Маё дзела цялячае
Шрифт:
I, напаiўшы быдла, доўга яшчэ стаялi i ў розных гутарках праводзiлi на вулiцы сваю "шэрую гадзiну". Потым падыходзiлi яшчэ больш i, як саўсiм цямнела, усяёй грамадой валiлi куды-небудзь у хату.
Часцей за ўсё збiралiся ў Тодара Грыба.
Прыходзiў сюды Мацвей Сцепанец, чалавек малога росту з жоўтым худым тварам. Гаварыў
З'яўляўся высокi, малады яшчэ, Янка Галубовiч; таксама малады i заўсёды вясёлы Хвёдар Казёл. А пазней за ўсiх прыходзiў стары Тарас Смольскi. Збiралася чалавек дваццаць, i кожны раз сядзелi за поўнач.
Адзiн раз было вось што.
Як ужо ўсе былi ў зборы, заскрыпеў дзвярыма Мацвей Сцепанец i, не пераступiўшы яшчэ нават парога, загаварыў з нейкаю калючаю ўсмешкаю ў голасе:
– Гы!.. Далi свабоду; свабода, нечага сказаць! Каб майму ворагу гэтакая свабода.
– Чаму, што?
– запыталiся ўсе разам.
– Што?!
– заскрыпеў Мацвей.
– Даўней пры Мiкалаю старшынёю альбо старастаю хто быў?!. Самы першы багатыр! К яму i даступу не было. А цяпер што?! Тая самая трасца! Хто цяпер у нас у сельсавеце?! Кiралейза з Цурубалкам - самыя "дзедзiчы". Чорт к яму цяпер прыступiцца. Сёння я быў у iх на хутарох, каб дроў як трохi прыдабыць, бо яны размяркоўваюць на сваё вобчаства шэсць кубаў дроў, якiя адпусцiла ляснiцтва цераз iспалком, - а дровы яны ўжо размеркавалi мiж сваiмi шваграмi ды кумамi. А Свiнкоўскi, якi быў там, дык проста сказаў, што багаты больш павiнен даставаць ад "савета", бо ён больш дае прадналогу, чым бедны. Вось табе i тая хвалёная свабода!
– А хто ж вiнават?
– запытаўся Юлiк Карнавух.
– Пэўна, што не я, - адказаў Мацвей.
– На нашых людзей яшчэ патрэбен бiзун, - умяшаўся Тарас Смольскi.
– Я чуў, што як "iх" выбiралi, дык на сходзе нашых нiкога не было. Усякi ўсё, сукiн сын, хоча, каб нехта
– I ты ж не быў!
– гукнуў нехта з кутка.
– Як бы за мною астаноўка, - засердзiўся Тарас.
– Гаворыш чорт ведае што. Што я там адзiн памог бы каму? Ды мне i часу не было - я парсюку катух гарадзiў.
– А мне тады нездаровiлася, - абазваўся Мацвей.
– I калi я не быў, дык i ўсiм не трэба iсцi?!
– Годзе пералiваць з пустога ў парожняе, - сказаў Юлiк Карнавух.
– Усе вы роўныя чэрцi. Слухайце: чуў я, што ў многiх хутаранцаў паўменшвалася ў спiсах жывёлы - каб зменшыць падатак. А з дрывамi гэта праўда?
– абярнуўся ён да Мацвея.
– От як я табе кажу, - адказаў Мацвей.
– А тут, лiха на яго, далёка яшчэ чакаць да новых перавыбараў, прагаварыў Хвёдар Казёл.
– А каб папрабаваць цяпер, - нясмела сказаў Янка Галубовiч.
– Каб гэта як-небудзь напiсаць заяву, - нехта яшчэ прыбавiў, - можа, i цяпер як-небудзь змянiлi б свой сельсавет.
– Я думаю, што можна папрабаваць, - сказаў Юлiк Карнавух.
– Ну, дык пiшы.
– Згарэце вы!
– нечакана для ўсiх увярнуў слова Юлiк.
– Напiшы, а потым цындайся дзесяць разоў з-пад аднаго акна к другому.
– Не тваё дзела, пiшы!
– Так i ёсць - пiшы, а мы ўсе, хто ўмее, падпiшамся.
На другi дзень Юлiк напiсаў, як умеў, заяву i паслаў па хатах з ёю адзiнаццацiгадовага Мацвеевага хлопчыка. Усе, хто ўмеў, распiсвалiся.
А цераз тры тыднi, як заява прыйшла з павета з рэзалюцыяй, Юлiк пайшоў па вулiцы, зазiраючы ў кожнае акно, так, як i той раз. Але цяпер яму памагаў ужо сам Мацвей Сцепанец.
I як прайшлi яны з канца ў канец вулiцу, усе - ад мала да вялiка пайшлi выбiраць свой сельсавет.
1923