Драбы (на белорусском языке)
Шрифт:
– Ды яно нiбы так...
– пагадзiўся Васiль.
– Толькi як-жа яно атрымоўваецца? Калi-ж яны? Так цi што?
– Тады, як мы i ты спаў!
– супакоiў Кiрым.
– На гэтым i маё сватаўство канчаецца!
– задаволена накручваючы вуса, прамовiў, пад'яжджаючы, Князь Жыгiмонт.
– Але рушнiка ўсёроўна не падарую! Такi ўжо звычай!
– i, трохi памаўчаўшы, павярнуўся да Архiрэя Рыгора.
– А цяпер, няхай Ваша Прэасьвяшчэнства не марудзiць, бо й мне ня церпiцца за вясельны стол сесьцi, дый iм...
–
30. ТУТ I ТАМ
Вясельле было гучнае. Гасьцям ня ведалi лiку. У Слуцку, Грозаве й Копылi два тыднi не змаўкалi песьнi й покатам валялiся п'яныя. Тады йзноў два тыднi апахмялялiся. Навакольны народ чатыры тыднi пiў бяз просыпу.
На вясельных турнiрах i гонках - удзельнiчалi паўсотнi ведамых Драбаў i Рыцараў. Шаснаццаць зь iх было цяжка параненых i чатыры забiтых. Мова аб вясельлi разышлася па ўсёй Лiтве, а чужаземцы вынесьлi яе ў далёкiя куткi Эўропы, i нават Палястыну.
Васiль усё нiяк ня мог паверыць у здарыўшаеся й, абдымаючыся зь Князем Жыгiмонтам, мармытаў:
– Як-жаж так?... Нечакана, негадана!...
– Так яно й бывае... Як зь неба...
– ледзь варочаючы языком адказаў Князь, забыўшыся, што ведаў аб рыхтаваным сватаўстве, i нават, што сам быў сватам.
Сенька з Пагосту квартамi пiў мёд i пiва, i загадаў свайму напаўжывому ад хмелю пачоту, каб насiлi за iм, праз увесь час вясельля, хмяльныя напоi ў вёдрах. Дзе зьяўляўся ён, там пiлi да безпрытомнасьцi.
З ганцом выслалi ў Трокi скiбу караваю й баклагу старога мёду.
* * *
А ў Троках кiпела зусiм iнакшае жыцьцё. Ганцы, паслы й дарадчыя, удзень i ўночы соўвалiся па Замку. Нясьлiся па дарогах конна, прабiралiся пушчамi, палямi, пераапранутыя жабракамi, мнiхамi, гандлярамi... Вiтаўт - Гаспадар Зямлi Лiтоўскае, працаваў. Нiхто ня бачыў яго адпачываючым, нiхто ня ведаў, калi ён сьпiць...
Спатканьне ў Гораднi, але затым у Вiльнi. Ягайла пры вiдзе моцы Лiтоўскае, мусiў адрачыся ад пасаду Вялiкага Княства Лiтоўскага, i вызнаць на вякi вечныя пасад гэты за Вiтаўтам Кейстутавiчам - на ўцеху й радасьць усёй Лiтвы, Жамойцi, Лiвонii й Земляў Кiеўскiх ды Валынскiх.
Станiслаў быў пазбаўлены Ваяводзтва Крэўскага, i яму быў забаронены ўезд у межы Лiтвы.
У Мальборку, Крыжацкая Капiтула, пачуўшы гэтыя весткi, у поўным складзе сабралася й доўга слухала апраўданьняў Камандора Кройцэнбэрга аб яго няўдачы. Куно фон Лiхтэнштайн у душы радаваўся правалу пляну Кройцэнбэрга, i намячаў свае пляны.
Ульрых фон Юнгiнген скрыгатаў зубамi - ён прагнуў вайны. А Вялiкi Магiстар Ордэну Конрад, з надзеяй i ўдзячнасьцю малiўся Богу - вайны зь Лiтвой ён баяўся, i яе адцягваў, хаця добра ведаў, што яна няўхiльная.
– Чым даўжэй ня будзе вайны, - прамовiў ён, - тым даўжэй
– Але на камень ёсьць молат!
– запальчыва ўскрыкнуў Ульрых фон Юнгiнген, якому прамова брата зусiм не спадабалася.
– Не па нашаму молату гэты камень!
– супакоiў яго Конрад.
– Ярылам ён створаны, Пяруном гартаваны, а Збаўцам душою надзелены!...
Канец Першае часткi
ЗАЎВАГI
1. Вавель - Каралеўскi Замак у Кракаве.
2. Камандор - Вышэйшы ступень у Рыцарскiх Ордэнах.
3. Тэмплiеры - Рыцары Храма, хаўрусьнiкi Крыжакоў, удзельнiкi Крыжовых паходаў у Палестыну. У 14-м стагодзьдзi Ордэн канчаткова заняпаў. Адзнакi: Чырвоны плашч i белы крыж.
4. Прыёр - Настаяцель Манастыра.
5. Мiзэрыкордыя - Цi "Ласка Божая", доўгi тонкi кiнжал, служыць для дабiваньня паваленага ворага праз краты забрала.
6. Капiтула - Ордэнская Рада.
7. Магiстар - Вярхоўны кiраўнiк Рыцарскага Ордэну.
8. Мальборк - Марыенбург, Сталiца Крыжацкай Прусii й сядзiба Магiстра.
9. Сотня Рыцараў - Разам з пачотамi тварыла добра ўзброены полк звыш за 1000 чалавек.
10. Здабыў шпоры й пас - Быў пасьвечаны ў Рыцары (У Лiтве - у Драбы).
11. Доннэр вэтэр - Нямецкi Праклён. Даслоўна: доннэр - гром, вэтэр пагода.
12. Брат - Памiма кроўнага сваяцтва мiж Вiтаўтам i Ягайлай, iснуе й да сёньня звычай, што Гаспадары Краiн называюць адзiн аднаго Братам.
13. Банiфацыi - Зямельныя абшары, падораныя Гаспадаром Царкве цi Манастыру.
14. Крупэр i нагруднiк - Сталёвы панцыр, закрываючы грудзi й зад (круп) каня.
15. Ня ўзяў лупу - Па праву, да пераможцы пераходзiць у форме "лупу" (здабытку) узбраеньне, конi й маёмасьць пераможанага, быўшая зь iм.
16. Панцырныя баяры - Сяляне, атрымаўшыя зямельны надзел з Гаспадарскiх рэзэрваў. У адплату павiнны па першаму зову зьявiцца ў Вялiкакняжую Дружыну з канём, са зброяй i ў панцыры (адсюль i назоў гэты). Мелi свае прывiлеi.
17. Талака - Звычай у Беларусi дапамагаць усёй вёскай пацярпеламу.
18. Галябарда - Сякера на доўгiм тронку. Замест абуха мае гак, каб сьцягваць працiўнiка з каня. Зброя пяхоты.
19. Капа - Цi Копны Суд, адпраўляны народам на мейсцы капой (грамадой).
20. Сьвяты Юры - Апякун i патрон сусьветнага Рыцарства.
21. Гараднiчы - Камандант Замку (вайсковы).
22. Дзядзiнец - Цэнтральная, каменная частка Замку.
23. Трапеза - Прасторная заля пры Царкве, служачая сьвецкiм мэтам.