?zg? a?r?s?
Шрифт:
Birdn k"uryind Xdicnin barmaqlarinin hrartini hiss eldi. El aydin, el canli hiss eldi ki, bundan bdnin istilik yayildi. Xdicnin sagliginda "oz"un"u ona ovxalatmaqdan xosu glrdi. Qis-yay, hr g"un az qala yarim saat Xdic onun k"uryini, ayaqlarini ovusdurardi. Siqaret, ickiy nec "oyrsirlrs, lddin d buna "oyrsmisdi.
Birdn Xdic "uc"un el darixdi, ondan "otr"u el qribsdi ki, qhr bogazina tixandi.
«– Mni yetim qoydun, Xdic. Yasimin bu vaxtinda tk-tnha qoyub getdin. Bel d insafsizliq olarmi?
– Tk niy olursan, lddin? Oglun, glinin, nvn yaninda deyilmi?
– Hr "oz"u "uc"un sag olsun. Onlar mnim n ckdiyimi hardan bilsinlr?
– El dem, Nazim d, G"ulcan da basina prvan kimi dolanirlar.
– N bilim, vallah, deysn bir az "oz"um dymd"usr olmusam.
– Agriyirsan, ona g"or.
– H, Xdic, canim yaman agriyir».
lddin yatagindan qalxib ynin isti jaket geyindi, "ust"undn yun toxunma canliq kecirdi. Yadina d"usd"u ki, onu Xdic kecn qis toxumusdu. Canliq bdnini el isti saxlayirdi ki, hr df onu geyinnd arvadina minntdarliq edrdi. Ayagina kecirdiyi yun corablar da, basina qoydugu yun papaq da Xdicnin zhmti idi. Bu evd el bir sey yox idi ki, onun llrinin izi olmasin. Bu otagin sliq-sahmani, htta syalarin qoyulma trzi d Xdicy mxsus idi.
Bir hft vvl isdn qayidanda lddin skafdaki qablarin basqa c"ur qoyuldugunu g"or"ub hirslnmisdi.
– A bala, bu snin isindir? – dey glinindn sorusmusdu.
– H, ata, tozlarini alirdim.
– Qablari nec vardi, o c"ur d yerin yig, – dey lddin hirsl dillnmisdi.
Hlim tbitli qayinatasinin sbilsmsinin sbbini yaxsi anlayan glin tez skafda vvlki sliq-sahmani brpa elmisdi. Sonra is:
– Ata, qirxa az qalib, otagin prdlrini dyismk istyirm, – dey G"ulcan ondan izn istmisdi.
lddin naraziliqla:
– Yuyub tmizlmk istyirsns buyur, amma ayri hec n lazim deyil, – demisdi.
Bu kicik otaqda hr sey lddin dogma idi. Burada hr sya ona Xdicni xatirladirdi. El bu sbbdn vaxtinin coxunu burda kecirirdi. Yadina d"usn xatirlrdn bzilri onu "uz"urd"u. Kecn ilki bir hadisdn indi xcalt ckirdi. Onda Xdic xst idi. lddin isdn qayidanda:
– Qulunc mni "old"ur"ur, – dey qadin ona sikaytlndi.
– Kecib gedr, arvad, – dey lddin mtbx kecdi, glinin onun qabagina qoydugu x"oryi lzztl yedi. Sonra qzetlr, televizora basi qarisdi. Yatmaq "uc"un ev kecnd Xdic yalvarisla:
– Ay lddin, k"uryimi bir az ovusdur, qulunc mni yaman incidir, – dedi.
– Glin niy demirsn?
– Glindn utaniram.
– Camaat glin gtirir ki, qullugunda dursun, sn d deyirsn ki, utaniram.
El bu vaxt Nazim icri girdi dey s"ohbti yarimciq qaldi. Gec lddin hec n olmamis kimi soyunub yerin girdi. Xdic daha ona hec n demdi.
Gec yarisi belinin agrisina yuxudan oyanan lddin b"oyr"u "ust cevrilmk ists d, trpn bilmdi:
– Xdic, ay Xdic, – dey hycanla arvadini ssldi. – Tez ol, bura gl, qurumusam, trpn bilmirm. Bir az belimi ovxala. Xdic hec n demdn yerindn qalxib onun carpayisinin qiraginda oturdu, rinin belini ovxalamaga basladi. Onun llri qaynar idi. lddin el gldi ki, bdnind iki k"oz gzir. Bu qaynarliqdan canina xos bir istilik yayildi.
– llrin cb istidir…
– H, hrartim var, – Xdic astadan cavab verdi.
lddin onun ssinin titryisini indi, "ust"undn bir il yaxin vaxt kecndn sonra hiss edirdi. O vaxt buna hmiyyt vermmisdi. Onda n tez "oz hayina qalmisdi? Bir nec saat vvl Xdic d k"uryinin agrisindan sikaytlnmisdi. Bs o niy Xdicy qaygi g"ostrmmisdi? Sevdiyi qadina niy bu qdr diqqtsizlik etmisdi?
Xdicnin o g"unk"u incikliyini yalniz indi duyurdu. Qizdirma icind yerindn durub ynind nazik gec k"oynyi soyuq otaqda onun belini ovxalayan Xdic g"ozlrinin qarsisinda canlandiqca bir hiss "uryini klbtin kimi sixirdi. Bu, vicdan zabi idi.
