Новая зямля (на белорусском языке)

Колас Якуб Михайлович

I ўсе смяялiсь, рагаталi

I з тога зайца жартавалi.

– А што ж тут вельмi выпiрацца?

I з-за чаго ўжо так старацца?

Брашы ўсю ноч хоць, як сабака,

Адна i ласка i падзяка.

Мiхал занадта ўжо служака,

А медалёў не начапiлi,

За глупства ў лыжцы б утапiлi.

– Ты праўду кажаш, пан Амброжа,

Ды йначай наш Мiхал не можа:

Натура ўжо яго такая!

I Астахновiч зазначае.

Вясёлы смех i жарты,

спорка

Вядзецца доўгая гаворка.

Будан жыве, будан гуторыць,

Аж покi сон усiх не зморыць.

XXIII. ПАНСКАЯ ПАЦЕХА

Якраз пад Вербнiцу ў суботу,

У самы снег i гразь i слоту

Ў будан Мiхал з Алесем пхаўся.

Конь Ножык клыгаў, аступаўся,

Вада пад коламi плюхцела.

– Бадай тут iх нуда паела!

Вязi з гумна для iх салому

I стол цягнi апошнi з дому,

Каб мелi дзе на чым пажэрцi,

Бога не нашага вы чэрцi,

Мiхал паноў кляне i лае;

А ён загад з кватэры мае

Сюды, ў будан, каб смачна спалi

I гора бы паны не зналi,

Завезцi стол, услон, саломы.

"Будуй ты ўсюды iм харомы.

Завошта ж iм, спытаць, пашана?

Навошта Бог трымае пана?

Дзеля таго, каб панавалi

I нашым братам папiхалi?

Цi ласку ў Бога заслужылi,

Каб iх тут песцiлi, тулiлi?..

Эх, брат! усё то - ашуканства!

Калi-нiбудзь iм згiне панства".

I чуў Мiхал нутром, душою

Не мае грунту пад сабою

Вось лад такi на гэтым свеце:

Адны ў пашане, тыя ў смеццi

I век жывуць пад нейкiм страхам,

Ўсе ж выйшлi ў жыцце адным шляхам!

I што ты зробiш? пакарайся

I аднаго гужа трымайся.

Да буданоў ён пад'язджае.

Пад'ехаў, конiка спыняе,

Знiмае стол, услон, салому,

Алеся шле з канём дадому,

А сам агонь тут раскладае,

Салому сушыць, прыбiрае,

Бо заўтра будзе паляванне.

Паны пад вечар прыязджаюць,

Iх на кватэры ўжо чакаюць,

Сюды прыпрэ iх у змярканне.

Пад вечар неба праяснiлась

I ўсё вакол развесялiлась:

"Глядзi - панам i тут шанцуе:

Сама пагода iм слугуе,

I сонца свецiць, стала цiша

Багатым чорт дзяцей калыша",

Мiхал у думках зазначае

I сам з сабою разважае.

I рупiць гэта паляванне,

А заўтра ранкам у свiтанне

Яму падводзiць трэба пана.

Ану ж глушэц неспадзявана

Зляцiць куды цi так зарвецца,

Калi на гэта павядзецца,

А ты свяцi тады вачамi

Перад ляснiчым i панамi.

– А, ты ўжо тут! тырчыць, як паля!

Здароў, як маешся, Мiхале?

–

А так i маюсь, ягамосцю!

Не то з усмешкай, не то з злосцю

Мiхал з будана адазваўся,

А Пальчык громка засмяяўся.

– Ты, брат, як пан той у будане.

– А што ты думаеш, васпане?

Хiба не пан?
– Мiхал падняўся,

Як пан, у бокi важна ўзяўся

I з панскай мiнай пахаджае,

Па-польску Пальчыка пытае:

– Цо повеш, галган? Цо потшэба?

Я далэм тобе, дурню, хлеба!..

Iдзь до д'ябла!
– Пан праўдзiвы!

Са смехам Пальчык адзначае;

Абодвух смехам пашыбае

Спаткання гэты тон жартлiвы.

Праз паўгадзiны ўсе сышлiся.

Цяпер размовы павялiся

Наконт паноў i палявання.

Ох, дасць Ракоўскi залiвання,

Калi панам не пашанцуе

I сам глушца не запалюе;

Так i ўскiпiць, як рак чырвоны,

Такi ён кручаны, шалёны!

Сам вiнават - цябе аблае,

За няма-што з гразёй змяшае.

Ох, i паганая урода,

Прышыбла б дзе яго калода!

Абрыцкi моўчкi дым пускае

I люльку пальцам прыцiскае,

Аб чымся думае сукрыта;

Усмешка нейкая разлiта

I на твары i пад вусамi.

I толькi ўскiне ён вачамi

То на таго, то на другога,

Ды не прамовiць ён нiчога,

Бы засмучае штось старога.

– Ўставайце: едуць!
– Ўсе ўсхапiлiсь,

Захвалявалiсь, захадзiлiсь,

Знакi на грудзях папраўляюць

I на спатканне выбягаюць

I ўраз спыняюцца, стаяць

Паноў тых трэба прывiтаць.

Паны ў калясцы пад'язджаюць.

Хурман тут лейцы падцiнае,

Стаенных пару прыпыняе,

А пан Абрыцкi з леснiкамi

Скланiлiсь нiзка прад панамi.

Паны чуць-чуць адно зiрнулi,

На iх увагi не звярнулi,

Як бы не людзi то стаялi,

I ў свой будан павандравалi.

Тут леснiкi бягом да брычкi,

Бо знаюць панскiя прывычкi,

Нясуць iх стрэльбы i пакункi,

Прылады розныя, ладункi

I ў будане iх прыбiраюць,

Панам, як могуць, дагаджаюць.

Паны ж не бачаць iх, не чуюць,

Бярэ iх нейкi рух, жартуюць;

Усё iх цешыць, забаўляе,

На лад вясёлы падымае:

Будан, агонь, начлег цiкавы,

Прасцецкi стол, салома, лавы,

Таксама цешыць паляванне,

Iм тут цiкава ўсё дазвання,

Апроч людзей, што iм так дбаюць

I ўсе iх глупствы выпаўняюць.

Тут быў Ракоўскi, пан ляснiчы,

З Нясвiжа глаўны кiраўнiчы

Маёнткаў княжацкiх, пан Свiда,