Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)

Дефо Даниэль

Наступная хваля была велiзарная: не менш дваццацi цi трыццацi футаў вышынi. Яна пахавала мяне глыбока пад сабою. Затым мяне падхапiла i з незвычайнай хуткасцю памчала да зямлi. Доўга я плыў па цячэннi, памагаючы яму з усяе сiлы, i ледзь не задыхнуўся ў вадзе, як раптам адчуў, што мяне нясе кудысьцi ўгару. Хутка, на маё вялiкае шчасце, мае рукi i галава апынулiся над паверхняй вады, i хоць секунды праз дзве на мяне нахлынула новая хваля, усё ж гэта кароткая перадышка надала мне сiлы i бадзёрасцi.

Новая хваля зноў захлiснула мяне

з галавою, але на гэты раз я прабыў пад вадою не вельмi доўга. Калi хваля разбiлася i схлынула, я вытрымаў яе нацiск, паплыў да берага i хутка зноў адчуў, што ў мяне пад нагамi зямля.

Я пастаяў дзве-тры секунды, уздыхнуў на ўсе грудзi i з апошняй сiлы кiнуўся бегчы да берага.

Але i на гэты раз я не ўцёк ад раз'ятранага мора: яно зноў кiнулася мне наўздагон. Яшчэ два разы хвалi даганялi мяне i неслi да берага, якi ў гэтым месцы быў вельмi пакаты.

Апошняя хваля з такою сiлай шпурнула мяне аб скалу, што я страцiў прытомнасць.

Нейкi час я быў зусiм бездапаможны, i калi б у гэты момант мора паспела дагнаць мяне, я абавязкова захлынуўся б у вадзе.

На шчасце, я ў час апрытомнеў. Убачыўшы, што мяне зараз зноў захлiсне хваля, я моцна ўчапiўся за выступ скалы i, затрымаўшы дыханне, стараўся перачакаць, пакуль хваля схлыне.

Тут, блiжэй да зямлi, хвалi былi не такiя велiзарныя. Калi вада схлынула, я зноў пабег наперад i апынуўся зусiм блiзка ад берага. Наступная хваля хоць i аблiла мяне ўсяго з галавой, але ўжо не здолела знесцi ў мора.

Я прабег яшчэ некалькi крокаў i з радасцю адчуў, што стаю на сухой зямлi. Я пачаў карабкацца па ўзбярэжных скалах i, дабраўшыся да высокага пагорка, упаў на траву. Тут я быў у бяспецы: тут вада не магла захлiснуць мяне.

Я думаю, не iснуе такiх слоў, якiмi можна было б выказаць пачуццi чалавека, якi вярнуўся, можна лiчыць, з таго свету! Я пачаў бегаць i скакаць, я размахваў рукамi, я нават спяваў i пусцiўся ўпрысядкi. Уся мая iстота, калi можна так сказаць, была ахоплена думкамi пра маё шчаслiвае выратаванне.

Але тут я раптам успомнiў пра сваiх сяброў, якiя загiнулi. Мне зрабiлася шкада iх, таму што за час плавання я паспеў да многiх з iх адчуць прыхiльнасць i палюбiць iх. Я ўспамiнаў iх iмёны i твары. Дарэмна, нiкога з iх я больш не бачыў; ад iх i следу не засталося, апрача трох капелюшоў, якiя належалi iм, каўпака i двух няпарных чаравiкаў, цяпер выкiнутых морам на сушу.

Зiрнуўшы туды, дзе стаяў наш карабель, я ледзь разгледзеў яго за сцяною высокiх хваль - так ён быў далёка! I я сказаў сабе: "Якое гэта шчасце, вялiкае шчасце, што я дабраўся ў такую буру да гэтага далёкага берага!"

Выказаўшы такiмi словамi сваю гарачую радасць з выпадку выратавання ад смяротнай небяспекi, я ўзгадаў, што зямля можа быць гэтакая ж страшная, як i мора, што я не ведаю, куды я трапiў i што мне неабходна ў самы кароткi час уважлiва агледзець незнаёмую мясцовасць.

