Учебник языка эсперанто. Основной курс
Шрифт:
tajpi ‘печатать на машинке’,
tagi ‘годиться’,
universala ‘универсальный’, ‘всеобщий’, ‘всемирный’,
vintro ‘зима’.
Без перевода: gimnastiko, ilustri, kaso, kostumo, spektaklo.
12-1.Предлоги: la ‘по’, ‘согласно’, ‘в соответствии с’; po ‘по’ (употребляется с числительными и с другими количественными словами); anstata ‘вместо’; malgra ‘несмотря на’; la via peto ‘по
Предлоги ^cirka (в значении ‘приблизительно’) и po, относясь к числительному, играют роль наречий, а потому не влияют на падеж существительного, перед которым стоит числительное: Mi pagis ^cirka dek rublojn. Oni donis al ^ciu po du krajonojn.
12-2.Союзы: ju (mal)pli … des (mal)pliчем больше/меньше … тем больше/меньше: Ju pli mi lernas, des pli mi vidas, ke mi devas ankora lerni.
12-3.Частицы: ja ‘ведь’, ‘же’; jen … jen ‘то … то’.
12-4.Числительноеamba ‘оба’ не изменяется по числам и падежам: Rigardu per amba okuloj! ‘Смотри в оба (глаза)!’
12-5.Наречие^jus ‘сейчас’, ‘только что’: Mi ^jus venis.
12-6.Безличные глаголы употребляются без подлежащего. Ими обозначаются явления природы: pluvas (нельзя сказать *^gi pluvas или *oni pluvas), ne^gas, sunas, mateni^gas, estas varmege, и выражаются различные отношения к происходящему: okazas ke, povas esti ke, ^sajnas, estas eble (eblas), estas grave (gravas), estas necese (necesas), estas utile (utilas), estas certe ke, estas bone, estas ver^sajne; Okazas, ke prisilenti estas pli bone, ol diri; Kiu mem amas neniun, tiun, ^sajnas al mi, anka neniu amas (Demokrito); Ne eblas ^ciam esti heroo, sed ^ciam eblas resti homo (J. W. Goethe/Gjote); Ne necesas nigrigi la nigran, ^gi jam estas nigra (S. Burin).
12-7. Суффикс – ing- образует существительные, обозначающие предмет, в который что-либо вставлено концом: plumingo ‘ручка’, piedingo ‘стремя’.
12-8. Суффикс – ^cj- образует уменьшительные мужские имена: Viktoro – Vi^cjo, Mikaelo – Mi^cjo, Boriso – Bo^cjo.
Суффикс – nj-
При добавлении этих суффиксов слово отсекается в удобном для произношения месте. Иногда они употребляются в словах, обозначающих близких родственников и дорогих людей: pa^cjo ‘папа’, panjo ‘мама’, avinjo ‘бабушка’, filinjo ‘доченька’, karulinjo ‘дорогая’, ‘милая’; Flanken, fra^cjo! Посторонись, братец!
12-9. Чтобы избежать повторения одного и того же существительного, его можно заменить местоимением tiu: La fralino kun la bluaj okuloj estas bela, sed tiu (= la fralino) kun la brunaj (okuloj) pla^cas al mi pli (multe).
12-10. Для логического выделения подлежащего или дополнения используются:
а) особая конструкция, в которой группа подлежащего или дополнения помещается между словами estas и kiu(j) и которая ставится в начале предложения; выделяемое слово употребляется в именительном падеже, а его предлог или окончание – n присоединяется к слову kiu: Petro kaj Palo enmanigis al Maria ru^gajn rozojn – Estas Petro kaj Palo, kiuj enmanigis al Maria ru^gajn rozojn; Estas Maria, al kiu Petro kaj Palo enmanigis ru^gajn rozojn; Estas ru^gaj rozoj, kiujn Petro kaj Palo enmanigis al Maria; Estas mi, kiu devas danki vin Это я (именно я, я сам) должен благодарить вас;
б) слова nome и ^guste в значении ‘именно’ (Nome mi devas danki vin; ^Guste al vi mi parolas);
в) изменение порядка слов (Vin devas danki mi);
г) логическая интонация (Mi devas danki vin).
— Mi ^gojas revidi vin, Ninjo! Kien vi direktas vin?
— Mi legis en la hieraa vespera ^jurnalo, ke oni ^jus malfermis novan universalan magazenon. Mi volus rigardi ^gin.
— Kie ^gi estas?
— Tute proksime: apud la sekva trolebusa haltejo, anta la sportpalaco. ^Cu vi ne kontraas, se mi invitos vin tien?
— Al mi estas egale, ^car nun mi nenien rapidas. Bone, ni kuniru! Des pli, ke mi bezonas a^ceti kelkajn a^jetojn.
— Ni komencu de ^ci tie! Mi volus vidi vintrajn kaj printempajn paltojn. Jen tre bela palto, kiel ^ce mia najbarino. Kia bedaro, ke ^gi estas iom tro helkolora!
— Mi dume a^cetos dikajn kajerojn kaj ^cirka dek krajonojn. Fralino, kiom kostas la kajeroj?
— Ili kostas po dek rublojn. Bonvolu pagi en la kason. ^Cu vi volus preni globkrajonon a plumingon?
— Mi prenos amba. Kaj anstata la kajeroj kun la flavaj kovriloj, bonvolu doni al mi tiujn kun la grizaj kovriloj. Estas la griza koloro, kiu precipe pla^cas al mi.
— Andre^cjo! Atendu iomete, ne kuru! Kien vi malaperis?
— Mi perdis vin. Kie do vi estis?
— Supre. Mi jam trarigardis la tutan eta^gon kaj konas ^gin de «a» ^gis «zo». ^Cu vi ^cion a^cetis?
— Jes, ^cio estas en ordo. Mi vidis lamodajn linajn ^cemizojn kaj brunajn hungariajn kostumojn, sed mi ne kunhavas tiom da mono. Laeble, mi a^cetos alifoje. Tamen tion mi faros nek hodia, nek morga. ^Cu vi elektis ion?
— Mi a^cetis malhelajn ^suojn. Ju pli mi rigardas ilin, des pli ili pla^cas al mi.
— Vere, tre praktika kaj nemultekosta a^ceta^jo! Ili estas bonaj por pluva vetero. Rigardu, mi neatendite trovis por mia fratinjo belegan ilustritan libron kun fabeloj pri bestoj. Ja fabeloj estas ^sia plej ^satata lega^jo.
— Mi ser^cadis someran robon, rigardis jen unu, jen alian, tamen mi neniel povas trovi ian la mia gusto. Nenio farebla!
— Mi vidis multe da bonaj a^joj. En la apudaj fakoj estas elektroraziloj «Agidel», fotoaparatoj «Zenit», porteblaj televidiloj, malpezaj dormosakoj. Mi vidis anka germanian tajpilon «Erika» kun supersignoj: ^gi tagas por tajpi en Esperanto. Necesas pripensi, kion a^ceti pli frue.