Пярсцёнак Тота
Шрифт:
— Час надышоў, і я мушу ісці, — працягваў чалавек. — Прыйшоў момант, якога я чакаў усё сваё жыццё. Але спачатку я мушу вас вывесці адсюль. Хадземце за мной.
Узяўшы лямпу, ён павярнуўся і павёў навукоўца праз егіпецкія, асірыйскія і персідскія залы. На выхадзе ён адчыніў дзверы і спусціўся па каменных сходах. Ангелец адчуў прахалоду свежага паветра. Тут ён убачыў яшчэ адны дзверы каля выхаду. Справа ад іх спыніўся ягоны апанент, асвятляючы жоўтым святлом лямпы вуліцу.
— Зайдзіце! — ціха прамовіў служка.
Вансітарт Сміт завагаўся. Ён спадзяваўся, што настаў канец начным прыгодам. Але цікаўнасць перамагла. Ён не мог сысці без разгадкі. Таму
Гэта быў маленькі пакойчык, нібыта прызначаны для кансьержа. Полымя іскрылася праз засланку каміна. Збоку стаяла кушэтка, насупраць грубае драўлянае крэсла, а пасярод круглы стол, на якім засталіся рэшткі вячэры. Акінуўшы вокам пакой, наведнік адзначыў, што ўсе прадметы ў пакоі належалі да антыкварыяту выкшталцонага майстэрства. Кандэлябры, ваза над камінам, прылады для вогнішча, арнамент на сценах — усё гэта было з далёкай мінуўшчыны. Чалавек з цяжкім калючым позіркам сеў на край ложка і паказаў госцю на крэсла.
— Можа, у гэтым ёсць рацыя, — сказаў ён на бліскучай ангельскай. — Можа, напраўду варта пакінуць пасля сябе аповед як папярэджанне ўсім, хто паставіць уласны розум вышэй за законы прыроды. Я пакіну яго вам. Можаце скарыстацца ім як вам будзе заўгодна. Я кажу вам гэта на парозе ў іншасвет.
Як вы здагадаліся, я егіпцянін — не з рабоў, што цяпер насяляюць дэльту Нілу, але адзіны нашчадак таго магутнага і жорсткага народа, што ўтаймаваў габрэяў, адсунуў эфіопаў назад у паўднёвыя пустэльні, стварыў усе велічныя шэдэўры, што выклікаюць зайздрасць і захапленне нашчадкаў. Я нарадзіўся ў часы праўлення Тутмаса, за сямнаццаць стагоддзяў да нараджэння Хрыста. Вы адхіснуліся. Пачакайце, і вы пабачыце, што я выклікаю хутчэй жаль, чым жах.
Мяне завуць Сосра. Мой бацька быў галоўным святаром Асірыса ў вялікім храме Аварыса, што знаходзіцца цяпер ва ўсходняй частцы дэльты Нілу. Я выхоўваўся ў храме і вучыўся ўсім тым містычным мастацтвам, пра якія гаворыцца ў вашай Бібліі. Я быў здольным вучнем. Да шаснаццаці гадоў авалодаў усім, чаму мяне мог навучыць мудры святар. Далей я вывучаў таямніцы прыроды самастойна і не з кім не дзяліўся сваімі ведамі.
Ні над чым я так доўга не працаваў, як над прыродай чалавечага жыцця. Я занурыўся ў вывучэнне законаў прыроды. Тады задачай медыцыны было знішчэнне хваробы ў перыяд яе ўзнікнення. Але мне здавалася, што можна вынайсці сродак, які ўмацуе цела ад слабасці і смерці. Няма сэнсу пераказваць усе мае доследы. Вы ўсё адно не зразумееце. Я праводзіў эксперыменты часткова на жывёлах, часткова на рабах, часткова на самім сабе. Нарэшце я атрымаў рэчыва, якое пры ўвядзенні ў кроў умацоўвала цела ад хваробаў, старасці і смерці. Яно не даравала абсалютнага бяссмерця, але працягвала жыццё на тысячагоддзі. Я правёў дослед на котцы: зрабіў ёй ін’екцыю, а пасля даваў самыя смяротныя атруты. Котка да гэтай пары жыве ў Ніжнім Егіпце. Ніякага чараўніцтва. Проста хімічнае вынаходніцтва, якое можна паўтарыць і цяпер.
У маладосці неяк вельмі востра любіш жыццё. Мне тады здавалася, што я пазбегнуў усіх чалавечых клопатаў, пераадолеўшы боль і адсунуўшы смерць на няпэўны тэрмін. Са спакойнай душой я ўвёў рэчыва сабе ў вену. Пасля я падумаў, каго б яшчэ ашчаслівіць. Мне быў даспадобы малады і сур’ёзны святар Тота на імя Пармс, які заслужыў маёй увагі праз сваю вернасць навуцы. Я раскрыў яму таямніцу і, з яго згоды, укалоў яму эліксір. Цяпер, думаў я, са мной заўжды будзе сябра аднаго са мной веку.
