ГРАМОТЫ ВЕЛИКИХЪ КНЯЗЕЙ ЛИТОВСКИХЪ съ 1390 по 1569 годъ собранныя и изданныя подъ редакціею Владиміра Антоновича и Константина Козловскаго.
Шрифт:
мЂсто печати к сему привилею приложонной.
Іоакимь Висецкій писаръ.
Книга Кіевской городской думы, № 3503, годъ 1542 — 1608; стр. 42
39.
Жалованная грамота Сигизмунда Августа, Федору Каменецкому, на урочища въ ХмЂльницкомъ повЂтЂ: Петровую Луку и Морозовку и на домъ въ мЂстечкЂ ХмЂльникЂ Король освобождаетъ пожалованныя имЂнія отъ всЂхъ податей и повинностей въ теченіи 20 лЂтъ, подъ условіемъ, чтобы новый владЂлецъ заселилъ ихъ въ продолженіи этого времени. 1558, іюля 1.
Feria sexta in crastino festi sacralissimi Corporis Christi Domini, anno millesimo septingentesimo decimo quarto. | Въ пятницу послЂ праздника тЂла Христова (30 мая), 1714 года. /83/ |
Ad officium et acta praesentia, castrensia, capitanealia, latyczoviensia, personaliter veniens generosus Josephus Cherszewski, obtulit officio praesenti et ad acticandum porrexit privilegium, per serenissimum Sigismundum Augustum, regem Poloniae, super bona villarum deserta: Piotrowa Laka, Morozowka et domum Lukianonski, in oppido Chmielnicensi con sistentem, in rem et personam generosi Fedoryj Kamieniecki benigniter prolatum et sigillo cancellariae regni cera rubra in appenso communitum, cujus tenor sequens continetur taliter. In nomine Domini Amen. Ad perpetuam rei memoriam, Sigismundus Augustus, Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, nec non terrarum: Cracoviae, Sandomiriae, Siradiae, Lancoviae, Cujaviae, Russiae, Prussiae, Mazoviae, Culmensis, Elbingensis, Pomeraniae, Samogithiaequo etc. dominus et haeres. Sign ficamus tenore praesontium, quibus expedit, universis et singulis, praesentibus et futuris, harum notitiam habituris: quia cum magnificus Joannes de Mielecz, palatinus Podoliae, regni nostri marszalcus, ac Grodcensis Chmelnicensisque capitaneus, sincere nobis dilectus, singularem fidem studiumque nobilis Fedoryj Kamieniecki commendasset, quod in praestandis tolerandisque castri nostri Chmielnicensis servitiis declaravit et | Явившись
|
hucusque, juxta exigentiam necessitatis, declarare non negligit, petiis-setque a nobis una cum certis consiliariis nostris, ut ipsus actionem habere, cundemque possessionibus alienibus augere dignaremur; nos, petitionibus ejusmodi adducti, tum etiam intelligentes ex re nostra et reipublicae, regni castrique nostri Chmielnicensis futurum, ut terrae illae, depredationi hostili opportunae et in locis pluribus desolatae, atque latissime (vastatae), habitatoribus incolantur; de certa scientia et speciali gratia nostra atque assensia consiliariorum nostrorum, nobiscum hic existentium, nobili praefato et ipsius legitimis successoribus, pro tempore futuris, bona nostra, loci habitatoribus vacui, alias pustynia, Piotrowa Laka dictam, in fluvio Snivotha, circa ostium fluvii Berezniczka, incidentis in Snivotham et duo lute, Morozowki nuncipata, in districtu Chmielnicensi, preterea etiam domum Lukianowski, in oppido Chmielnicensi consistentem, cum omni jure, dominio et proprietate, fructibusque, proventibus et generaliter eventionibus utilitatibusque universis, ad haec ipsa bona spectantibus, quae nunc sunt, aut in futurum humana industria quomodolibet excogitabuntur et specialiter ..... generalium in nullo deroget, damus perpetuo et irrervocabiliter donamus ea lege et conditio | ич уважаемый, одобрилъ передъ нами примЂрную вЂрность благороднаго Федора Каменецкаго, которую онъ оказалъ въ отправленіи службы въ замкЂ нашемъ ХмЂльницкомъ, и которую онъ безпрестанно заявляетъ, смотря