разумення болей. Столькі, колькі ў цябе, бацька.
Ракутовіч не звярнуў увагі на дзёрзкасць. Ён глядеў на жывё-ліну, вокамгненна забітую ядам. Потым перавёў позірк на езуітаў:
– Што ж вы, панотцы, маруднага яду не ўзялі? Каб праз тыдзень забіў. Не знайшлося? Каб ведалі - прыгатавалі б?
Веі-стрэлы Лаўра сярдзіта дрыжалі. Ён, надзьмуўшыся, глядзеў на манахаў. А езуіт усміхнуўся і па-ранейшаму спакойна адказаў:
– Так, трошкі сарвалася. Не пашанцавала збавідь гэты няшчасны край ад лішняй смуты. Але цябе нішто не зберажэ, Раман. Пры жаданні і ў яйка можна пакласці адплату.
І ўсмешка яго была разумнай, з’едліва-хітрай і чымсьці нават прыгожай.
І Раман паглядзеў на яго таксама з усмешкай, якая, аднак, адразу знікла.
– Маладзец.
Я не разумеў, чым можа скончыцца гэтая сцэна, але ў гэты час Дамінік падвёў да ног Раманавага каня пані Любку і капуцына Фелікса.
– Канчай і гэтых адразу, бацька, - змрочна сказаў ён.
– З бабамі не ваюю, - кінуў Раман.
Любка глядзела на яго нейкім незнаёмым мне шырока адкрытым позіркам.
– А гэты?
– сказаў Дамінік, падштурхоўваючы Фелікса.
– А што гэты?
– іранічна спытаў Ракутовіч.
– Ты што ж, гаспадар, не бачыш, хто гэта?
– Бачу. Ціхі п’яніда.
Іякінф кінуўся да сабутэльніка і замітусіўся вакол яго. З рук Фелікса ўпалі вяроўкі, і капудын шырока ўсміхнуўся.
– Ну вось, ну вось, - задыхаючыся, сказаў Іякінф, - літуй мя, божа, ды і на алтар твой цяльцы.