Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:
Ну, i за гэта хвала Богу.
Абегаў Ўладзя раўчавiну,
I клiн, i пасечку, лагчыну.
Па жменьцы ў снег аўса стаўляе
Зайцоў ён гэтым прывабляе,
Каб праз акенечка з каморы,
Калi прынадзiцца каторы
У ночку цёмную хадзiць,
Навесцi стрэльбу i забiць,
Бо тут зайцоў было даволi.
I дроў на свята накалолi,
Трасянкi загадзя натрэслi,
Сянца пахучага прынеслi:
Куццi гаршчок ужо ў калена
Стаяў
I вось цяпер гаршчок з куццёю,
Як цар даўнейшаю парою,
Ў пачэсны кут, на свой прастол,
Стаўляўся з гонарам за стол
На гэта сена пад багамi,
Ўладар над хлебам i блiнамi,
Бо ён у гэты дзень - персона!
Яго вянчаў абрус-карона:
Гаршчок агорнуты пашанай,
Хоць ён фамiлii глiнянай.
Якiя ж матчыны намеры
Наконт куццi, наконт вячэры?
Ох, гэта дзецям знаць цiкава,
Калi якая будзе страва,
Ў якiм лiку, ў якiм парадку?
Што на канцы i што ўпачатку?
А ў маткi ўсё абмеркавана
I ўсё прадумана ад рана.
Там, на гары, пад шчытам дзе-та,
Быў мак павешан яшчэ з лета
Цяпер у цёрле ён пацёрты.
У патайным куце каморы,
Як смерць Кашчэя, пад запоры
Мядок быў хiтра дзесь запёрты,
Цяпер яго насталi часы,
Бо ён патрэбен для закрасы,
I што кiсель той без сыты
У вечарок гэты святы?
Маўчком Антось часiнай шэрай
У ельнячок шмыгнуў з сякерай:
Цi ж ён звярэдзiцца, сагрэшыць,
Калi малых дзяцей пацешыць
I iх ялiнкай пад куццю
Хоць раз забавiць у жыццю,
Калi забавiць толькi зможа?
Ялiнка ў хаце так прыгожа!
I колькi радасцi i ўцехi!
На ёй валоскiя арэхi,
А з пазалочанай паперкi
Глядзяць панадныя цукеркi;
I больш на ёй няма нiчога,
Ды хiба ж дзецям трэба многа?
Даволi з iх i той прынады
Яны давольны, яны рады.
У хаце добры лад i згода,
Як патрабуе i прыгода,
Паважнасць вечара святога
Не ўчуеш слова ты благога,
I ўсе прыбралiсь i памылiсь,
Мiхал з Антосем падгалiлiсь
I парасчэсвалi чупрыны.
– Ну, засцiлайце стол, мужчыны!
I стол той гуртам прыбiраюць,
Настольнiк белы падымаюць,
На стол растрэсваюць мурог
На сене колiсь быў Сын Бог
I роўным пластам рассцiлаюць,
Сянцо абрусам закрываюць.
За стол садзяцца ўсе ў парадку
I прад сабой кладуць аладку,
Вiдэльцы, лыжкi разбiраюць
I стравы першае чакаюць.
– Ты, брат, глядзi не ашукайся:
Не надта
Бо потым шчыра пашкадуеш,
Калi жывот свой напiцуеш:
Чым дальш - смачнейшыя патравы,
I многа iх, i ўсе цiкавы;
Я знаю хiтрасць гэту ўсю,
Алесь гаворыць Кастусю.
Мiхал бутэльку адтыкае,
Бо ўжо закуска тут чакае:
Стаяць, як горкi, скавародкi,
Тут акунькi, мянькi i плоткi,
Ды так падсмажаны, што люба
Сама да iх iмкнецца губа.
Гарэлка, радасць-весялуха,
Прыемна булькае для вуха
I гэтак вочы прыцягае,
Ну, як каханка маладая!
– Ну, што ж, Антось, здароў будзь, браце!
Няхай дае Бог лад у хаце,
Дабра, прыбытку прыспарае,
Каб у хляве ды ўсё пладзiлась,
Каб жыта ў полi каласiлась,
Няхай раяцца добра пчолы,
I самi будзем мы вясёлы;
За год дай божа дачакаць
Здаровым новы год спаткаць.
– Дай божа!
– дзядзька адазваўся
I сам з прамовай зварачаўся,
П'ючы цяпер да гаспадынi,
Падатак кожнай дай часiне,
На ўсё гатовы ў кожным часе.
I вось вячэра зачалася!
Спынiцца мушу я на квасе:
Ён колер меў чырванаваты;
Тут быў таран, мянёк пузаты,
Шчупак, лiнок, акунь, карась,
Кялбок i ялец, плотка, язь,
Яшчэ засушаныя з лета.
Але не ўсё яшчэ i гэта:
Аздоблен квас быў i грыбамi,
Выключна ўсё баравiчкамi;
Цыбуля, перчык, лiст бабковы
Ну, не ўясiсь, каб я здаровы!
Пiльнуй, - цiшком скажу мiж намi,
Каб i язык не ўцёк часамi.
За квасам елi верашчаку,
А потым блiнчыкi на маку,
А там ламанцы-праснакi
З пшанiчнай добрае мукi;
А макаў сок такi салодкi!
Ламанцы ў iм, ну, як калодкi
Так добра макам пранялiся,
У рот паложыш - аблiжыся.
За прасначкамi йшлi кампоты,
Кiсель з мядоваю сытою;
Вячэру скончылi куццёю,
Але ўжо елi без ахвоты,
Абы падатак той аддаць,
Стары звычай ушанаваць.
I после гэтакай вячэры
Жывот выпучваўся без меры,
А з-за стала як уставалi,
То нават трохi i стагналi.
На першы дзень святых калядак
Такi ўжо быў стары парадак
Збiралi сена са стала,
Кармiлi iм каня, вала
I ўсiх жывёлiн, хоць па жменi,
А на стале, ў драбнюткiм сене
Здавён-даўна вялося й гэта
Уважна зернетак шукалi
I па тых зернетках гадалi,
Якi зародзiць хлеб налета.