по надобности, и понынЂ; и просилъ насъ, совмЂстно съ нЂкоторыми совЂтниками нашими, чтобы мы, обративъ вниманіе на его заслуги, пожаловали ему въ ленъ (?) имЂнія; мы, внимая просьбЂ ихъ, и усматривая изъ обстоятельствъ нашихъ и речи-посполитой на сколько полезно будетъ королевству и замку нашему Хмельницкому, если тЂ области, подверженныя непріятельскимъ грабежамъ, въ значительной части разоренныя, и на большомъ пространствЂопустЂвшія, будутъ заселяться; вслЂдствіе такого убЂжденія нашего и по особенной нашей милости, а также по согласію совЂтниковъ нашихъ, здЂсь при насъ находящихся, даемъ въ вЂчное и ненарушимое владЂніе, въ полное господство и собственность, вышеупомянутому Федору Каменецкому и его будущимъ законнымъ наслЂдникамъ ненаселенныя имЂнія наши: пустырь, называемую Петровая Лука, при устьи рЂчки Березнички въ рЂку Сниводу. и два болота, называемыя Морозовки, лежащія въ Хмельниц-/85/ |
ne, ut idem nobilis Fedoryj Kamieniecki et ipsius suceessores in bonis praedictis, villam, Piotrova Laka nuncupandam, cmethonibus et aliis incolis quoad commodius poterit locare et habitabilem intra viginti annos, a data praesentium computandos, efficere teneatur. Per nobilem Fedoryj praedictum et ipsius successores legitimos villam praescriptarn, postquam candem locaverint, cum domo bonisque praefatis atlinentiisque et pertinentiis universis, tenendam, habendam, uusifruendam, pacificeque et quiete perpetuis temporibus possidendam, nec non dandam, donandam, aliena commutandam, ac in alios quosvis usus suos et suorum successorum beneplacitos convertendam citra tamen diminutionem jurium, nobis et castro nostro Chmielniecensi debitorum. Et, ut eadem villa citius locari et coalescere hominum frequentia possit, tam nobili praedicto, quam et incolis, in eisdem bonis locandis, libertatem, ad decursum viginti annorum duraturam, ab omnibus datiis, contributionibus, oneribus et servitiis, institutis jam et deinceps instituendis, impartimur; ita, ut ad tolerationem quorumvis onerum et dationum contributionumque, tam publice quam privatim institu tarum instituendarumque, solutienem non prius sint astricti, quam viginti anni libertatis, litteris praesentibus | комъ повЂтЂ, кромЂ того домъ Лукъяновскій, иаходящійся въ мЂстечкЂ ХмЂльникЂ, со всЂми вообще доходами, приходами, плодами и произведеніями, какъ нынЂ получаеміми изъ этихъ имЂній, такъ и впредъ могущими получаться вслЂдствіе какого-бы то ни было человЂческаго труда или предпріимчивости..... Жалуемъ-же ему эти имЂнія подъ тЂмъ условіемъ, чтобы благородный Федоръ Каменецкій и его наслЂдники обязаны были заселить въ вышеупомянутыхъ имЂніяхъ село, называемое Петрова Лука, кметями или иными жителями, смотря по возможности, въ теченіе 20-ти лЂтъ со времени выдачи настоящей грамоты. Благородный Федоръ и его законные наслЂдники, заселивши вышеупомянутое село, будутъ въ правЂоное, равно какъ всЂ другія, вышеупомянутыя, къ нему прилежащія и принадлежащія имЂнія, держать, имЂть, оными пользоваться и владЂть покойно и невозмутимо въ вЂчныя времена, а также дать ихъ, подарить, обмЂнять или обратить въ любое другое, по своему или наслЂдниковъ своихъ усмотрЂнію, употребленіе, не сопряженное однако съ нарушеніемъ правъ нашихъ или замка нашего ХмЂльницкаго. Для того-же, чтобы это село мо-/86/ |
