Дзікі сабака Дзінга, альбо Аповесць пра першае каханне
Шрифт:
Тонкія варсінкі на чорнай сукенцы настаўніцы пакрыліся шэранню, гранатавая зорачка затуманілася на яе грудзях, а яна ўсё стаяла, думаючы пра сваё маленства.
І яны таксама калісьці ляпілі фігуры з снегу. Адну яна запамятала добра. Гэта быў снегавік у кутку на двары. Уначы, калі двор і цагляны мур заліваў месяц, на яго было страшна глядзець, на круглую распухлую галаву з чорным вугалем замест рота. І аднойчы, зірнуўшы на снегавіка вечарам з акна, яна спалохалася і заплакала. Ніхто не ведаў, чаго яна плача. А яна не
І цяпер, праз дваццаць гадоў, настаўніца азірнулася: ці няма і тут гэтага страшэннага снегавіка. Не, яна не ўбачыла яго. Тут былі і іншыя фігуры, зробленыя не так па-майстэрску, як вартавы, але ўсё гэта былі воіны, героі, быў нават волат на кані — фантазія наіўная і ўзнёслая насяліла ўсе куткі двара.
— Гэта ты зляпіла вартавога? — спытала яна ў Тані.
Таня кіўнула галавой і выняла пальцы з рота.
— Вам холадна, Аляксандра Іванаўна, — сказала яна, — ваша зорачка зусім пацямнела. Можна мне яе пакратаць?
І Таня, працягнуўшы руку, пацерла зорачку пальцам, і зорачка зноў заблішчала на гранях.
— Хочаш, я табе падару яе за тое, што ты так добра вылепіла вартавога? — спытала настаўніца.
Таня спалохана спыніла яе:
— Не трэба! Не рабіце гэтага, Аляксандра Іванаўна. Мы помнім вас усе з гэтай зорачкай. Не трэба адбіраць яе ў другіх.
Таня пабегла да варот, дзе стаяў Філька і клікаў яе да сябе рукой.
А настаўніца, не спяшаючыся, пайшла да ганка і, пакуль ішла, увесь час думала пра Таню. Як часта яна заўважае ў апошні час дзяўчынку сумнай і безуважнай, і ўсё-такі кожны яе рух поўны хараства. Можа, сапраўды, каханне кранула сваім ціхім дыханнем яе твар?
«Гэта зусім не страшна, — думала з усмешкай настаўніца. — Але што гэта яна жуе так старанна? Няўжо зноў яны здабылі ў кітайца гэту агідную серу? Так яно і ёсць! Любоў, о мілая любоў, якую яшчэ можна ўлагодзіць серай!»
Настаўніца засмяялася ціхенька і пайшла прэч ад дзяцей.
Сапраўды, Філька здабыў у кітайца цэлы кавалак піхтавай смалы і цяпер ахвотна раздаваў яе ўсім. Ён даў тым, хто стаяў ад яго направа, і тым, хто стаяў налева, і толькі Жэні не даў нічога.
— Чаму ж ты мне не даеш серы? — крыкнула яму Жэня.
— Філька, не давай дзяўчатам серы, — сказалі хлопчыкі са смехам, хаця яны ведалі добра, якая шчодрая ў яго рука.
— Чаму ж не даць? — адказаў ім Філька. — Я дам ёй самы вялікі кавалак. Хай падыдзе да мяне.
Жэня падышла.
Філька дастаў з кішэні маленькі папяровы пакунак і асцярожна паклаў ёй у руку.
— Ты багата мне даеш, — са здзіўленнем сказала Жэня.
Яна разгарнула паперку.
Маленькае, нядаўна народжанае мышаня дрыжучы сядзела ў яе на руцэ. Жэня з крыкам кінула яго на зямлю, а дзяўчынкі, што стаялі паблізу, разбегліся.
Мышаня сядзела на снезе і дрыжала.
— Што
Яна нахілілася і, падняўшы мышаня, падзьмухала на яго, абагрэла сваім цёплым дыханнем і сунула яго да сябе пад футру за пазуху.
Да натоўпу падышоў чалавек, якога ніхто ў гэтым горадзе раней не бачыў. Ён быў у сібірскай шапцы з лісінага футра і ў дарожным кажушку. Ногі ж ягоныя былі абуты дрэнна. І гэта заўважылі ўсе.
— Нехта прыехаў сюды, — сказаў Філька, — не тутэйшы.
— Не тутэйшы, — пацвердзілі астатнія.
Усе глядзелі на яго, пакуль ён падыходзіў. А маленькая дзяўчынка са спрытнымі нагамі нават схапіла яго за кажух.
— Дзядзька, вы інспектар? — спытала яна.
Ён падышоў да натоўпу, дзе стаяла Таня, і сказаў:
— Скажыце, дзеці, як трапіць да дырэктара?
Усе падаліся назад. Гэта мог быць на самай справе інспектар.
— Чаму ж вы маўчыце? — спытаўся ён і звярнуўся да Тані: — Праводзь мяне ты, дзяўчынка.
Таня азірнулася, мяркуючы, што ён гаворыць каму-небудзь іншаму.
— Не, ты, дзяўчынка, ты, з шэрымі вачыма, у якой мышаня.
Таня паглядзела на яго, шырока раскрыўшы вочы і гучна жуючы сваю серу. З-за пляча яе пазірала мышаня, што прыгрэлася пад каўняром яе футра.
Чалавек усміхнуўся яму.
І тады Таня выплюнула серу і пайшла да ганка.
— Хто гэта? — запытаўся Коля.
— Гэта, відаць, інспектар з Уладзівастока, — адказалі яму.
А Філька раптам выгукнуў спалохана:
— Гэта герой, даю слова! Я бачыў на ягоных грудзях ордэн.
XIII
А між іншым гэта быў пісьменнік. Хто яго ведае, чаму ён прыехаў у гэты горад зімой без валёнак, у адных толькі ботах. Дый боты яго былі не з каровінай скуры, прашытай, як у старацеляў, жылкамі, а са звычайнага шэрага брызенту, які ўжо ніяк не мог сагрэць ногі. Праўда, на ім было і доўгае цёплае футра, і шапка з рыжай лісы. У гэтым футры і шапцы яго бачылі і ў клубе ў пагранічнікаў. Казалі, нібыта ён нарадзіўся ў гэтым горадзе і нават вучыўся ў гэтай самай школе, куды сёння прыйшоў.
Можа, захацелася яму ўспомніць сваё дзяцінства, калі рос ён тут хлапчуком, і няхай халодны, а ўсё ж родны вецер дзьмуў у ягоны твар, і знаёмы снег клаўся яму на вейкі. Ці, можа быць, захацелася яму паглядзець, як новыя парасткі шумяць цяпер на беразе яго ракі. А можа, засумаваў ён са сваёй славай у Маскве і рашыў адпачыць, як тыя вялікія зоркія птушкі, што цэлы дзень лунаюць высока над ліманам і потым апускаюцца на нізкія яліны, каб адпачыць тут у цішыні.
Але Таня думала не так.
Хай сабе гэта не Горкі, думала яна, няхай гэта іншы, але затое ён прыехаў сюды, да яе дадому, у яе далёкі край, каб і яна магла паглядзець на яго сваімі вачыма, а можа, нават і дакрануцца да ягонага футра рукой.