Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)

Дефо Даниэль

Калi ж на другi дзень к тром гадзiнам наперадзе ўпершыню паказалася зямля, мы былi ўжо мiль на паўтараста паўднёвей Салеха, далёка ўжо за межамi ўладанняў мараканскага султана, ды i ўсякага iншага з афрыканскiх цароў. Бераг, да якога мы наблiжалiся, быў зусiм бязлюдны.

Але ў палоне я набраўся такога страху, так баяўся зноў трапiць да маўраў, што, карыстаючыся спрыяльным ветрам, якi падганяў маю шлюпку на поўдзень, пяць дзён плыў наперад i наперад, не становячыся на якар i не выходзячы на бераг.

Праз пяць дзён вецер змянiўся: падзьмуў з поўдня, i

паколькi цяпер я ўжо не баяўся пагонi, то вырашыў падысцi да берага i кiнуць якар у вусцi нейкай маленькай рэчкi. Не магу сказаць пэўна, што гэта за рэчка, дзе яна працякае i якiя людзi жывуць на яе берагах. Берагi яе былi пустэльныя, i гэта мяне вельмi ўзрадавала, таму што ў мяне не было нiякага жадання сустракацца з людзьмi. Адзiнае, што мне было патрэбна, - прэсная вада.

Мы зайшлi ў вусце пад вечар i вырашылi, калi сцямнее, дабрацца да сушы ўплаў i агледзець ўсё навокал. Але як толькi сцямнела, мы пачулi страшэнныя гукi: бераг кiшэў звярамi, якiя так шалёна вылi, рыкалi, раўлi i брахалi, што бедны Ксуры ледзь не памёр ад страху, i Ксуры пачаў упрошваць мяне не выходзiць на бераг да ранiцы.

– Добра, Ксуры, - сказаў я яму, - пачакаем! Але можа здарыцца так, што пры дзённым святле мы ўбачым людзей, якiх нам трэба асцерагацца больш, чым лютых iльвоў i тыграў.

– А мы стрэлiм у гэтых людзей са стрэльбы, - сказаў ён, смеючыся, - i яны ўцякуць.

Мне было прыемна, што хлапчук трымаецца малайцом. Каб ён i надалей не вешаў носа, я даў яму глыток вiна.

Я паслухаў яго парады, i ўсю ноч мы прастаялi на якары, не выходзячы з лодкi i трымаючы напагатове стрэльбы. Да самай ранiцы нам не давялося заплюшчыць вачэй нi на хвiлiну.

Гадзiны праз дзве пасля таго, як мы кiнулi якар, мы пачулi страшэнны рык нейкiх велiзарных звяроў вельмi дзiўнай пароды (якой - мы i самi не ведалi). Звяры наблiзiлiся да берага, зайшлi ў рэчку i пачалi плюхацца i валтузiцца ў вадзе, жадаючы, вiдаць, асвяжыцца, i пры гэтым вiшчалi, раўлi i вылi; такiх агiдных гукаў я да таго часу нiколi не чуў.

Ксуры дрыжаў ад страху; шчыра кажучы, напалохаўся i я.

Але мы яшчэ больш напалохалiся, калi пачулi, што адно страшыдла плыве да нашага судна. Мы не маглi яго бачыць, мы толькi чулi, як яно фыркае i сапе, i толькi па гэтых гуках здагадалiся, якое яно вялiзнае i лютае.

– Напэўна, гэта леў, - сказаў Ксуры.
– Давайце падымем якар i хутчэй паплывём адсюль.

– Не, Ксуры, - запярэчыў я, - навошта знiмацца з якара? Мы адпусцiм як мага даўжэй канат i адыдзем далей у мора - i звяры не пагоняцца за намi.

Але толькi вымавiў я гэтыя словы, як убачыў невядомага звера на адлегласцi двух вёсел ад нашага судна. Я крыху разгубiўся, аднак зараз жа ўзяў з каюты стрэльбу i стрэлiў. Звер павярнуўся i паплыў назад.