Пасля гэткага вынаходніцтва я закінуў свае доследы, а Пармс працягваў штудыі з падвойнай сілай. Штодзень я бачыў,
Пачалася вайна з гіксосамі, і вялікі фараон паслаў салдат на абарону ўсходняй мяжы. У горад быў прысланы новы старэйшына, каб уратаваць яго ад захопнікаў. Я шмат чуў пра прыгажосць ягонай дачкі, але аднойчы на шпацыры мы з Пармсам сустрэлі яе ў паланціне, што неслі рабы. Мяне працяла каханнем як маланкай. Душа пакінула мяне. Я быў гатовы кінуцца да ног тых, што неслі яе. Гэтая дзяўчына была створаная для мяне. Жыць без яе было немагчыма. Я пакляўся галавой Гора, што яна будзе маёй. Я пакляўся святару Тота. Ён адвярнуўся ад мяне з тварам, чарнейшым ад ночы.
Я не буду расказваць пра нашыя заляцанні. Яна пакахала мяне гэтак жа моцна, як і я яе. Мне стала вядома, што Пармс пабачыў яе раней і прызнаўся ў каханні, але я пасміхаўся з ягонай жарсці, бо ведаў, што яе сэрца належыць мне. Наш горад ахапіў паморак, многія паміралі, але я працягваў рукі да хворых і даглядаў іх, не баючыся заразіцца. Яна дзівілася маёй самаахвярнасці. А я раскрыў ёй таямніцу і маліў, каб яна пагадзілася ўжыць мой эліксір.
— Твая кветка ніколі не завяне, Атма, — казаў я. — Усе рэчы прамінуць, а мы з табой і нашае ўзаемнае каханне перажыве вялікія піраміды.
Але яна была сарамлівай і па-дзявоцку ўпартай.
— Хіба гэта слушна? — пыталася яна. — Хіба гэта не супярэчыць волі багоў? Калі б вялікі Асірыс пажадаў, каб мы жылі вечна, хіба ён не дараваў бы нам бяссмерце?
Словамі, поўнымі пяшчоты і кахання, я пераконваў яе, а яна ўсё вагалася. Гэта быў важны для яе крок. Яна абяцала падумаць да раніцы. Уранку я мусіў даведацца пра яе рашэнне. Урэшце, адна ноч — гэта не так шмат. Яна хацела памаліцца Ісідзе і папрасіць парады.
З цяжкім прадчуваннем я пакінуў яе з пакаёўкай. Назаўтра, калі ранішняе ахвярапрынашэнне скончылася, я паспяшаў да яе дома. Спалоханы раб сустрэў мяне на ўваходзе.
— Спадарыня захварэла, — сказаў ён. — Моцна захварэла.
У шаленстве я распіхаў служак і праз залы і калідоры прабраўся да пакоя Атмы. Яна ляжала на пасцелі, на падушцы ўзвышалася яе галоўка, з бледным тварам і шклянымі вачыма. А на ілбе палымнела самотная цёмная пляма. Знак смерці.
Ці варта расказваць вам пра тыя жахлівыя часы? Месяцамі я быў у шаленстве, ліхаманцы і трызненні, але не мог памерці. Ніводзін араб у пустэльні так не прагнуў спатоліць смагу, як я жадаў смерці. Калі б сталь ці атрута маглі перарваць нітку майго жыцця, я б змог уз’яднацца са сваёй каханай у краіне з вузкай брамай. Я спрабаваў, але гэта не мела сэнсу. Пракляты эліксір быў мацнейшы. Аднойчы ўначы, калі я ляжаў на ложку слабы і разбіты, Пармс, святар Тота, зайшоў у маю спачывальню. Ён стаў у промні святла, і я пабачыў ягоныя вочы, што ззялі шалёнай радасцю.
— Чаму ты дазволіў ёй памерці? — спытаў ён. — Чаму ты не выратаваў яе гэтак жа, як мяне?
— Я спазніўся, — адказаў я. — Але ж і ты яе кахаў. Мы з табой сябры па няшчасці. Ці ж не жахліва цяпер разумець, што мусіш пражыць стагоддзі без яе? Дурні мы, дурні, што лічылі смерць за ворага.
— Ты можаш гэтак казаць, — прамовіў ён з дзікім смехам. — Словы мёдам ліюцца з тваіх вуснаў. Але для мяне яны нічога не значаць.
— Што ты маеш на ўвазе? — спытаў я, падымаючыся на локцях. — Гора замутніла табе розум.