concessae, plenarie expiraverint; quibus tandem elapsis, ad jura, servitia, oneraque, more aliorum nobilium, in distrctu Cmielnicensi bona haereditaria possidentium, toleranda, obligatos esse volumus horum testimonio litterarum, quibus sigillum nostrum est subappensum. Datum in Krasnistaw, feria sexta in vigilia visitationis beatae virginis Mariae proxima, anno Domini millesimo quingentesimo quinquagesimo octavo, regni nostri vigesimo nono, praesentibus reverendissimis in Christo patribus, dominis: Jacobo Ucha'nski, Wladislaviensi, Joanne Przerembski, Chelmensi, nominatis episcopis, nec non magnificis, venerabilibus et generosis: Joanne Mielecz, palatino Podoliae, regni nostri marszalco, ac Grodecensi Chmielnicensique; Stanislao a Tharnov, castellano Zavichostensi, ac Siradiens, Krzeczoviensi, Ostrzeschoviensique; Joanne de Oczyschino, regni nostri ccancelario, Cracoviensi generali, ac Osvieczimensi, Zatoriensi, Sandecensique — capitaneis; et suecamerario Cracoviensi, Rafaele Vargawski; praeposito Philippo Pad- | гло скорЂе заселиться и усилить число своего народонаселенія, освобождаемъ на 20 лЂтъ впередъ какъ вышеупомянутаго владЂльца, такъ и жителей, которые въ ономъ селЂ водворятся, отъ всякихъ даней, податей, повинностей и службъ, какъ существующихъ уже, такъ и отъ тЂчъ, которыя будуть учреждены въ теченіи этого времени; такимъ образомъ они обязаны будуть отбывать какую-либо повинность или уплачивать дань или подать, какъ установленную такъ и могущую быть установленною, какъ вообще, такь и въ частности, не прежде какъ по совершенномъ истеченіи 20-ти лЂтъ свободы, пожалованной имъ сею грамотою; по прошествіи-же сихъ льготныхъ годовъ, мы желаемъ, чтобы они обязаны были къ несенію обязанностей, службъ и повинностей, наравнЂ съ другими дворянами, которые владЂютъ имЂніями въ ХмЂльницкомъ повЂтЂ; въ подтвержденіе чего, мы къ сей грамотЂпечать нашу привЂсить повелЂли. Дана въ КрасноставЂ, въ пятницу, на канунЂ праздника ПосЂщенія Богородицы (1 іюля), въ лЂто Господне 1558-е, царствованія-же нашего 29-е, въ присутствіи преподобныхъ отцевъ, господъ: Якова Уханскаго — Владиславскаго, Іоанна Пржерембскаго — Холмскаго, наре-/87/ |
niewski, archidiacono ecclesiae cathedralis Cracoviensis; Stanislao Carncowski, gnesnensi canonico, ac curiae nostrae referendario, secretariis nostris; Nicolao Trzebuchowski, succamerario nosito, burgrabio arcis nostrae Cracoviensis, ac Brestensis, Leloviensis Rogosnensisque; Stanislao Mischcowski, incisore nostro, ac Marienburgensi — capitaneis et aliis quam plurimis dignitariis, officialibus et aulicis nostris. Datum per manus praefati magnifici Joannis de Oczyeschino, regni nostri cancellarii, Cracoviensis generalis, ac O'svieczimensis, Zatoriensis, Sandecensis, Olsztynensisque capitanei, succamerarii Cracoviensis, sincere nobis dilecti. Joannes Ocieski, manu propria, cancellarius regni. Magnifici Joannis de Oczieschino, regni Poloniae cancellarii, Cracoviensis generalis ac O'svieczimensis, Zathoriensis, Sandecensis, Olsztynensisque capitanei et succamerarii Cracoviensis locus sigilli , cera rubra in appenso insignali. Cancellariae regni. Thomas Pszonka. Post ingrossationem vero, idem gene- | ченныхъ
|
rosus offerens originale ad se recepit et de recepto officium praesens quietavit. Lectum cum originali. | искренно нами уважаемаго Іоаннъ ОцЂскій, канцлеръ коронный, собственноручно. МЂсто привЂшенной, оттиснутой на красномъ воскЂ, печати сіятельнаго Іоанна изъ ОцЂшина, канцлера польскаго королевства, краковскаго гродоваго, Осьвецимскаго, Заторскаго, Сандецкаго и Ольштинскаго старосты, подкоморія Краковскаго. Въ канцеляріи королевства. ома Пшонка. Явивши въ акты сію привилегію, тотъ-же благородный предъявитель получилъ обратно под тинникъ оной, и, въ полученіи его, уряду нынЂшнему выдалъ квитанцію. Считано съ подлинникомъ. |
Книга гродская, Летичевская, 1714-го года, № 5353; листъ 110 на оборотЂ.
