Стары чалавек i мора (на белорусском языке)
Шрифт:
Яны сабралi ледзь не ўсе снасцi. Стары чалавек нёс мачту на сваiм плячы, а хлопчык нёс драўляную скрынку з туга скручанымi карычневымi шнурамi, бусак i гарпун са стралой. Скрынка з прынадамi заставалася пад кармой лодкi разам з дубiнкай, якую ўжывалi, каб аглушыць рыбу, калi тую падцягвалi сеткай да борта.
Нiхто не краў у старога чалавека, але не шкодзiла забраць ветразь i цяжкiя шнуры дадому, бо ад расы яны маглi адсырэць, i хоць стары чалавек пэўна ведаў, што нiхто з тутэйшых людзей не паквапiцца на яго маёмасць, бусак i гарпун былi б непатрэбнай
Яны разам узнялiся па дарозе да халупы старога чалавека i ўвайшлi ў яе праз адчыненыя дзверы. Стары чалавек прыставiў мачту разам з абкручаным вакол яе ветразем да сцяны, хлопчык паклаў скрынку да iншае начынне ля яе. Мачта была ў даўжыню амаль гэткая, як адзiн пакой халупы. У халупе, зробленай з моцных прылiсткаў каралеўскай пальмы, што завуцца guапо, мелiся: ложак, стол, адно крэсла i на земляной падлозе месца для гатавання на драўнiнным вугалi. На карычневых сценах з разгладжаных лiстоў трывалага валакнiстага guапо, якiя перакрывалi адзiн аднаго, вiсела каляровая карцiнка з Найсвяцейшым Сэрцам Гасподнiм ды яшчэ адна з Кабрэнскай Мацi Божай. Яны засталiся ад ягонай жонкi. Раней тут на сцяне была i падмаляваная жончына фатаграфiя, але надта журботна яму рабiлася, калi ён глядзеў на яе, i тая зараз ляжала на палiцы пад ягонай чыстай кашуляй.
– Што ты маеш есцi?
– спытаўся хлопчык.
– Гаршчок жоўтага рысу з рыбай. Не хочаш трохi?
– Не. Я буду есцi дома. Зрабiць мне табе агонь?
– Не. Я зраблю пазней. Альбо буду есцi рыс халодны.
– Цi магу я ўзяць сетку?
– Ага.
У халупе не было жаданай сеткi, i хлопчык памятаў, калi яны прадалi яе. Але яны гулялi ў гэтую байку штодня. Не было анi гаршка з жоўтым рысам i рыбай, i хлопчык гэта ведаў таксама.
– Восемдзесят пяць - шчаслiвая лiчба, - сказаў стары чалавек.
– Што ты скажаш, калi рыбiна, якую я прынясу, разабраная заважыць тысячу фунтаў?
– Я вазьму сетку i пайду лавiць сардзiны. Ты будзеш сядзець на парозе на сонцы?
– Але. У мяне ёсць учарашняя газета, i я прачытаю пра бейсбол.
Хлопчык не ведаў, цi не выдумка i ўчарашняя газета, але стары чалавек выцягнуў яе з-пад ложка.
– Перыка даў мне ў bоdеgа*, - растлумачыў ён.
* Карчма (гiшп.).
– Я прыйду, калi налаўлю сардзiн. Пакладу твае i мае разам у лёд, i мы падзелiм iх ранiцой. Калi я вярнуся, ты раскажаш мне пра бейсбол.
– "Янкi" не могуць прайграць.
– Але мяне непакояць "Iндзейцы" з Клiўленда.
– Вер у "Янкi", сынок. Хай перад вачыма ў цябе стаiць вялiкi Дзi Маджыа.
– Мяне непакояць як дэтройцкiя "Тыгры", гэтак i клiўлендскiя "Iндзейцы".
– Сцеражыся, бо ты хутка пачнеш баяцца нават "Чырвонаскурых" з Цынцынацi i "Белых шкарпэтак" з Чыкага.
– Разбярэшся з гэтым i раскажаш мне, калi я вярнуся.
