Так сказаў Заратустра (на белорусском языке)
Шрифт:
Пахацiнства: нявiннае i свабоднае яно ў свабодных сэрцаў, сад зямнога шчасця, святочнае багацце i дарунак будучынi ад лiшнiцы яго.
Пахацiнства: гэта салодкая атрута толькi завялым, а тым, у каго львiная воля, гэта вялiкi сардэчны мацунак, вiно з усiх вiнаў, багавейна захаванае.
Пахацiнства: гэта найвялiкшая асалода, сiмвал найбольшага шчасця i найвышэйшай надзеi, бо многаму было дадзена абяцанне шлюбу i нават большага, чым шлюб:
– многаму, што яшчэ больш чужое адно аднаму, чым мужчына
Пахацiнства: аднак мне трэба абмежаваць думкi i словы, каб не ўварвалiся ў мае сады свiннi i апантанцы!
Уладалюбства: вогненны бiч у сама цвёрдых з усiх цвердакаменных сэрцаў; жудаснае катаванне, нагатаванае сама жорсткаму, змрочнае полымя вогнiшчаў, на якiх паляць жыўцом.
Уладалюбства: гэта жорсткiя кiлзы, накiнутыя на сама славалюбныя народы; яно здзекуецца з любога сумнiўнага дабрачынства, яно едзе вярхом на любым канi i на ўсякай гардынi.
Уладалюбства: землятрус, якi разбурае ўсё лядашчае i пустое; раз'юшаны, грымучы, карны разбуральнiк фарбаваных дамавiн; блiскучы пытальнiк побач з зайздроснымi адказамi.
Уладалюбства: перад позiркам яго чалавек поўзае i плазуе, сцелецца рабом i робiцца нiжэйшы за змяю i свiнню, пакуль, нарэшце, не вырвецца ў яго крык вялiкай пагарды.
Уладалюбства: грозны настаўнiк вялiкай пагарды, якi кiдае ў твар гарадам i царствам: "Далоў цябе!", пакуль, нарэшце, i самi яны не залямантуюць: "Далоў, мяне!"
Уладалюбства: яно падымаецца да чыстых i адзiнокiх, каб iх прывабiць, падымаецца ўгору да самадастатковых вяршыняў, палаючы, як любоў, малюючы ў нябёсах панадныя пурпуровыя блiкi асалодаў.
Уладалюбства: але хто сказаў, што нездаровая такая палкасць, калi высокае iмкнецца да ўлады над нiжэйшым! Сапраўды, няма нiчога хваравiтага ў такiм жаданнi, у такiм прышэсцi!
Каб адзiнокая вяршыня не заставалася вечна адна i была сабе дастатковая; каб гара сышла да далiны, а вятры вяршыняў - да нiзiнаў.
О, хто знойдзе сапраўднае iмя, каб назваць i ўзвесцi ў дабрачыннасць гэта iмкненне! "Цнота, якая адорвае" - так назваў калiсьцi Заратустра тое безназоўнае.
I тады сталася - i праўда, сталася ўпершыню, - што слова яго ўзвялiчыла сябелюбства - бадзёрае, здаровае сябелюбства, што б'е струмянём з моцнай душы;
– з моцнай душы, спалучанай з узвышаным целам, цудоўным, непераможным i дужым, побач з якiм кожная рэч робiцца люстрам;
– з моцнай душы, злучанай з пругкiм целам, якое гаворыць само за сябе, з целам-танцорам, сiмвалам i выразам якога служыць душа, якая радуецца сабе самой. Радасць такiх целаў i душаў называе сябе дабрачыннасцю, цнотаю.
Сваiмi казанямi пра благое i добрае абмяжоўвае сябе гэтая радасць, быццам свяшчэннымi гаямi, iмёнамi свайго шчасця аганяецца яна ад усяго
Яна гонiць прэч усё маладушнае; яна кажа: "Благое - гэта баязлiвае!" Вартым пагарды ёй здаецца кожны, хто ўвесь час турбуецца, уздыхае, скардзiцца i здабывае з усяго найменшую выгоду.
Яна пагарджае i любою панылаю мудрасцю: бо сапраўды ёсць мудрасць, якая расцвiтае ў змроку, мудрасць, якая, як начны цень, увесь час уздыхае: "Усё марнасць!"
Яна не любiць баязлiвай недаверлiвасцi i ўсiх тых, хто патрабуе прысяг замест позiркаў i працягнутых рук; i не любiць недаверлiвай мудрасцi, бо гэта - мудрасць баязлiвая.
Яшчэ нiжэй яна цэнiць дагодлiвага i пакорнага, таго, хто адразу, як сабака, кладзецца на спiну; ёсць мудрасць, якая па-сабачы дагодлiвая, пакорная, пабожная i паслужлiвая.
Ненавiсны i агiдны ёй той, хто нiколi не абараняецца, хто глытае атрутныя пляўкi i злосныя позiркi, хто надта цярплiвы, хто ўсё пераносiць i ўсiм задаволены: бо гэта - характар раба.
Хай гэта рабалепства перад багамi i слядамi ад iх выспяткаў, хай перад людзьмi з iх дурнымi меркаваннямi, - на ўсё рабскае яно плюе, гэтае вялiкае сябелюбства.
Благое: так называе яно ўсё, што баязлiва i па-рабску прынiжана, - вочы, што пакорлiва моргаюць, прыгнечаныя сэрцы i тую iлжывую, сагнутую людскую пароду, якая гатова цалаваць тоўстымi, баязлiвымi губамi.
I мудрасць заднiцы: так называе яна ўсё, над чым мудруюць рабы, старыя i стомленыя, а асаблiва - благое, недарэчнае, марнае мудраванне папоўскай дурасцi!
Усе гэтыя задамудрыя - гэтыя жрацы, усе гэтыя стомленыя ад свету i тыя, чые душы - бабскага альбо рабскага роду - як спрытна яны збэсцiлi сябелюбства.
Менавiта бо гэтая задняя мудрасць лiчылася цнотай i называлася яе iмем толькi дзеля таго, каб гнаць ад сябе сябелюбства! "Адмовiцца ад сябе" - вось чаго з поўнай падставай хацелi ўсе стомленыя жыццём баязлiўцы i павукi-крыжакi!
А сёння да iх наблiжаецца дзень, калi ўсё зменiцца: меч суддзi, Вялiкi Полудзень; i многае зробiцца тады яўным!
I хто славiць "Я" i асвячае сябелюбства, сапраўды, той кажа натхнёна, быццам прарок: "Вось настае ён, Вялiкi Полудзень, вось ён ужо блiзка!"
Так сказаў Заратустра.
Пра Дух Цяжару
1
"Мае вусны - вусны народа: лiшне груба i шчыра кажу я маiм шаўкавiстым трусiкам. I яшчэ больш чужое маё слова ўсiм чарнiльным душам i пiсучым лiсам.
Мая рука - рука дурня: гора ўсiм сталам i сценам i ўсяму, дзе ёсць месца пад пiсанiну i мазню!
Мае ногi - ногi каня; я iмi скачу i чвалую на злом галавы, па палях уздоўж i ўпоперак, як чорт рады хуткаму бегу.
Мой страўнiк - цi ж не страўнiк арла? Бо найбольш любiць ён ягнячае мяса. Далiбог, гэта страўнiк птушкi.