Чазенія
Шрифт:
Яму стала чамусьці шкада чалавечка. Невялікі, рудаваты, ён сціскаў кулакі і зыркаў вакол бясстрашнымі сінімі вачыма: збіраўся як мага даражэй прадаць жыццё.
I ён спытаў:
– Што гэта вы на аднаго?
Адзін з хлопцаў пакасіўся на яго, абвёў вачыма плечы, грудзі, усю постаць, нібы абмацаў, чаго варты, і сказаў нахабна, але не дужа ўпэўнена:
– А табе што? Ну, біча правучыць хочам. Можа, дапаможаш?
– Чаму ж гэта вы яго, такія адукаваныя, навучыць можаце? А памагаць – памажыце ўжо вы сабе самі...
–
"Кiтабоi... I сапраўды, падобна. Адсюль, вiдаць, i скутасць у нязвыклых гарнiтурах, i гэтыя вялiзныя, як рыдлёўкi, далонi рук. Каб ведаў – трохi падумаў бы, перш чым звязвацца".
Але цяпер было позна. Той, што разглядаў яго, спытаў:
– Ты што, думаеш, у нас адных кітоў б'юць?
– Ды не, чаму ж? – як мага спакайней адказаў ён. – Я думаю, можна і кітабояў таксама.
Нехта пусціў смяшок. Жарт, відаць па ўсім, дайшоў. Але ўсё ж невядома, чым бы ўсё гэта скончылася, каб адзін з хлопцаў, боўдзіла пад два метры, не асэнсаваў чагосьці.
– Брэшаш ты, – сказаў ён чалавечку. – Ты на вопратку сваю зірні. Біч бічом.
– А і ты на сваю зірні. Вахлак вахлаком. Нібы з турмы ўцёк, інтэлігента ў завулку абдзёр ды вопратку на сябе нацягнуў. Граміла!
Усіх нібы водум узяў ад шалёнага каскаду параўнанняў.
– Прозвішча як, калі не брэшаш? – спытаў боўдзіла.
– Ну, Паўлаў. Не твая сабачая справа, кашалот слiнявы.
Кампанія нібы зліняла. Пасля бамбіза з удаванай паблажлівасцю сказаў:
– Ды хадзем, хлопцы... – I звярнуўся да чалавечка: – Тваё шчасце. Жыві.
– Пастараюся не падвесці вас у вашых спадзяваннях, мілорд, – сказаў чалавечак. – Жывіце і вы. – I звярнуўся да нечаканага заступніка, які ўсё яшчэ мыў рукі: – Не ўмывайце рукі. Вы што, Пілат? Развітайцеся з сeрам. Дайце яму "драстуй". Пасля яшчэ раз памыецеся.
Ляснулі дзверы. Чалавечак працягнуў руку:
– Вы з'явіліся акурат. Даўно марыў пазнаёміцца. Васіль Паўлаў.
– Севярын Будрыс.
– А-а... – нібы пазнаў чалавечак. – Мяркую, гэта і ёсць самая прычына выпіць.
I не адстаў, пакуль не прыйшоў за Севярынам да ягонага століка, не падсеў, не зрабіў заказ – вялізны, – не закурыў.
"А, бадай, сапраўды біч, – падумаў Севярын. – Па тым, як навязваецца, па лёгкасці, з якой падсеў, – біч. Аціраецца больш у порце, чым у рэйсах, спаўна скарыстоўвае "прастой", жыве спрытам. Не дзіва, што сапраўдныя маракі біць хацелі. Цікава толькі, хто за ўсё гэта будзе плаціць. Калі зараз пачне брахаць – значыць, я. Расплаціцца байкамі аб Сінгапуры. Усё жыццё марыў зведаць гэтую пароду людзей..."
Чалавечак, між тым, задаволена адарваўся ад мінеральнай вады "Кука" і абвёў позіркам нявінных вачэй залу. Сказаў у прастору:
– Будрыс. "Тры ў Будрыса сына, як і ён, тры ліцвіна..." Вы літовец? Прозвішча літоўскае, –
"Бач ты, Міцкевіча цытуе... У перакладзе Пушкіна!".
– Прозвішча не літоўскае, – сказаў Севярын. – Гэта проста размоўнае імя ад афіцыйнага "Варфаламей" – Баўтрамей, Бахрым, Баўтрук, Будрыс.
– На якой мове "размоўнае ад афіцыйнага"?
– На беларускай. Я з поўначы Беларусі.
– Севярын Варфаламей, – без усякага выразу абкатваў новую інфармацыю чалавечак. – Севярын Будрыс. На беларускай. З поўначы. Беларус. Размоўнае ад афіцыйнага...
– Што гэта вы, як кібер, працуеце? – з усмешкай спытаў Севярын.
– А вы што, мелі з імі справу?
– Даводзілася.
– Разгубіўся проста... А набілі б, сволачы. Га?
– Набілі б, – сказаў Будрыс.
– I я кажу, – пасур'ёзнеў Паўлаў. – Будрыс. З поўначы. Беларус... А я вось не ведаю, хто я. Тут табе і хахлы, і латышка, і ўсякага жыта па лапаце. – I ўжо зусім нечакана дадаў: – Мой прадзед быў жандарскі палкоўнік.
"Пачынаецца, – падумаў Севярын. – Плакалі мае грошыкі..."
Як большасць безабаронных слабавольных людзей, ён адразу ж прымірыўся з гэтым.
"Ну і добра. Не хапае, ці што? Прынамсі, мяркуючы па першых авансах, брахня будзе цікавая. Вып'ю. Сядзець буду позна. Можа ад віна і стомы хоць гэтая ноч пройдзе спакойна..."
Выпілі. Паўлаў частаваў.
– Кальмар. Вы ў нас тут навічок, то вам, пакуль тое, экзотыку давай.
Кальмар нагадваў смачную гуму, нарэзаную, як лапша. Паўлаў зноў выпіў і раптам без усякага выразу ў сініх вачах паўтарыў, нібы сам здзіўляючыся гэтай акалічнасці.
– Жандарскі палкоўнік... Але ён быў харошы жандарскі палкоўнік... Добры жандарскі палкоўнік. Ён быў... – I выпаліў, нібы са стромы ўніз галавою кінуўся, нібы ведаў, што ўсё адно ніхто не паверыць: – Ён быў... закаханы ў Веру Фігнер.
"Час ад часу не лягчэй! Пахне трэцяй бутэлькай..."
– Праўда. Добры жандарскі палкоўнік. Спачуваў нарадавольцам. Быў закаханы ў Веру Фігнер. Памагаў рэвалюцыянерам. А я вось – экс-чэмпіён. I зноў буду. Я ім так не дамся. У мяне – прадзедаў гарт...
I ён са значэннем узняў палец.
Нешта напаўзабытае, цень нейкага невыразнага ўспаміну, прамільгнула ў Будрысавай галаве. I сапраўды, недзе ён чытаў, чуў пра жандарскага палкоўніка, які... Урэшце, ці ён адзін? Многа было такіх. А таго, здаецца, саслалі.
– Прабачце, яшчэ раз прозвішча?..
– Паўлаў.
"I сапраўды, здаецца, так. Што ж, калі гэта і хлусня – дык хоць не сумная... Тым цікавей будзе слухаць..."
– А дзед мой купіў сабе рабыню-яванку. Тут у той час было цяжка з жанчынамі. А ў Сімеонаўскі Коўш прыходзілі паруснікі, джонкі, проста чаўны. Ён і купіў. Разам з вязкай бананаў і ракавінай-трыдакнай. Дагэтуль яны ў нас. То бок, бананы, вядома, яшчэ тады з'елі...