Готская Испания
Шрифт:
166 LVis, X, 1, 19 Ch.
167 LVis., X, 1, 11: Quod si canonem constitutum singulis annis inplere neclexerit, terras dominus post suo iure detendat; quia sua culpa beneficium, quod fuerat consecutus, amittat, qui placitum non inplesse convincitur; Form. Wis., No. 36.
168 Вестготская правда, например, особо разъясняет, как следует поступать с поселенцами, коль скоро землевладельцу приходится вернуть кому-либо (очевидно, римлянину) треть своих земель - раздел земли должен коснуться соответственно и владений поселенцев: Qui accolam in terra sua suscepcrit, et postmodum contingat, ut ille, qui susceperat, cuicumque tertiam reddat, similiter sentiant et illi, qui suscepti sunt, sicut et patroni eorum, qualiter unumquemque contigerit (LVis., X, 1, 15).
169 Conc. Tolet. VI, can. 5: ...et quaequumque in usum perceperit debeat utiliter laborare, ut nec res divini iuris videbantur aliqua occasione neglegi... Conc. Emerit., can. 13.
170 CEur., 306; LVis., V, 1, 4; Conc. Agath., cap. 7; Conc. Tolet. VI, cap. 5; Conc. Emerit., can. 13, Ср. U. Stutz. Geschichte des kirchlichen Benefizialwesens. Berlin, 1895, S. 83.
171 LVis, X, 1, 12-14.
172 Ibid, X, 1, 12. Cp. LVis., X, 1, 11; X, 1, 19 Recces. Form. Wis, No. 36.
173 Conc. Tolet. II, can. 4; VI, can. 5; Conc. Agath., can. 22.
174 Охарактеризованный выше прекарий - преимущественно крестьянский. Но прекарий применялся в готской Испании также крупными и средними землевладельцами (см., например, LVis., II, 1, 8 Ch.).
175 См. ниже, стр. 179-208.
176 См. ниже, стр. 186-187, 205-208.
177 LRVis., CTh., II, 13, 1, I: Qui cautiones exigendas potentibus dederint, omne debitum perdant. LVis., CTh., II, 14, 1, I.
178 LVis., II, 2, 8: Quicumque habens causam ad maiorem personam se propterea contulerit, ut in iudicio per illius patrocinium adversarium suum possit obprimere, ipsam causam, de qua agitur, etsi iusta fuerit, quasi victus perdat.
179 LVis., III, 3, 9 Ch.: Nulli liceat potentiori, quam ipse est, qui committit, causam ulla ratione committere, ut non equalis sibi eius possit potentia opprimi vel terreri. Pauper vero, si voluerit, tam potenti suam causam debeat committere, quam potens ille est, cum quo negotium videtur habere.
180 LVis., II, 2, 2 Ch.
181 LVis., II, 1, 20 Ch.
182 LVis., X, 1, 15: Qui accolam in terra sua susceperit... similiter sentiant et illi qui suscepti sunt, sicut et patroni eorum. Cp. LRVis., CTh., V, 11, 1 (coloni - patroni); LVis., V, 1, 4: Heredes episcopi seu aliorum clericorum, qui filios suos in obsequium ecclesie commendaverint, et terras vel aliquid ex munificentia ecclesie possederint... Кстати, получая прекарий, мелкий земледелец оказывался не только в поземельном, по практически - в той или иной мере - и в личной зависимости. Косвенно об этом свидетельствует текст прекарной формулы, согласно которому получающий землю обязуется во всем действовать в интересах землевладельца. См. Form. Wis., No. 36: ...in omnibus pro utilitatibus vestris adsurgere et responsum ad defendendum me promitto aferre. Характерна также сама формула обращения человека, нуждающегося в земле к собственнику. Ibid.: ...ad dominationis vestrae pietatem cucurri...
183 LVis., VI, 5, 8 Recces. Может быть, право господ применять телесные наказания распространялось лишь на либертинов соответствующего разряда. Однако, поскольку судебник очень широко предписывает
184 LVis., VI, 4 2; VIII, 1, 4 Ch.
185 LVis., IX, 2, 8 W.
186 А. С. Floriano. Op. cit., No. 73 (а. 861), р. 306; No. 75 (а. 861), р. 309.