40.
Грамота Сигизмунда-Августа, къ панамъ, урядникамъ, дворянамъ u магистратамъ земли Волынской, запрещающая имъ подчинять своему суду писарей, отправленныхъ для сбора королевскихъ пошлинъ мытникомъ великаго княжества литовскаго, евреемъ Менделемъ Изаковичемъ, 1560, ноября 28.
ЛЂта Божого нароженія 1569 года, декабря 12 дня.
Пришедши на вряд его королевское милости, в замокъ Луцкий, перед мене, Петра Хомяка, подстаростого Луцкого, писаря коморы Луцкое, Давыдъ Марковичъ, покладалъ передомною на вряде листъ его королевское милости, просячи, абы былъ вычитанъ и въ книги кгродские записанъ, который листъ такъ ся въ собе маетъ: »Жикгимонтъ /89/ Августъ, Божю милостю король Полский, великий князь Литовский, Руский, Пруский, Мазовецкий, Жомоитский, Ифлянский панъ и дедичъ, всимь вобець и кождому з особна, такъ духовного, яко и светского стану и заволанья людемъ, велможнымъ, врожонымъ, шляхетнымъ княземъ, паномъ, воеводамъ, кашталяномъ, старостамъ, державцамъ, маршалкомъ, вдовамъ, врядникамъ земскимь и дворнымъ, земянамъ и дворянамъ нашимъ, войтамъ, бурмистрамъ, радцамъ и инымъ всимъ станомъ и врядникомъ нашимъ господарьскимъ и тежъ князьскимъ, панскимь и шляхетскимъ, въ панствахъ нашихъ корунныхъ, въ земли Волынской, верне намъ милымъ — ласку нашу королевскую. Верные, намъ милые! Далъ намъ того справу Менделъ Изаковичъ, жидъ, мытникь нашъ великого князьства Литовского, ижъ вы писаровъ и справецъ, на коморахъ и прикоморкахъ, тамъ отъ него уставленыхъ на мыте нашомъ, не ведати для которое причины, не маючи до нихъ ничого надъ постановене наше, до суду своего, которому намней ни в чомъ не подлегли, притягаете и великие трудности имъ задаете, а не будучи вы имъ въ речахъ мытныхъ, яко нашихъ властныхь, водлугъ росказаня нашого помочни, еще сами о шкоды въ мыте тымъ ихъ приправуете; а то дей (жадали) быхмо, абы вы того больше надъ ними вживати се не допустили, не мелъ бы на томъ скарбъ нашъ шкодовали мусилъ, якожъ дей и теперъ вжо, шкоду тую мы мети не хотячи, приказуемъ вамъ, ажъбы есте тыхъ то справецъ и писаровъ менъделевыхъ мытниныхъ до жадного суду своего передъ себе не притягали, кгдыжъ они не передъ кимъ иншимъ въ кождой речи, хто бы што до нихъ мелъ, справоватися не суть повинни, только передъ велможнымъ подскарбимъ нашимъ; и трудностей никоторыхъ имъ бы есте не задавали, а, заховываючи се ведле росказаня нашого, въ речахъ мытныхъ имъ помочными были и пожитковъ скарбу нашого постерегали, иначей того чинити не смеючи для ласки нашое кролевское конечно. Писанъ въ Кнышине; дня двадцать осмого мЂсяца ноября, лета Божого нароженя тисяча пятьсотъ шестьдесятого, панованя нашого четырьдесятого (sic). Подписъ руки пана канцлировы на властьное росказанье короля его милости«. A такъ я тотъ листъ его королевское милости слово отъ слова съ початку ажъ до конца до книгъ кгродскихъ записати казалъ.
