Новая зямля (на белорусском языке)

Колас Якуб Михайлович

Сюды свайго каня стаўляе,

Пшавара гэта зауважыў.

– О, каб яго пярун распляжыў!

Якi то гад, якi вужака,

Якi то кручаны сабака

Пусцiў каня да майго воза?

– Якая страшная пагроза

I што за тон такi мужыцкi?

Азваўся з гонарам Абрыцкi.

Ну, я пусцiў, то што тут будзе?

Табе што з гэтага прыбудзе?

Ўскiпеў Пшавара ў момант вока;

Дуга была тут недалёка

Ляжала тут жа пад рукою

I за Абрыцкiм

ён з дугою!

Абрыцкi прэ ва ўсе лапаткi,

Бяжыць, як можа, без аглядкi,

Але Пшавара даганяе,

У ход дугу сваю пускае.

Абрыцкi - некуды дзявацца

Спынiўся, кiнуўся кусацца!

Пшавара й гэты бой прыймае:

Схапiў Абрыцкага, трымае,

Зубамi сам дае ён здачы

I нават гыркнуў па-сабачы:

– Калi кусацца, дык кусацца!

Было з чаго тут пасмяяцца!..

Тут сам падлоўчы паказаўся,

Ад смеху ён чуць не качаўся.

На ўсiх пазiцыях пабiты,

Абрыцкi збавiў тон сярдзiты

I просiць грознага Пшавару:

– Пусцi, братко, панёс я кару!

Мiхал з усiмi завiтаўся,

Таму, другому засмяяўся,

Iх жарты жартам адбiвае

I стражнiкаў развесяляе.

– А што, Мiхале, мiлы браце,

Абрыцкi кажа, - пэўна ў хаце

Было б, тэж, лепш, як у будане?

– Няхай тут iх зямля апране:

Паноў, глушцоў i iнша лiха,

Тады б на свеце было цiха,

Сказаў Мiхал нiбы гняўлiва.

Ось возьмем стрэльбы, пойдзем жыва,

Ды хоць у смак папастраляем

I ўсiх глушцоў паразганяем!

– А ты забыўся, - тэж, каханы,

Выпадак быў неспадзяваны,

Як наш Вярыга свержаноўскi

Вёў на глушца па-стражнiкоўску

Якраз ляснiчага самога:

Тры крокi скокне ён, нябога,

Ды спынiцца i спынiць пана;

Глушца ж таго i нечувана.

I вось да хвоi даскакалi,

Але глушца там не засталi.

Стаяць Вярыга i ляснiчы.

– А дзе ж глушэц, пан паляўнiчы?

– Вось тут спяваў, панок, учора,

Ды перастаў на маё гора.

Вярыга вочы апускае,

Ляснiчы воўкам пазiрае

I плясь у морду нечакана!

Вось як Вярыга падвёў пана!

– Ну, што ж? натрапiў на такога;

А каб наскочыў на другога,

Сказаць, хоць бы i на Пшавару:

Задаў бы ён там пану жару!

Гавака важна адазваўся;

Абрыцкi толькi аблiзаўся,

А леснiкi зарагаталi

I тым Гаваку падтрымалi.

– Ну, што, панове ягамосцi:

А цi не час ужо i ў госцi?

Абрыцкi погляд ускiдае

I шчыльна люльку накладае.

– Што ж! трэба рушыцца - цямнее:

Якраз злятаюцца, зладзеi!..

Эх, брат, наняўся - як прадаўся!..

Сказаў

Мiхал i сам падняўся;

За iм другiя паўставалi

I ў цёмны лес павандравалi.

I разышлiся ва ўсе бокi

Сачыць глушцоў, шукаць iх токi.

Мiхал з дарогi зварачае

I далей, глыбей забiрае.

Вось ён разважлiва спынiўся,

Прыслухаўся i прытаiўся;

Яшчэ павольненька праходзiць,

Дазорчым вокам лес абводзiць.

Стаяць вакол маўклiва хвоi,

Бы служкi ў панскiм дзесь пакоi;

I дрэмлюць чорныя ялiны,

I моўкне ў лесе спеў птушыны,

I толькi дрозд высвiстваў штучна,

Як на кларнеце, мiлагучна;

Ды змоўк i ён, i ўсё знямела.

У небе зорачка нясмела

Над гэтым лесам цемранiстым

Зiрнула вокам прамянiстым.

А лес маўчыць, глухi, таемны.

Мiхал - сам слых, але дарэмны

Вышэй чуллiвых натужэннi:

Нiдзе нi зыку-шарасцення,

I толькi шум, бы кiм насланы,

Бы тыя гулкiя арганы,

Ўвушшу стаiць, грымiць i звонiць

I штось няўцямнае гамонiць.

"Чусь-сю! Чуг-гi!" - дзесь зык падаўся,

Мiхал як бы чаго спужаўся,

I сэрца ў iм мацней забiлась,

I радасць нейкая з'явiлась.

Глушэц чым далей, то ўсё болей

Дзесь на суку за тоўстай хвояй

Рассеўся важна i балбоча,

А як спявае - плюшчыць вочы,

Тады нiчога ён не чуе;

Але не цягам ён такуе,

А робiць часта перарывы,

Тады ўжо чутак ён надзiва,

Тады замры i стой зацяты;

Пачне спяваць - хоць бi з гарматы.

Мiхал стаiць, штось разважае,

Вiдаць, ён месца прымячае,

А кашаль, падла, так i душыць.

Мiхал наш з токаў хоча зрушыць,

Iсцi ў будан той, ды ўнiкае:

Другi глушэц ток зачынае.

Перачакаўшы з паўгадзiны,

Мiхал павольненька, як можна,

Пакiнуў токi; асцярожна

Выходзiць зноў на пуцявiны.

Цяпер на збор i ён шыбуе,

Чагось вясёлы, ног не чуе;

А леснiкi ўжо ўсе у зборы.

Iдзе гаворка сярод бору,

I смех i жарты, нават кпiны.

Агонь бадай да палавiны

Высокiх хвояў дасягае.

Абрыцкi рапарты прымае,

Хто чуў глушца, якiя токi,

Адлегласць мерае на крокi,

А Дземiдовiч люльку смалiць,

Нiяк глушцоў сваiх не хвалiць.

– Няма нiдзе, папрападалi,

А мо за зiму паздыхалi,

Гаворыць ён, рукой махае.

Яму Мiхал напамiнае,

Як летась ён усiм надзiва

Упаляваў зайца шчаслiва,

Калi той здуру памылiўся

I сам у яму завалiўся.