– Як ты думаеш, цi не купiць нам латарэю з апошняй лiчбай восемдзесят пяць? Заўтра ж восемдзесят пяты дзень года.
– Мы можам гэта зрабiць, - сказаў хлопчык.
– А як наконт васьмiдзесяцi
– Двойчы такое не здараецца. А ты здолееш знайсцi бiлет з лiчбай восемдзесят пяць?
– Я магу заказаць адзiн.
– Адзiн бiлет. Два даляры з паловай. У каго мы можам iх пазычыць?
– Гэта проста. Я заўсёды магу пазычыць два даляры з паловай.
– Мяркую, што я таксама. Але стараюся не пазычаць. Спачатку пазычаеш. Потым жабруеш.
– Не мерзнi, старэча, - сказаў хлопчык.
– Не забывайся, што цяпер верасень.
– Месяц, калi iдзе буйная рыба, - сказаў стары чалавек.
– Любы можа быць рыбаком у траўнi.
– Пайду па сардзiны, - сказаў хлопчык.
Калi ён вярнуўся, стары чалавек спаў у крэсле, а сонца заходзiла. Хлопчык зняў старую салдацкую коўдру з ложка i агарнуў ёю спiнку крэсла i плечы старога. Гэта былi дзiўныя плечы, усё яшчэ магутныя, хоць i вельмi старыя, i шыя таксама была моцная, i маршчыны на ёй не гэтак кiдалiся ў вочы, калi чалавек спаў, нахiлiўшы наперад галаву. Яго кашуля была латана-пералатана гэтулькi разоў, што сталася падобная на ветразь, i кожная латка выцвiла на сонцы па-свойму. Усё ж ён быў вельмi стары, i ягоны твар, з заплюшчанымi вачыма, здаваўся нежывы. Газета ляжала на каленях, цяжар яго рукi трымаў яе, не даючы падхапiць вечароваму ветру. Ён быў босы.
Хлопчык пакiнуў яго тут, i, калi вярнуўся, стары чалавек па-ранейшаму спаў.
– Прачнiся, старэча, - сказаў хлопчык i паклаў руку яму на калена.
Стары чалавек расплюшчыў вочы, нейкi момант як бы вяртаючыся аднекуль здалёку. Нарэшце ўсмiхнуўся.
– Што ты прынёс?
– спытаўся ён.
– Вячэру, - адказаў хлопчык.
– Будзем зараз вячэраць.
– Я не надта галодны.
– Трэба пад'есцi. Ты не можаш лавiць рыбу не еўшы.
– Здаралася i гэткае, - сказаў стары чалавек, устаючы i згортваючы газету. Потым стаў складваць коўдру.
– Акрыйся коўдрай, - сказаў хлопчык.
– Ты не будзеш лавiць рыбу галодны, пакуль я жыву на свеце.
– Тады жывi доўга i шануйся, - сказаў стары чалавек.
– Што мы будзем есцi?
– Чорны боб i рыс, печаныя бананы i трохi тушанага мяса.
Хлопчык прынёс ежу з "Тэрасы" ў металiчнай пасудзiне, што складалася з двух судкоў. Два прыборы - нажы, вiдэльцы i лыжкi - ляжалi ў кiшэнi, кожны загорнуты ў папяровую сурвэтку.
– Хто табе гэта даў?
– Марцiн. Карчмар.
– Я мушу падзякаваць яму.
– Я ўжо яму падзякаваў, - сказаў хлопчык.
– Табе няма патрэбы дзякаваць.
– Я дам яму мяса з нiжняй часткi вялiкай рыбiны, - сказаў стары чалавек. Ён дапамагаў нам больш як адзiн раз?
– Думаю, так.
– Дык я павiнен даць яму штосьцi болей, як мяса з нiжняй часткi рыбiны. Ён вельмi чула ставiцца да нас.
– Ён прыслаў пiва. Табе i мне.
– Мне больш падабаецца пiва ў бляшанках.
– Ведаю, але гэтае ў пляшках. Пiва "Наtueu", пляшкi я занясу назад.