Новая зямля (на белорусском языке)

Колас Якуб Михайлович

Пакуль агледзяцца яны,

Што там "карэньчыкi адны".

Наладзiў струны лес маўклiвы

На лад вясёлы, на шчаслiвы;

I толькi сонцаў круг чырвоны

Асыпле золатам кароны

Высокiх хвой у тым бары

I кiне багру па кары,

Ачнецца лес, звiняць прагалы,

Як мнагаструнныя цымбалы,

I толькi пошчак той якоча,

Пералiваецца, гагоча,

Бяжыць па ўзгор'i мiж палянак,

Як спеў размашыстых гулянак.

–

Марыля, гу! гу-гу, Тацяна!

– Гу-гу, Магдуся! Гу, Мар'яна!

– Антоля! цётка Мiхалiна!

– Алеся! Зося! Катарына!

Па лесе ходзiць пагалосак

Дзяўчат, жанок вакольных вёсак;

Грымяць, трасуцца баравiны,

I бас тут чуецца мужчыны.

Але ўсяго тут цiкаўней

Прынамсi, так было даўней,

Калi свяржэнскiя кабеты

Капэляй прыйдуць у лес гэты,

Ды з iх кабецiна якая

Капэлю згубiць i гукае

I па iмёнах называе:

"Каруся, Палуся,

Цацэля, Марцэля,

Алена, Магдалена,

Зося, Антося,

Анэта, Праксэта,

Цётка Югася,

Бабка Кася! Гу-у-у!"

I смешна часам i цiкава,

Як бы тут робiцца аблава.

Шнуруюць бабы i дзяўчаты

I кантралююць мох узняты

I тыя кучачкi калюшак,

Дзе грыб схаваў свой капялюшык.

Другая нiзенька прыгнецца,

Не ходзiць - поўзае вакол,

Рукою мацаючы дол,

Як бы на клад найшла, здаецца,

I так старанненька шукае:

I пад ядлоўчык заглядае,

Пад верасок i пад хваiнку,

Разгорне кожную гарбiнку

I моху купiнку ўздзярэ

Ну, ўсё як ёсць перабярэ.

А як надарыцца часамi

Табе, вандруючы лясамi,

Найсцi на неруш, дзе нiколi

Нiякай Тэклi, нi Аўдолi

Нага нi разу не ступала

I вока iх не зазiрала!

Зiрнеш i страчваешся ты:

Сядзяць грыбы, як капыты,

I, разгарнуўшы парасоны,

Глядзяць, бы нейкiя персоны,

Крыху сур'ёзны, чуць пануры

Вiдаць, не простае натуры.

Якiя постацi iх, мiны!

А як пралазяць скрозь галiны!

Як пад ядлоўцавыя лапкi

Яны хаваюць свае шапкi!

Стаiш, бы ўкопаны, прад iмi

I прагна мерыш iх вачымi,

Яны ж, ну, вочы адбiраюць,

Цябе аж дрыжыкi праймаюць:

Так многа iх, i ўсе таўсматы,

Прыземiсты, карэнкаваты,

Чорнагаловы, паўнацелы,

Як тонкi кужаль, знiзу белы;

Сядзяць асобна i радамi,

А дзе i зросшысь спарышамi.

Што нi асоба - свой узор,

Свая пасада i свой двор.

Глядзiш на iх - i сэрцу мiла,

Як бы з iх сходзiць нейка сiла,

Цябе

чаруе, захапляе,

Па жылах радасць разлiвае.

Дадому прыйдзеш, ляжаш спаць

Так уваччу яны й стаяць...

Эх, досвiтак маленства, лета!

Вамi навек душа сагрэта!

XXVI. АГЛЯД ЗЯМЛI

Прайшло ў Парэччы лет нямала;

Яно ж не цешыла Мiхала,

Хоць тут мясцiнка гожа, мiла

I так гарнула, так хiлiла

К сабе i лесам, i лугамi,

I старасвецкiмi дубамi!

Ды што краса без аўладання?

Адно пустое парыванне

У цьме далёкi блеск зарнiцы:

Ўсё гэта - скарбы чужанiцы,

Магната князя Радзiвiла,

А ты, пакуль ёсць рух i сiла,

Служы панам, збiрай iх крошкi

I ведай цьмяныя дарожкi

Батрацкай долi да магiлы,

Служы, пакорны i пахiлы,

Служы з-за панскага агрызка

I заўжды гнiся нiзка-нiзка!

Няўжо ж i век прабыць слугою

I чуць пагрозу над сабою,

Што пан у кожную хвiлiну

Цябе пагонiць, як скацiну?

Пагонiць вон без разважання,

Бо пан не мае спагадання,

Што трэба жыць з сям'ёй на свеце,

Што ты, як рыба тая ў сецi,

Не маеш волi, нi разгону,

Што ты не чуеш жыцця звону,

Што гэты свет табе завязан

I шлях прасторны твой заказан.

А дзе ж той выхад? дзе збавенне

З няволi цяжкай, з паланення?

Адзiн ён ёсць: зямля, зямля,

Свой пэўны кут, свая ралля:

То - наймацнейшая аснова

I жыцця першая умова.

Зямля не зменiць i не здрадзiць,

Зямля паможа i дарадзiць,

Зямля дасць волi, дасць i сiлы,

Зямля паслужыць да магiлы,

Зямля дзяцей тваiх не кiне,

Зямля - аснова ўсёй айчыне.

Мiхал у часе вандравання

На адзiноце сам з сабою,

З гарачым сэрцам i душою

Развязваў важнае пытанне

Аб той зямельцы аб уласнай.

Яна свяцiла зоркай яснай,

Яна гарнула i хiлiла,

Бы нейкiх чар нязнаных сiла.

Свая зямля, свая пасада!..

Цi ёсць мацнейшая прынада?

Мiхал станоўка, ненарокам

Iшоў да мэты крок за крокам.

Ён паскупеў i нават значна.

Што ж? лепей з'есцi не так смачна,

Загнаць запас на хлеб, на сала,

Абы капейка перапала,

I лiшнi выгадаць рубель

Ды палажыць яго ў кашэль.

Наогул трэба жыць больш змысла

I больш мяркоўна, болей сцiсла,

Трымаць зачыненымi губкi

I меней трацiць на пакупкi.

I так пацiху ды памалу