Книга гродская, Луцкая, поточная, № 2043, стр. 571, на об. /90/
41.
Грамота Сигизмунда-Августа, подтверждающая уступку имЂній, лежащихъ въ Кіевскомъ и Звенигородскомъ повЂтахъ, Анною Гриньковою, зятю ея Ивану Жубрику. 1562, мая 10.
Wypis z xiag gl'ownych trybunalskich wojewodswa Kijowskiego.
Przed nami, deputaty sadu gl'ownego trybunalu Lubelskiego, na rok terazniejszy, 1602, ze wszystkich wojew'odztw Korony Polskiej obranymi i wysadzonymi, gdy toczyla sie sprawa za pozwem miedzy urodzonym panem Fedorem Roznoszy'nskim i malzonka jego jejmo'scia pania Krystyna Zubryk'owna — powodowa, a wielmoznymi ich mo'sciami: Xiazeciem Joachimem Koreckim, wojewodzicem Woly'nskim a malzonka jego jejmo'scia pania Anna Chodkiewicz'owna, pozwana strona, a to o niewr'ocenie przez pozwanych powodom pewnych spraw listu i zapisu Hry'nkowej Anny, Inoki (sio), na zapisanie pewnych sieliszcz panu Iwanowi Zubrykowi i zonie jego Bohdanie, drugiego listu kr'ola jegomo'sci Zygmunta na potwierdzenie tego zapisu danego, trzeciego listu kr'ola jegomo'sci Zygmunta Augusta potwierdzenia tego zapisu Hry'nkowej Zubrykowi danego. I s kontrowersii obudwu w tej sprawie stron, sad niniejszy, gl'owny, trybunalski, gdy te prawa przywileje pozwanym nakazal do aktykowania w xiegi odda'c, tedy, stojacy u sadu niniejszego pozwani, oddali te sprawy do ksiag, kt'ore sad niniejszy, gl'owny, trybunalski, dla wpisywania do ksiag przyjmuiacy, przed soba czyta'c kazal, ktore byly czytane: list kr'ola Zygmunta Augusta tak sie w sobie ma: Zygmunt August z Bozej laski kr'ol Polski, wielkie xiaze Litewskie, Buskie, Pruskie, Zmudzkie, Mazowieckie, Inflanskie i innych. Oznajmujem tym listem naszym niniejszym i na potem bedacym, komu bedzie potrzeba tego wiedzie'c. Bil nam czolem ziemianin nasz Czerkaski, Wasil Iwanowicz Zubryk i pokladal przed nami list babki swojej Hry'nkowej Inoki (sic) Anny, w kt'orym stoi opisano, iz ona z dozwoleniem wojewody Kijowskiego, pana Andrzeja Jakubowicza Niemirowicza, zapisala na wieczno's'c i od wszystkich blizkich swoich zieciowi swemu i ojcu jego, Iwanowi Zubrykowi, a c'orce swej, zonie jego Bohdanie, i matce jego i ich dzieciom, na potem bedacym, i s czastka polowica sieliszcz swych w powiecie Kijowskim: Buchlawc'ow, a Ostapkowc'ow, a Lesunowc'ow, a Nowostawk'ow cze's'c swoje, ktora na nie od bliskich jej przyj's'c miala i te zapisala takze wiecznie jemu i zonie jego dziewce swej, czastke sieliszcza swego, ojczyzne w Zwinohorodczyznie, nazwane Michlijewo, Orlowice, Ilinczy'nce i blota Rde'nskie s pasiekami, /91/ z rzekami, z rzeczkami, z lasami, z lowy zwierzynnemi i ptaszynnemi i bobrowemi gony i ze wszystkim, jako sie ta cze's'c jej sieliszcz w