Немагчыма апiсаць, якi раз'юшаны роў узняўся на беразе, калi прагрымеў мой стрэл: напэўна, усе гэтыя звяры нiколi да гэтага не чулi такога гуку. Тут я канчаткова ўпэўнiўся, што ў начны час выходзiць на бераг нельга. Але цi можна будзе рызыкнуць высадзiцца днём - гэтага мы таксама не ведалi. Стаць ахвярай

якога-небудзь дзiкуна не лепш, чым трапiць у кiпцюры льву цi тыгру.

Але нам, чаго б гэта нi каштавала, неабходна было выйсцi на бераг тут цi ў iншым месцы, бо ў нас не засталося нi кроплi прэснай вады. Мы пакутавалi ад смагi. Нарэшце надышла доўгачаканая ранiца. Ксуры сказаў, што, калi я пушчу яго, ён дабярэцца да берага ўброд i пастараецца здабыць прэсную ваду. А калi я спытаў у яго, чаму павiнен iсцi ён, а не я, ён адказаў:

– Калi прыйдзе дзiкi чалавек, ён з'есць мяне, а вы застанецеся жыць.

Адданасць i любоў да мяне, што прагучалi ў гэтым адказе, бясконца мяне кранулi.

– Вось што, Ксуры, - сказаў я, - пойдзем разам. А калi з'явiцца дзiкi чалавек, мы застрэлiм яго, i ён не з'есць нi цябе, нi мяне.

Я даў хлопчыку сухароў i глыток вiна; затым мы падплылi да зямлi, скочылi ў ваду i накiравалiся ўброд да берага, не ўзяўшы з сабою нiчога апрача стрэльбаў i двух пустых збаноў на ваду.

Я не хацеў аддаляцца ад берага, каб не губляць з вачэй нашага судна. Я баяўся, што ўнiз па рацэ да нас могуць спусцiцца ў сваiх пiрогах* дзiкуны.

* Пiрога - доўгi човен, выдзеўблены са ствала дрэва.

Але Ксуры, убачыўшы лагчынку на адлегласцi мiлi ад берага, памчаўся са збаном туды.

Раптам я бачу - ён бяжыць назад. "Цi не пагналiся за iм дзiкуны? спалохаўся я.
– Цi не спужаўся ён якога-небудзь дзiкага звера?"

Я кiнуўся да яго на выручку i, падбегшы блiжэй, убачыў, што за спiною ў яго нешта вiсiць. Аказваецца, ён забiў нейкага звярка, накшталт нашага зайца, толькi шэрсць у яго была другога колеру i ногi даўжэйшыя. Мы абодва былi рады гэтай дзiчыне, але я яшчэ больш узрадаваўся, калi Ксуры сказаў, што ён знайшоў у лагчыне многа добрай прэснай вады.

Набраўшы поўныя збаны вады, мы прыгатавалi шыкоўнае снеданне з забiтага звярка i паплылi далей. Так мы i не знайшлi ў гэтай мясцовасцi нiякiх слядоў чалавека.

Пасля таго як мы выйшлi з вусця рэчкi, мне яшчэ некалькi разоў даводзiлася ў час нашага далейшага плавання прычальваць да берага, каб набраць вады.

Аднойчы ўраннi мы кiнулi якар каля нейкага высокага мыса. Пачаўся ўжо прылiў. Раптам Ксуры, у якога былi вельмi зоркiя вочы, прашаптаў:

– Паплывём далей ад гэтага берага. Зiрнiце, якое страшыдла ляжыць вунь там на пагорку. Яно моцна спiць, але невядома, што будзе, як яно прачнецца.

Я зiрнуў у той бок, куды паказваў Ксуры, i сапраўды ўбачыў страшэннага звера. Гэта быў велiзарны леў. Ён ляжаў пад выступам гары.

– Слухай, Ксуры, - сказаў я.
– Iдзi на бераг i забi гэтага льва.

Хлопчык спалохаўся.

– Каб я яго забiў!
– усклiкнуў ён.
– Ды гэты ж леў мяне праглыне, як муху!

Я папрасiў яго не варушыцца i, не сказаўшы яму больш нi слова, прынёс з каюты ўсе нашы стрэльбы (iх было тры). Адну, самую вялiкую, я зарадзiў двума кавалкамi свiнца, папярэдне насыпаўшы ў рулю добры зарад пораху; у другую ўкацiў дзве вялiкiя кулi, а ў трэцюю - пяць куль паменей.