Як толькi я падумаў пра гэта, усё маё захапленне тут жа астыла:

я зразумеў, што хоць я i выратаваў сваё жыццё, я не выратаваўся ад няшчасця, нягод i жахаў. Уся адзежа мая наскрозь вымакла, а перамянiцца мне не было ў што. У мяне не было нi ежы, нi прэснай вады, каб падмацаваць свае сiлы. Якая будучыня чакала мяне? Або я памру з голаду, або мяне разарвуць лютыя звяры. I што самае сумнае, я не меў магчымасцi паляваць на дзiчыну, не мог абаранiць сябе ад звяроў, бо ў мяне не было нiякай зброi. Наогул пры мне не засталося нiчога, апрача нажа i бляшанкi з тытунём.

Гэта прывяло мяне ў такi адчай, што я пачаў бегаць берагам туды i сюды, як звар'яцелы.

Наблiжалася ноч, i я з сумам пытаў сам у сябе: "Што чакае мяне, калi ў гэтай мясцовасцi водзяцца драпежныя звяры? Яны ж выходзяць заўсёды на паляванне ўначы?"

Непадалёку стаяла шырокае, разгалiстае дрэва. Я вырашыў узлезцi на яго i праседзець ноч у галлi да ранiцы. Нiчога iншага я не мог прыдумаць, каб ратавацца ад звяроў. "А пакуль надыдзе ранiца, - сказаў я сабе, - я паспею падумаць пра тое, якою смерцю наканавана мне памерцi, таму што жыць у гэтых пустэльных мясцiнах немагчыма".

Мяне мучыла смага. Я пайшоў паглядзець, цi няма дзе паблiзу прэснай вады. Адышоўшыся на чвэрць мiлi ад берага, на вялiкую радасць, я знайшоў ручай.

Напiўшыся i паклаўшы сабе ў рот тытуню, каб суцiшыць голад, я вярнуўся да дрэва, улез на яго i ўладкаваўся сярод галiн такiм чынам, каб не звалiцца на зямлю, калi засну. Затым выразаў сабе ёмкую сукаватую дубiнку на выпадак нападу ворагаў, зручней сеў i ад страшнай стомы моцна заснуў.

Спаў я соладка, як, напэўна, мала каму спалася б на такой нязручнай пасцелi. I наўрад цi прачынаўся хто пасля такога начлегу такiм свежым i бадзёрым.

РАЗДЗЕЛ ШОСТЫ

Рабiнзон на бязлюднай выспе.
– Ён здабывае рэчы з карабля i будуе сабе жытло.

Прачнуўся я позна. Надвор'е было яснае, вецер суцiшыўся, мора больш не шалела.

Я зiрнуў на пакiнуты намi карабель i са здзiўленнем убачыў, што на ранейшым месцы яго ўжо няма. Цяпер яго прыбiла блiжэй да берага. Ён апынуўся непадалёку ад той самай скалы, аб якую мяне ледзь не разбiла хваляй. Напэўна, уначы яго ўзняў прылiў, зрушыў з мелi i прыгнаў сюды. Цяпер ён стаяў не далей мiлi ад таго месца, дзе я начаваў. Хвалi, вiдаць, не разбiлi яго: ён добра трымаўся на вадзе.

Я вырашыў зараз жа прабрацца на карабель, каб зрабiць запас правiзii i розных рэчаў.

Злезшы з дрэва, я яшчэ раз агледзеўся кругом. Першае, што я ўбачыў, гэта была наша шлюпка, якая ляжала праваруч на беразе, мiлi за дзве адсюль - там, куды яе шпурнуў ураган. Я спачатку пайшоў у тым кiрунку, але выявiлася, што проста туды не прайсцi: у бераг глыбока ўрэзалася бухта, з паўмiлi ў шырыню, яна i была перашкодай на дарозе. Я павярнуў назад, таму што мне было куды важней трапiць на карабель: я спадзяваўся знайсцi там ежу.