Гiсторыя аднаго злачынства (на белорусском языке)
Шрифт:
– Адкуль?
– запытаўся генэрал, зь цiкаўнасьцю агледзеўшы затрыманага.
– З Бычко-оў...
– прабляяў затрыманы, i мыскi генэральскiх чаравiкаў задрыжэлi i расплылiся ў ягоных вачах.
– Што, у краму ўлез?
– генэрал прысеў на край стала, чакаючы тлумачэньняў, але Iван маўчаў, i генэрал перавёў позiрк на лейтэнанта.
– Напярэдаднi сыгнал быў. Бычкоўская магазыншчыца тэлефанавала. Сказала, што ўночы зьбiраюцца ў краму залезьцi. Ну я i выехаў... прыхаваўся там...
– Зноў Бычкi, -
– Даўно ўжо трэба было гнаць гэтага Мiхнова, генэрал зьлез са стала, выцягнуў з пачка папяросу, iзноў утаропiўся на Iвана.
– Як тваё прозьвiшча?
– Бянько-оў, - пралепятаў Iван.
– Бянькоў?
– генэрал выпусьцiў з роту шызы дым, летуценна паглядзеў на столь.
– Гэта ня ты ў Вiцебску шапiк абабраў?
Пасьля такога пытаньня Iван яшчэ больш сьцяўся, i галава ягоная ўбiлася ў плечы.
– Ну?!
– пагрозьлiва гукнуў лейтэнант.
– Я-а-а-а...
– другiм разам прабляяў Iван i спалохана заплюшчыў вочы. Ён чакаў грымотнага кухталя, але не дачакаўся.
Генэрал кашлянуў, павольнай хадою прайшоўся па габiнэту.
– Што ён там сьцягнуў?
– Пяць пляшак ацэтону. Можа i яшчэ што - уначы не разгледзеў.
– Ацэтону? Яны ўжо там ацэтон п'юць?
– генэрал узяў Iвана за чупрыну, зьлёгку тузануў угору.
– А чарняўскую краму ня ты абабраў?
– прыкiдваючы, цi мог затрыманы абабраць i чарняўскую краму, генэрал разважлiва мыкнуў, зьбiраючыся нешта сказаць, ды тут расчынiлiся дзьверы i вясёлы дзявочы голас паведамiў:
– Iван Iванавiч, вас да тэлефону!
Iван Iванавiч шпурнуў у адчыненую фортку папяросiну, выйшаў з габiнэту, i лейтэнант зь нейкiм дзiўным шкадаваньнем паглядзеў яму ўсьлед.
– Дык як, ты кажаш, тваё прозьвiшча? Бянькоў?
– лейтэнант узяў у рукi самапiску, патрос яе, каб ямчэй пiсала, прыклаўся да паперы. Iнтанацыя, зь якой ён гэта сказаў, сьведчыла за тое, што ён згубiў да падсьледнага ўсялякую цiкавасьць.
– Бянькоў, - буркнуў Iван i, апярэджваючы новыя пытаньнi, дадаў: - Iван Васiлевiч.
– Дзе i калi нарадзiўся?
– лейтэнант iзноў патрос асадку.
– У пяцьдзесят пятым годзе, на станцыi Назарбай...
– Як-як ты кажаш? Назар...
– Назарбай, - па складах прамовiў падсьледны, - Цалiнаградзкай вобласьцi.
Пёрка асадкi адчайна рыпнула, лейтэнант шпурнуў асадку на падлогу, вылаяўся i абхапiў рукамi голаў. Ён адседзеў у такой паставе хвiлiну, а можа, i болей i ачуўся толькi тады, калi пачуў генэральскi голас.
– Анашыст у капэзэ сядзiць?
– запытаўся генэрал, прачынiўшы дзьверы.
– У капэзэ, Iван Iванавiч.
– Пратаколы па Мамедаву да мяне занясi. Я iм сам займуся, - генэрал грукнуў дзьвярыма, а лейтэнант, кашлянуўшы ў жменю, паклаў перад Iванам аркуш паперы.
– Сядай вунь за той стол, - лейтэнант азiрнуўся, кiўнуў у кут,
– Леванiд Сяргеевiч, вы каву пiць будзеце?
– гульлiвым голасам запыталася маладзiца, i той, да каго яна зьвярталася, гэтак жа гульлiва адказаў:
– Будзем, Валечка, абавязкова будзем.
– Хвiлiну лейтэнант з замiлаваньнем глядзеў на дзьверы, потым абцягнуў мундур, прылашчыў валасы i, прамовiўшы: Добра, напiшаш iншым разам, - загадаў падсьледнаму падняцца.
Набраўшыся страху ў сьледчым габiнэце, Iван вяртаўся ў КПЗ, як у родную хату - з усьмешкай на твары. Плюхнуўшыся на ложак, ён закiнуў рукi за патылiцу, i ўваччу паўстаў чыгунок з гарачай капустай.
– Яны нас кармiць думаюць?
– прасiпеў, чытаючы Iванавы думкi, Мамедаў. Хоць бы чаю якога прынесьлi, шакалы, - сказаўшы так, Мамедаў скасiўся на Iвана, чакаючы, што сукамэрнiк падтрымае размову, але Iван змаўчаў, i каўказец, нешта буркнуўшы па-свойму, павярнуўся да сьцяны.
КПЗ - цудоўнае месца для одуму. Вось i Iвана апанавалi думкi. I думаў ён, глытаючы сьлiну, пра хатнюю кiлбасу, пра гарачую капусту, пра сопкую бульбу са скваркамi, i, каб пазбыцца дакучлiвых думак, жаласьлiва ўздыхнуў.
– Што так уздыхаеш?
– гукнуў Мамедаў, якому, вiдаць, таксама мроiлася ежа.
– Згадваеш, як касу браў?
– Ды я ня ў касу лазiў, - прамовiў Iван, пацягваючыся.
– У падсобку. Хацеў вiна ўзяць, а ўзяў...
– Iван запынiўся, маракуючы, цi варта казаць Мамедаву ўсю праўду, пасьля чаго iзноў уздыхнуў i цiхiм голасам скончыў: - ...пяць пляшак ацэтону.
– Каго-каго? Ацэтону?
– сукамэрнiк блiснуў вачыма, гаўклiва iкнуў i так адчайна зарагатаў, што панцырная сетка пад iм азвалася працяглым гудзеньнем.
– Ну i шакалы, - прамовiў Мамедаў, нарагатаўшыся ўдосыць.
– З-за пяцi бутэлек чалавека ў гадзючнiк уперлi.
Каўказец падняўся з ложку i, змагаючыся з позехам, прасьпяваў:
– А ты сам адкуль?
– З Баранавiчаў, - без асаблiвай ахвоты адказаў Iван.
– З Баранавiчаў?
– мяркуючы па голасе, каўказец ведаў, што гэта за горад i дзе ён знаходзяцца.
Мамедаў прайшоўся па камэры, пацёр рукi, акрыялым голасам зазначыў:
– А я зь Ленкаранi. Ты Ленкарань ведаеш?
Ленкаранi Iван ня ведаў.
– А Сальяны?
Сальянаў Iван ня ведаў таксама.
– У мяне ў Сальянах брат жыве. Алескерам клiчуць. Такога ж узросту, як i ты.
– Мамедаў зноў упаў на ложак, пазяхнуў i пачаў распавядаць Iвану пра брата Алескера, пра Ленкарань, пра нейкiя Талыскiя горы, дзе яго, Мамедава, аднойчы злавiлi памежнiкi. Загаварыўшыся, ён стаў балбатаць па-свойму i прыканцы аповеду спытаўся: