?zg? a?r?s?

K?rimova S?daq?t

O g"undn Pri hr ikisinin d"usmnin cevrildi. Onlarin g"or"us"u bard kimsy bir s"oz dems d, bu tk-tnha yasayan qarimis qizi g"ornd ikisi d nifrtl "uz"un"u yana cevirirdi. Ny g"or? Onun qrib, soyuq baxislarina g"ormi? Yoxsa adamlara yovusmadigi "uc"unm"u? Hr n idis, bu qadini g"orn g"oz"u yox idi.

Indi bunlar yadina d"usnd Abbas utandi. Prinin qrib baxislarini xatirladi. Onun haqqinda d"us"un-d"us"un Prinin evinin yanina nec glib cixdigindan xbri olmadi. K"uc qapisindan asilmis pasli qifili g"ornd "uryi sixildi.

– Pri rhmt gedib, bala. – Yanindan "ot"ub kecn Rhman dayi Abbasi tanimadi. Abbas da tanisliq vermdi. Elc:

– Hacan? – dey sorusdu.

– "Uc ildir. Yaziq d"unyanin zabindan qurtuldu.

– Hansi zabindan?

– Tklikdn. Bicarnin kimssi yox idi.

Abbas "uryin c"okm"us agirligi yox etmk "uc"un toyxanaya yollandi.

Ayis barmaqlarinin ucunda dhlizdn "oz otagina kecdi. Bdnn"uma g"uzg"un"un qabaginda oturub "oz"un tamasa etmy basladi. Sinixmis sifti, k"olglnmis g"ozlri, dn d"usm"us saclari onun hvalini bir az da korladi. vvlki g"ozlliyindn birc uzun kirpiklrl d"ovrlnmis iri qara g"ozlri qalmisdi. Amma bu g"ozlrd d vvlki parilti, hyat esqi yox idi.

«Qocaliram», – dey fikirlsdi. Alninda ml glck iki qirisin yeri "oz"un"u g"ostrirdi. Kitab skafinin siyirmsindn albomunu cixarib skillr tamasa etmy basladi. «Aman Allah, g"or nec dyismism? Dogrudanmi skildn baxan o g"ozl qiz mn idim?» D"on"ub yenidn g"uzg"uy baxdi. Oradan baxan ksini skli il m"uqayis etdi. Bundan "uryi sixildi. Albomu yerin qoymaq istyirdi ki, arasindan Abbasin skli d"usd"u. Hr df saatlarla bu skill drdlsn, sonra "op"ub yerin qoyan Ayis bu df ona "otri, g"oz"un"un ucuyla baxib skli albomun arasina qoydu.

Bayaqki g"or"us g"ozlri "on"undn getmirdi. Son db uygun geyinmis boylu-buxunlu, yarasiqli Abbasin yaninda nec acinacaqli g"or"und"uy"un"u tsvv"ur ednd xcalt ckdi. Birdn daxilindn qalxan bir hiss "usyan etdi: «Niy xcalt ckirsn? Snin kimi qizlari g"oz"u yolda qoyan oglanlar xcalt cksinlr. O oglanlar ki, valideynlrin sahib cixmirlar, o oglanlar ki, sevgilrin sadiq qalmirlar… Sn basini uca tut, Ayis. Qardaslarinin vzin ata-anana ogulluq edirsn».

Ayis qapqara qaralmis llrin indi q"ururla baxdi. «Bu, zhmtdn qaralmis llrdir. Yoxsa Abbasin agappaq, yupyumsaq llri kimi? Dogru deyiblr ki, ag g"un agardar, qara g"un qaraldar. Mnim kimi qizlarin qara g"undn qaralmaginin, evd qalib qarimaginin n hmiyyti var ki… Tki onlar agca xanimlarla ag g"un g"ors"unlr». Aci-aci g"uld"u.

Ayaga qalxib g"uzg"un"un qabaginda firlandi. Diqqtl "oz"un baxdi. Paltar ynind torba kimi qalirdi. Ariqlayib d"umd"uz olmus sinsin baxib hirslndi. Tzlikc g"or"usd"uy"u sinif yoldasi Mirvari yadina d"usd"u. Mktbd n ciliz, n cirkin qiz idi. Onuncunu qurtaran kimi qonsu rayona r getmisdi. O vaxtdan onu g"ormmisdi. Bir hft vvl kndd rastlasanda Ayis heyrtdn yerindc donub qalmisdi. vvlki Mirvaridn sr-lamt qalmamisdi. O, t-qana dolmus, g"ozllsmisdi. Analiq sadti, ail xosbxtliyi "uz-g"oz"undn oxunurdu.

– "Olm"us, r getmk sn n yaman d"us"ub? – dey Ayis "oz"un"u saxlaya bilmmisdi.

– Eh, Ayis, Allah insaf versin cavanlara, hamisi knddnkskdn qacaq d"us"ub… "Oz evi, ailsi olmaq ayri seydi. Allah qismtini yetirsin! – demisdi Mirvari.

