Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:
Эх, луг шырокi! Як жывы, ты,
Травой мурожнаю закрыты,
Стаiш зялёны прада мною
I ззяеш дзiўнаю красою!
Як дзве старэнькiя кабеткi,
К каторым старасць неўзаметкi
Падкраўшысь злодзеем срэдзь ночы,
Як смачны сон змыкае вочы,
Красу i крэпасць забiрае
I ўсю iх жывасць выкрадае
Ды кiне iх адных, старэнькiх,
Адных, як перст, i чуць жывенькiх
I непатрэбных анiкому
На цягасць жыццю
Так каля хаты, у садочку,
Схiлiўшысь цiхенька ў куточку,
Стаялi дзве вярбы старыя,
А навакола маладыя
Дзярэўцы пышна красавалi,
На свет вясёла пазiралi.
Галлё спусцiўшы над парканам,
Расла тут грушка з тонкiм станам;
Па-над парканам пышным валам
Стаяў вiшняк густы, прыўдалы.
Садок быў, праўда, невялiчкi:
Дзве верабiны ды тры дзiчкi
Ды мiж верб лiпка маладая,
Бы iх унучка дарагая.
Але як весела i мiла
Тут пчолка ў вуллях гаманiла!
I як прыемна пахла мёдам!
Пладзiлiсь пчолкi з кожным годам:
Штолета вулляў прыбывала
На пчолкi вельмi шанцавала.
Гул iх стаяў i ўдзень i ўночы.
Бывала, ўлетку, ў час рабочы
Не раз там чуўся крык вясёлы:
– Го, тата! дзядзька! выйшлi пчолы!
На вiшнi селi каля плоту!
Мужчыны кiдалi работу,
Касьбу над рэчкай за кустамi,
I беглi шыбка, каб часамi
На лес дзе пчолкi не зляцелi,
Дык iх там пiльненька глядзелi.
На прыгуменнi, поруч з садам,
Павець з гумном стаяла радам,
А пад паветкаю прылады:
Вазок, калёсы, панарады,
Старыя санi, восi, колы
I вулляў некалькi на пчолы,
Яшчэ някончаных; судзiна,
Стары цабэрак, паўасмiна
I розны хлам i лом валяўся,
Ад сонца, дожджыку хаваўся
Патрэбны рэчы, ёсць вядома!
Гуменца, крытае саломай,
Ад доўгiх часаў пасiвела;
Салома кудламi вiсела,
Яе вятры параздзiмалi,
А трохi хлопцы пасцягалi,
На стрэху лазячы, бывала,
Iх гэта забаўка займала.
А пад шчытом на павуцiне
Нiшчымны колас-сiрацiна
Ў зацiшку лёгенька гайдаўся;
З якiх ён часаў там трымаўся,
То Бог яго святы ўжо знае!
Будоўля, больш яшчэ старая,
З гнiлой, вагнутаю страхою
Стаяў хлявец якраз напроцi
I чуць лiпеў, як бы на плоце
Гаршчок, разбiты качаргою.
Стары, паедзены чарвямi,
Набок пахiлены вятрамi,
Глядзеў хлеў гэты старычынай,
Пахiлай доляй жабрачынай;
А збоку, ў полi, недалёка
Стаяў прыгрэбнiк адзiнока,
Пахiлкам,
У дол упёршыся страхою.
Ў глыбi двара стаяла хата
I выглядала зухавата
Памiж запушчанай будовы,
Як бы шляхцянка засцянкова,
Што ў дзень святы каля касцёла,
Чуць-чуць падняўшы край падола,
Так важна ходзiць з парасонам,
Спаднiцай верцiць, як агонам,
З дарожак пыл, пясок зганяе
I ў вочы хлопцам заглядае.
За хатай поле пачыналась,
Дзе жыта хораша гайдалась
I рос авёс, ячмень i грэчка,
Было прытульнае гняздзечка!..
Мой родны кут, лугi, крынiца!
Цяпер для вас я - чужанiца.
Той самы лес, палеткi тыя,
Ды людзi там жывуць другiя.
Мне душу смуткам напаўняе,
Што ў прошласць канулi гадочкi,
Мае шчаслiвыя дзянёчкi,
Прайшла, вясна ты маладая!
Цяпер разгорнем часаў шаты,
Блiжэй прыгледзiмся да хаты,
Да Мiхася i да Антося,
Як там вялося, як жылося.
II. РАНIЦА Ў НЯДЗЕЛЬКУ
Дзень быў святы. Яшчэ ад рання
Блiнцы пяклiся на сняданне,
I ўжо пры печы з чапялою
Стаяла мацi... Пад рукою
Таўклiся дзецi, замiналi
Або смяялiся, спявалi.
Услон заняў сваё ўжо места,
На iм стаяла дзежка цеста,
I апалонiк то i дзела
Па дзежцы боўтаў жвава, смела
I кiдаў цеста ў скавародкi.
Давала пiск яно кароткi,
Льючыся з шумам на патэльнi,
I ў жар стаўлялася пякельны;
I там з яго ўжо ўвачавiдкi
Пяклiся гладзенькiя плiткi
Блiнцоў, спаднiзу наздраватых,
Угору пышна, пухла ўзнятых,
I ўжо адтуль рукою маткi
На ўслон шпурлялiся аладкi,
А дзецi iх даўно сачылi
I на ляту блiнцы лавiлi,
Заядла мазалi iх здорам.
Стаяў асобна ў мiсцы скорам
Сяго-таго для верашчакi.
Хоць невялiкiя прысмакi
Цыбуля, перчык, лiст бабкоў
Ды сальца некалькi брускоў,
Мука i квас - i ўся прыправа,
Але ўсё ж снеданне цiкава;
А для дзяцей найбольша свята
Абы наесцiся багата.
I звон аб прыпек скавародны,
Так блiзкi сэрцу, так iм родны,
У нейкiм радасным настрою
Спяваў iм песняю святою
I лашчыў сэрцы iх i вушы
I поўнiў радасцю iм душы,
Такi прыемны, мiлагучны,
У той прыемнасцi выключны,
Ён разлiваўся па ўсiм целе
I ўмомант iх знiмаў з пасцелi.
Недарма ж дзядзька iх, бывала,