ГЛАВА IV
1 F. Dahn. Die Konige der Germanen, Bd. VI, SS. 187-208.
2 Р. Аllаrd. Les origines du servage en France. Paris, 1913, pp. 32, 65.
3 A. Ziegler. Church and State in Visigothic Spain. Washington, 1930, р. 170.
4 A. Dopsch. Wirtschattliche und soziale Grundlagen der europaischen Kulturentwicklung, Bd. II. Wien, 1924, S. 209.
5 Ch. Verlinden. Lesclavage dans lEurope medievale, t. I, pp. 85-86.
6 Ibid., pp. 84, 101.
7 Ibid., pp. 93, 102.
8 Об освещении вестготского колоната в специальной литературе см. ниже, стр. 134-142.
9 LRVis., CTh., II, 10, 1; LVis., V, 4, 7.
10 Согласно Бревиарию, срок розыска беглых рабов - 30 лет, по готским законам-50 лет (LRVis., NVal., VIII, 1; CEur., 277).
11 LVis., X, 1, 17. Если кто-либо дал свою рабыню в жены чужому рабу без ведома его господина, то дети от такого брака становились собственностью последнего (LVis., III, 2, 5).
12 LRVis, CTh., IX, 6, 1; IV, 11, 4; LVis., III, 2, 2; III, 2, 3.
13 А. dOrs. Op. cit., p. 99.
14 LRVis., CTIi., II, 31; LVis., V, 5, G.
15 LRVis., PS, III, 6, 1; LVis., II, 5, 6 Recces.
16 LRVis., CTh., IX, 3, 1-2; LVis., VI, 1, 4.
17 Ibid., VI, 4, 2. Серв нес ответственность наравне со своим господином лишь тогда, когда вместе с ним был виновен в государственной измене и некоторых других преступлениях (LVis., VI, 1, 4).
18 LRVis. CTh., IX, 9, 1; G. III, 1; LVis., VI, 5, 12 Ch.; VII, 2, 21; VI, 5, 8 Recces.
19 LRVis., CTh., IX, 9, 1; LVis., VI, 5, 8 Ch. Вестготская правда признавала за господином в отдельных случаях право решать вопрос о жизни и смерти провинившегося раба. LVis., VI, 5, 12 Ch.
20 LVis.,VI, l, 5 Ch.; VI, 5, 12 Ch.
21 LVis, V, 4, 17.
22 LRVis., PS, V, 24, 2; LVis, VIII, 3, 6; VIII, 4, 11; VIII, 3, 15; VIII, 5, 3.
23 LRVis., CTh, II, 32, 1 I; Fragm. Gaud., XVI: Si quis mutuaverit tributario sive servo alieno sine iussu aut conscientia domini sui, nihil a domino serbi exigat, neque a domo, in qua habitat ille serbus, nisi de rebus servi, qui mutuum accepit. Ita tamen si tributum suum non habeat serbus ille conpletum, ante dominum suum restituat tributa de labore suo; et tunc si aliquid remanserit de peculio ipsius, interpellet ille, qui illi inpromutuavit. Cp LVis., X, 1, 17 Ch.
24 CEur., 287.
25 LVis., V, 4, 16. Если кто-нибудь выкупал раба, а потом обнаруживалось, что тот был выкуплен на средства из его же пекулия, бывший господин мог требовать возвращения своего раба (см также LVis., V, 4, 15).
26 LVis., II, 1, 8 Erv.
27 LVis., V, 7, 16; X, 2, 4 Recces.; X, 2, 5 Egica; Conc. Tol., III, can. 21.
28 LVis., V, 7, 16; IX, 2, 9 Erv.
29 Conc. Tolet., III, can. 15: Si quis ex servis fiscalibus fortasse ecclesias construxerint easque de sua paupertate ditaverint, hoc procuret episcopus prece sua auctoritate regia confirmari. При этом сервам фиска не разрешалось дарить церквам и беднякам земли и рабов. На прочее же имущество этот запрет не распространялся.