G"uzg"un"un qabagindan ckilib yatagina uzandi. N edck, nec yasayacaq, kim "uc"un yasayacaq bundan sonra? Bu da sevgisinin ona gtirdiyi yolun sonu…

Birdn ata-anasi glib g"ozlri "on"und canlandi. Sualindan utandi. «Bs bunlar? Mn ail qursaydim, bu zavallilara kim baxacaqdi?» Qocalib ldn d"usm"us bu iki ziz adamini bir g"un itir bilcyini fikirlsib dhst gldi, d"ord divar arasinda tk-tnha qalacagindan qorxdu. Innn bel qardaslarindan n Mmmdsah, n d lisah shrdn knd qayitmayacaq. O, bu evd yalquzaq kimi "om"ur s"urmy mhkum olacaq…

Ayisnin havasi catmadi. Pncrni taybatay acib qabaginda dayandi. Amma bu hali kecmdi. Ona n olmusdu? Blk olan-qalan qtiyytini Abbas lindn almisdi? Blk bu, ilk mhbbtin zabi idi? Yox, mhbbtdn, sevgidn ona aci nisgildn basqa bir xatir qalmamisdi. "Uryini darixdiran, onun b"ut"un olan-qalan sbrini lindn alan basqa sey idi. Sevill Dilbri xatirladi. Sevil yasidi idi, Dilbr is onlardan iki yas b"oy"uk idi. Onlar da Ayis kimi ail qura bilmmisdilr. Tkc onlar deyildi. Kndd yasi otuzu "otm"us yeddi subay qiz vardi. Hmin qizlari birc-birc g"ozlri "on"und canlandirdi. O qizlarin xosbxt olmamalari, ail qura bilmmlri fikri ona rahatliq gtirmdi. Ndns tslli tapdigi vaxtlar arxada qaldi. Indi o, ayri adam idi. "Umidsiz, mnasiz, sevgisiz "om"ur s"urn bir zavalli idi. Artiq o, aldadilmis, heysiyyti tapdanmis, tnhaliga mhkum edilmis, qarimis bir qizdi. Prinin taleyini yasayanlardandi.

«Kndd yeddi Pri var», – dey Ayis fikirlsdi v bu fikirdn dhst glib, yenidn g"uzg"un"un "on"un kecdi. Diqqtl tamasa ednd ona el gldi ki, g"uzg"udn baxan Pridi, d"unyada n cox qorxdugu, xatirsindn bel ckindiyi, ehtiyat etdiyi Pri. Usaqliqdan Pri onun yaddasinda tklik, soyuqluq, yalqizliq rmzi kimi qalmisdi. Onun "uz-g"oz"undn, g"orkmindn, htta ssindn soyuqluq yagirdi. Indi Prinin halina daha cox acidi. Onun tkliyin sbb olanlari qinadi "uryind. "Oz"un acigi tutdu:

«O yaziga niy nifrt edirdim? Onu duymaq "uc"un onun halina d"usmkmi lazim idi?»

Ayis "oz"un"u qocalmis, ldn-ayaqdan d"usm"us vziyytd tsvv"ur"und canlandirdi. Bu halda "oz"un"u Pridn basqa hec ks oxsada bilmdi. Alninda drin qirislar, "uz"und yad bir ifad olan qoca Ayis Prinin soyuq baxislari il g"uzg"udn ona baxirdi. O, Abbasin b"oy"urtknlikd Ayisni "opd"uy"u g"un onlara baxdigi kimi baxirdi g"uzg"udn. Pri kimi kirpiklrini qirpmadan, biganlik v tss"uf qarismis qrib bir ifad il baxirdi. Bu baxis Ayisnin bdnin "us"utm saldi. O, var g"uc"u il g"uzg"uy yumruq ilisdirdi.

Anasi qonsu otaqdan ss glnd Ayisnin cilik-cilik olmus g"uzg"un"un qabaginda oturub, lindn d"osmy axan qana fikir vermdn harasa, namlum bir n"oqty baxdigini g"ord"u… «Trkm»nin oynaq sdalari gecnin sssizliyind daha aydin esidilirdi.

…Shrisi Ayis hytlrindn topladigi g"ullrl qbiristanliga – Prinin mzarini ziyart getdi. Orada kimins oldugu uzaqdan g"oz"un dydi. Yaxinlasanda Abbasin vaxtil sbbini bilmdn nifrt etdiklri Prinin mzar dasini sildiyini g"ord"u… Bu ziyart sbbsiz nifrtin bagislanmasi "uc"un idimi, yoxsa birinin mhkum etdiyi, o birinin mhkum olundugu bir hyat tarixcsinin aci bir sonlugunun qacilmaz nticsin baxmaq istyi idimi? Kim bilir…

OGURLUQ

Yasmnin bihusedici tri d"ord trfi b"ur"um"usd"u. Yaz axsaminin k"on"ul oxsayan, "uryin n inc tellrini titrdn srin mehi yasmn agacinin budaqlarini yellndirir, onun yarpaqlarina, cick qomlarina sigal ckir, trini trafa yayirdi.

Mehriban yasmn agacinin bu qdr cick acdigini g"ormmisdi. Blk d nec il idi ki, Fatma xalanin yasmnlrini g"orm"urd"u dey ona bel glirdi. O, bu g"ullrin hsrtini cox ckmisdi… Evlrin gln kimi tez Fatma xalanin evinin qarsisina, yasmn agacinin k"olgsin glmisdi.

Cick salximlarinin sayi-hesabi yox idi. Onlar o qdr g"ozl, o qdr travtli idilr ki, Mehriban g"ozlrini cicklrdn ayira bilmirdi. Yasmnlri qoxlamaqdan doymurdu. Son illr yaz glib yasmnlr acanda o, Bakida yolunu tez-tez bazardan salar, b"oy"uk bir yasmn dstsi alib ev gtirrdi. Lakin onlarin tri rayondakina bnzmirdi. "Oz"un s"oz vermisdi ki, bu il yasmn cicklynd m"utlq rayona gedck, doyunca onlari qoxlayacaq…