powiecie Kijowskim i w Zwinohorodczyznie same w sobie i w granicach swych maja, i bil nam czolem, abychmy na to jemu dali nasz list i te sieliszcza listem naszym potwierdzili jemu na wieczno's'c, tedy my, tego zapisu babki jego ogladawszy, rozkazali'smy slowo w slowo w ten nasz list wpisa'c, kt'ory sie tak w sobie ma: Ja, Hry'nkowa Inoka (sic) Anna, wyznawam sama na siebie tym listem moim kazdemu dobremu, komu bedzie potrzeba wiedzie'c, albo czytajacy jego slysze'c, iz stanowszy ja etc. etc. Z laski naszej hospodarskiej, na czolembicie jego, to'smy uczynili; na to jemu ten nasz list dajemy i te sieliszcza potwierdzamy jemu tym naszym listem, ma on sam, i zona jego, i dzieci, i potym bedacych szczadki te sieliszcza pomienione w powiecie Kijowskim i Zwinohorodczyznie, ze wszystkim, jako sie w sobie maja, dzierze'c i uzywa'c wiecznie, podlug zapisania onej Hri'nkowej listu, a na twierdza tego ie, i piecze'c nasza przylozy'cie'smy (kazali) k temu naszemu listowi. Pisan w Wilnie, lata Bozego narodzenia 1562, miesiaca maja 10 dnia. U tego listu podpis reki wlasny J. K. M-ci temi slowy: Sigismundus Augustus Rex, i piecze'c zawiesista koronna, tak tez podpis reki pisarskiej temi slowy: Ostapi Wolowicz, marszalek dworny, podskarbi ziemski, pisarz koronny — ten list do ksiag gl'ownych trybunalskich wojew'odztwa Kijowskiego zapisa'c kazali i jest zapisano, s kt'orych i ten wypis jest wydan. Pisan w Lublinie.
Сообщено В. Антоновичемъ.
42.
Грамота короля Сигизмунда, предписывающая старостЂ Черкасскому и Каневскому, князю Михайлу Вишневецкому, разобрать споръ, возникшій вслЂдствіе жалобы земянина Василія Ивановича Жубрика на Ждана Повитку. 1562, мая 11.
Zygmunt, Boza milo'scia kr'ol Polski etc.
Staro'scie Czerkaskiemu i Kaniowskiemu, kniaziu Michalowi Wisznicwiockiemu. Przyjezdzal do nas ziemianin nasz Czerkaski, Wasylij Iwanowicz Zubryk, zalujacy o tem, ze poddany nasz Czerkaski, Zdan Powitka, roku przeszlego, sze's'cdziesiat wt'orego, wstapiwszy w post terazniejszy, przeszl /92/ pierwszej niedzeli i s pomocnikami swemi mocno gwaltem na rzece jego Rdenie gony bobrowe pogonil, ku niemalej krzywdzie i szkodzie ego i bil nam czolem, aby'smy sprawiedliwo's'c w temu jemu z nim czyni'c kazali; a tak przykazujemy tobie, izby's, temu poddanemu naszemu, Zdanowi, przed soba sta'c kazawszy, sprawiedliwo's'c o to jemu z nim uczynil i sprawa, w czem on przeciwko jemu winien zostanie, tedy jemu placi'c i za to dosy'c uczyni'c kazal i przez to gon bobrowych goni'c i w te rzeki wstapowa'c sie nie o'smielil, zeby on w tem sobie nie szkodowal i nam powt'orna zaloba swa nagabania o to nie czynil. Pisan w Wilnie, lato Bozego narodzenia 1562, miesiaca maja 11.