Skafin sag g"oz"un"u acdi. Buradan Xdicnin bir nec donu asilmisdi. Qhvyi rngli, "ust"und ag dairlr olan dondan lddinin yaman xosu glrdi. Bu paltar Xdicy cox yarasirdi. K"okl"uy"un"u gizldir, onu yigcam g"ostrirdi. Xdicnin "oz"un"un d bu paltardan xosu glirdi.
lddin Xdicni hmin paltarda "uz cizgilrindn tutmus g"ozlrinin ifadsin qdr hr seyi tsvv"ur"un gtirdi. Arvadi vfat edndn bri Xdicnin siftini oldugu kimi yadina sala bilmirdi. Qirx il bir yastiga bas qoydugu arvadinin "uz"u yadindan cixmisdi. Kim desydi, buna inanmazdi. Amma ssini daim esidirdi. Onun ssi el hey qulaqlarinda sslnirdi. S"ohbtlrini oldugu kimi xatirlayirdi. G"ul"us"u d, deyinmyi d, mehriban danisigi da, srt ssi d yaddasina hkk olunmusdu. Hr gec shr kimi yuxuda onunla danisirdi. Amma siftini g"orm"urd"u ki, g"orm"urd"u. Bu g"un ilk df Xdicnin sanki canli surtini g"or"urd"u. Onun artiq hyatda olmadigina inana bilmirdi.
Paltari bagrina basdi. Ondan Xdicnin qoxusu glirdi. Bir xeyli belc qaldi. Sonra paltari yerin asib skafi bagladi. Tzdn carpayisina uzanib, shrin acilmasini g"ozldi. "Oz"un yer tapa bilmirdi. Trslikdn shr d acilmaq bilmirdi…
«– Snin "oln vaxtin deyildi, Xdic.
– Mn agriyirdim.
– Bs mn niy demirdin?
– Deyirdim, sn esitmirdin».
Bu s"ozlr qaranliq otaqda sl ittiham kimi sslndi.
lddinin yadina d"usd"u ki, Xdicnin shhti il hec vaxt maraqlanmazdi. Hr il adti "uzr mzuniyytini kurortlarda, sanatoriyalarda kecirn lddin arvadinin da m"ualicy, istiraht ehtiyaci oldugunu d"us"unmzdi. Aglina da glmirdi ki, Xdic xstdir. slind nasaz oldugunu bilirdi, amma bunun ciddiliyi bard fikirlsmirdi. Shrdn axsama kimi hyt-bacada llsn, evin saysiz-hesabsiz qaygilari il msgul olan Xdic hec vaxt "oz"u haqqinda, xstliyi barsind danismazdi. Amma lini tez-tez k"oks"un aparardi. lddin is ndns buna hmiyyt vermzdi. Indi Xdic xyalina mhz li k"oks"und, agridan "uz"u dyismis halda gldi. N qdr calissa da, onu basqa c"ur tsvv"ur ed bilmdi.
«– Mnim vsiyytimi usaqlara catdirmagi unutma, ha.
– Demisdin ki, qirxinda catdirim.
– Bu g"un qirximdir».
lddin yatagindan qalxib isigi yandirdi. Skafi acib sndlrini, kagiz-kuguzunu saxladigi qovlugu acib oradan qzetlrin arasinda gizltdiyi zrfi cixartdi. Sonra yesiyi yerin itlyib zrfi nzrdn kecirdi. Onun k"unclri m"ohkm yapisdirilmisdi. Xdic zrfi "ol"um"undn bir g"un vvl ona vermisdi.
«G"orsn, usaqlara n yazib?» – dey lddin fikirlsdi. Sonra saata baxdi. Shr saat altinin yarisi idi. Aynabnd cixanda qonaq otaginda isiq yandigini g"ord"u. «Yen yatmayiblar», – dey d"us"und"u, usaqlara "uryi yandi.
O, qapida g"or"unnd hami ayaga qalxdi. lddin li il onlara oturmalarini isar etdi, "oz"u d kecib xalcanin "ust"und bardas qurub oturdu.
– Hami burdadir? – dey sorusdu. – Bs glinlr hardadir?
– Mtbxd qab yuyurlar.
– Get onlari da cagir, – dey lddin Cingiz isar etdi. Glinlr d gldilr. lddin canliginin cibindn zrfi cixarib Nazim uzatdi:
– Ananizin vsiyytnamsidir.
Hami heyrt icind idi. Qizlar g"oz yaslarini saxlaya bilmdilr.
– "Oz"um"u qinamaqdan "ol"urm, ata. Niy demirsn ki, anam vsiyytini elyib? Insafin yoxdumu? – Nazim qhrl dillndi. Hycanli baxislar Nazimin lindki zrf dikilmisdi. Nazimin llri sir, zrfi aca bilmirdi. lindki k"oz idi el bil. Barmaqlari yanirmis kimi zrfi bu lindn o lin kecirirdi. Hec kim dillnms d, hami sbirsizlikl Nazim baxirdi. Axir ki, "oz"un"u l alib qayci il zrfin bir k"unc"un"u ksdi, icindn d"ord qatlanmis bir kagiz cixartdi, titrk ssl onu oxumaga basladi: