Ашчэпкі (1998-2000)
Шрифт:
Колькі ў небе зор, не буду лічыць,
Неба зорнае не для нас гарыць.
Гэта вы, ліхтары непагасныя,
Увялі мяне ў зман, у сны ясныя.
Гэта аптымістычны варыянт. Аптымізм усяляе і амерыканская страховачная фірма Hermits Trail. За 100 долараў — смешная сума! — застрахуе нас ад касмічных захопнікаў, і мы зможам выпінаць свае мясістыя сядальныя паўшар'і, па-зямному выказваючы пагарду
Горш будзе, калі напорамся на бяздушных кібаргаў, засартуюць у касмічныя адыходы і спусцяць асенізацыйнай трубою ў чорную дзіру. Калі пашанцуе (толькі якім цудам?), можам трапіць у антысвет. Радасць малая. Там антылюдзі, антымы. Дакрануліся да антысябе — супербліц, зніклі ў моцнай успышцы святла. Бясследна.
Во якія трэлі. А ў „Полымі” несмяротны сюжэт — радуйся, жыві, ды спявай пра мілую згоду неба і зямлі: З неба зорачка ўпала, Прама міламу ў штаны. Хай бы ўсё там адарвала — Не было б толькі вайны.
Якое багацце душы! Якая ахвярнасць! Беларусачка, у карысць высокай ідэі, зракаецца „ўсяго”. Адначасова з прачуленых радкоў вылазіць невуцтва, цямнота. Здарожаны мільёнамі светлавых гадоў, зваліўся на Зямлю звышмагутны носьбіт разбуральнай энергіі (апакаліпсіс!), а дзяўчына яшчэ і лашчыцца да яго — „зорачка”. Бы да прадвесніка зямнога шчасця.
О, мая зыркатая! О, мая наіўная! О, мая лянотная... А штаны якія!
Хто мы такія?
Нам заўсёды ў прыклад ставяць палякаў:
— Во нацыя! Якасны сплаў.
— А які тыгель? — пытаю. — Колькі ў ім Polak'ow, Niemc'ow, Czech'ow, Litwin'ow, Lotysz'ow, Goral'ow, 'Slazak'ow, Cygan'ow, Turk'ow, Tatar'ow? Нават Kuskowi Moskal'ow!!! Толькі Zyd'ow i Bialorus'ow няма. Ні на лякарства.
— Хамская нацыя! — хрыпіць з Гродна крэсавяцкі бард.
— Каго маеш на ўвазе? — натапырваю вушы.
— Беларусаў, — сапе.
— Няўдзячыня жлобы! — адтуль жа ўторыць яму пан Малевіч. — За курорты ў Лукішках і Картуз-Бярозе раззбройвалі сваіх паноў, Пінск здабываць хацелі...
Здзіўляецеся? Дык і ў Беларусі няма ніводнага Беларуса. Адны „ічы”, „укі”, „онкі” і „енкі”. Кожнага ўвядуць у зман.
А хто ў белменным тыглі? Германюк, Швед. Ускочыў Латышонак. І ўсё. Ніводнага Беларуса. Які воўк у якую пушчу іх паперацягаў? Абярнуліся ў насельнікаў, самавызначыліся. Блізкія і далёкія, відушчыя і сляпыя, вядомыя і невядомыя, вялікія і малыя, ганаровыя і ганебныя, добрыя і злыя, светлыя і хамуты, свядомыя і несвядомыя, левыя і правыя, чорныя і карычневыя, тутэйшыя і мысцовы, выкраінцы і руські, карытнікі і porzadni, prawoslawni і Slowianie, учарашнікі, сеннікі і заўтрачы. І дзіва дзіўнае, з прыходам буржуяў зніклі бебурнацы. У нас усё як не ў людзей.
А якія нашы роды! Беламызыя, Белавусыя, Белазорыя, Балдакі, Баркулакі, Блуднікі, Блізнюкі, Бізуны, Бобікі, Бобрыкі, Бонды, Бузуны, Бурылы, Гадуны, Галаўні, Галышы, Гарбачы,
Глытнулі!
Ніяк не магу ўцяміць, чаму наш найслаўны паэт, ідучы ў свет з патрыятычнай заявай „Я — беларус!”, не ўзяў з сабою і адпаведнай заяве шапкі. Як прыемна лунала б у свеце гордае імя „Беларус”. Не, падшыўся пад шведа.
Няма нашага імя на блакітнай планеце. Праўда, у час суседскай перабудовы бачыў я на беластоцкім рынку мінчука („енку”) з намаляванай на спіне шыльдай „Я — Беларус”. Ды насіўся ён з гэтай ношай як курыца з яйкам, і хутчэй нагадваў камічнага цыркача, чым нацыянальнага героя.
Дык хто мы такія? Куды шлях трымаем? На Пінск, як пагаварвае гродзенскі баламут, ці на Захад?
Адны кажуць:
— Беларусы — талерантны народ.
Другія аспрэчваюць:
— Беларусы не столькі талерантны, колькі баязлівы, нясмелы народ.
А я пратэстую! Мы не дужа ваяўнічыя і не асабліва палахлівыя. Мы з гістарычнага сплаву — прабеглыя, з пекнай будучыняй, круцялі.
Усміхніцеся апанураныя Сакраты, свет пабудаваны пад наш нораў.
Флюгер
Як ні дзіўна, але П. Філюку заўсёды сняцца праведныя сны. Дзякуючы ім стаў ён пазачасавым шчалкапёрам. За маанцаў славіў герояў векапомных дзён, узнімаў сцяг перамогі святла над цемрай, а перш за ўсё — даказваў шляхетнасць свайго роду і фальшывасць Арцёмкіна і ягоных нашчадкаў. У выяўленчым запале губляў пачуццё рэальнасці. Арцёмкіны былі на плыні і маанскі веснік, каб не прыдбаць уплывовых ворагаў, не пускаў на свае палоскі мройных наскокаў ідэйнага маанца, чым наклікаў на сябе справядлівы гнеў мройніка. Сны рваліся, затым выбухалі з новай сілай. П. Філюк не здаваўся ў баях за новы лад.
Прайшлі гады. Задрыпонія вярнулася ў ранейшую стадыю. Маанскі веснік разам з маанцамі кануў у Лету. На небакраі адроджанага жыцця нарадзіўся і адэкватны вястун — выразнік запаветных думак сонцавітаў. Паплылі новыя казкі і новыя песні. І першым запявалам аказаўся авангардыст маанцаў. Цяпер, узяўшы на ўзбраенне святыя вартасці, паганіць чорную ноч маанскай акупацыі і славіць узышоўшае над Задрыпоніяй доўгачаканае сонца. Заадно сноўдае змагарным пяром у азіяцкія рылы былых саратнікаў.
— Кожны нумар адкрывалі партрэтам свайго любімага правадыра, — дакарае. — Крытыку душылі!
Ведае, хто ж будзе рыцца ў ягоных снах. Спадзяецца і на маанцаў: не пакінулі ж сонцавітам неапублікаваных мрояў. На ўсякі выпадак застрахаваўся ўсхваленнем Арцёмкіных, заганы якіх у новай рэчаіснасці набылі станоўчую якасць.
— Ганаруся такімі землякамі! — заявіў.
Убачыў П. Філюк і страшны сон: сусед Васька Ук, якога надоечы сцябаў за службу ў грахоўнай маанскай фармацыі, зноў наверсе. Дык прачуліў гонарам і сяброўствам Ваську.
Флюгерны П. Філюк. Не вырывайма яго з гаючых сноў. Можа прачнуцца ў непрадбачанай рэчаіснасці.