Нябожчыкава люстра (на белорусском языке)

Кристи Агата

– Не думаю. Я не заўважыла...

– Калi вы апошнi раз бачылi яго?

– Калi мы пiлi гарбату.

Пуаро спытаўся:

– Вы не заходзiлi ў кабiнет - пазней?

– Не. Апошнi раз бачыла яго ў гэтым пакоi. Ён сядзеў вось тут.

Яна паказала на крэсла.

– Зразумела. Вам знаёмы гэты аловак, мадэмуазель?

– Аловак палкоўнiка Бэры.

– Вы яго бачылi нядаўна?

– Я сапраўды не памятаю.

– Вам вядома што-небудзь пра... нязгоду памiж сэрам Гервазы i

палкоўнiкам Бэры?

– Вы маеце на ўвазе гiсторыю з "Пэраган рабэ компанi"?

– Але.

– Думаю, што так. Стары быў раз'юшаны гэтым!

– Ён, магчыма, лiчыў, што яго ашукваюць?

Рут пацiснула плячыма.

– Ён нiчога не разумеў у фiнансах.

– Цi магу я задаць вам пытанне, мадэмуазель, - сказаў Пуаро, - трохi дзёрзкае пытанне?

– Вядома, калi вы жадаеце.

– Яно такое: цi шкадуеце вы, што ваш... бацька памёр?

Яна са здзiўленнем паглядзела на яго.

– А як жа, шкадую. Я не ўпадаю ў сентыментальнасць, але мне будзе не хапаць яго... Я любiла Старога. Так мы, Х'юга i я, называлi яго заўсёды. "Стары" - разумееце, нешта некшталт першабытнага антрапоiда-малпы сапраўднага патрыярха радавой справы. Гэтыя словы гучаць як быццам непаважлiва, але за iмi - глыбокая прыхiльнасць. А так ён быў самы безгаловы асёл на свеце!

– Вы мяне зацiкавiлi, мадэмуазель.

– У Старога быў авечы розум! Шкада, што даводзiцца так гаварыць, але гэта праўда. Ён быў няздатны нi да якой разумовай працы. Майце на ўвазе, гэта была яркая асоба. Фантастычна адважная i гэтак далей! Ён мог смела iсцi на полюс альбо бiцца на дуэлях. Я ўпэўнена, ён так выхваляўся таму, што ведаў - у галаве ў яго мала клёку. Кожны мог узяць верх над iм.

Пуаро дастаў лiст з кiшэнi.

– Прачытайце, мадэмуазель.

Яна прачытала лiст i аддала яму назад.

– Дык вось што прывяло вас сюды!

– Цi не наводзiць вас на якую-небудзь думку гэты лiст?

Яна адмоўна пакiвала галавой.

– Не. Гэта, напэўна, чыстая праўда. Любы мог абiраць беднага старога небараку. Джон кажа, апошнi перад iм агент ашукваў Старога направа i налева. Разумееце, ён быў такi велiчны i фанабэрысты, што нiколi не апускаўся да таго, каб заглыбiцца ў дэталi! Ён быў як запрашэнне махлярам.

– Вы, мадэмуазель, ствараеце зусiм iншы вобраз сэра Гервазы, чым той, агульнавядомы.

– О, так - у яго быў даволi добры камуфляж. Ванда, мая мацi, выручала яго, як умела. Ён быў такi шчаслiвы, важна iграючы ролю Ўсявышняга. Вось чаму, часткова, я рада, што ён нежывы. Гэта найлепш для яго.

– Я не зусiм разумею вас, мадэмуазель.

Рут задумлiва сказала:

– Яго хвароба прагрэсiравала. Не сёння-заўтра яго запраторылi б у вар'яцкi дом... Людзi пачалi ўжо гаварыць, так яно было...

– Цi ведалi вы, мадэмуазель, што ён

абдумваў завяшчанне, паводле якога вы маглi б атрымаць яго грошы толькi тады, калi б выйшлi замуж за мiстэра Трэнта?

Яна ўскрыкнула:

– Якi абсурд! Усё роўна, я ўпэўнена, суд адхiлiў бы гэта... Я ўпэўнена, нельга дыктаваць людзям, за каго яны павiнны выходзiць замуж.

– Калi ён сапраўды падпiсаў такое завяшчанне, цi згадзiлiся б вы, мадэмуазель, выканаць гэтую ўмову?

Яна ашаломлена глядзела на яго.

– Я... я...

Дзве-тры хвiлiны яна сядзела, нерашучая, пазiраючы на сваю туфлю-лодачку, што звiсала з нагi. Маленькi камячок зямлi ўпаў з абцаса на дыван. Раптам Рут Шэвенi-Гарэ сказала:

– Пачакайце!
– Устала i выбегла з пакоя. Вярнулася хутка з капiтанам Лэйкам.

– Гэта павiнна выйсцi наверх, - задыхаўшыся, сказала яна.
– Вы таксама можаце ведаць гэта зараз. Джон i я пажанiлiся ў Лондане тры тыднi назад.

10

З iх дваiх капiтан Лэйк выглядаў куды больш збянтэжаным.

– Гэта вялiкi сюрпрыз, мiс Шэвенi-Гарэ... мiс Лэйк, дакладней кажучы, вымавiў маёр Рыдл.
– I нiхто не ведаў пра гэты ваш шлюб?

– Не, мы ўсё трымалi ў сакрэце. Джону не вельмi падабалася гэта.

Лэйк сказаў, трохi заiкаючыся:

– Я... я ведаю, гэта даволi пагана так пачынаць жыццё. Я павiнен быў проста пайсцi да сэра Гервазы...

Рут перабiла яго:

– I сказаць яму, што ты хочаш ажанiцца з яго дачкой, i вылецець кулём з пакоя, i ён, напэўна, пакiнуў бы мяне без спадчыны, зрабiў бы пекла ў доме, i мы з табою захаплялiся б, як цудоўна паводзiлi сябе! Павер мне, я прыдумала лепш! Што зроблена - тое зроблена. Усё роўна быў бы скандал, але Стары ўрэшце супакоiўся б.

Лэйк па-ранейшаму выглядаў няшчасным. Пуаро спытаўся:

– Калi вы намервалiся паведамiць навiну сэру Гервазы?

– Я рыхтавала глебу, - адказала Рут.
– Ён даволi падазрона прыглядваўся да нас з Джонам, i я прыкiнулася, што пераключыла сваю ўвагу на Годфры. Натуральна ён раззлаваўся. Я прыйшла да высновы, што навiна пра мой шлюб з Джонам была б палёгкай!

– Цi ведаў наогул хто-небудзь пра гэты шлюб?

– Урэшце я прызналася Вандзе. Я хацела перацягнуць яе на мой бок.

– I вы мелi поспех?

– Угу. Разумееце, яна не надта захаплялася iдэяй майго шлюбу з Х'юга - я думаю, таму, што ён мой кузен. Яна, мабыць, прыкiдвала: раз у сям'i ўсе не ў сваiм розуме, то ў нас, пэўна, нарадзiлiся б зусiм дурныя дзецi. Гэта, вiдавочна, досыць абсурдна, бо я толькi прыёмная дачка, як вы ведаеце. Упэўнена, я дзiця нейкага зусiм далёкага сваяка.

– Вы перакананы, што сэр Гервазы анi не здагадваўся аб праўдзе?

– О, не, не здагадваўся.

Пуаро спытаўся: