Кастусь Каліноўскі
Шрифт:
Кастусь. Вы абазналіся... Прабачце.
Ідзе далей. Насустрач яму ідзе Караліна.
Караліна. Ідуць. Заўважыў мяне і захапіўся. Такая брыда!
Кастусь. Стой непадалёку, калі... ласка...
Змрочны, маўклівы і доўгі, як Мефістофель, Марцявічус вядзе Цапліна. Цаплін не хістаецца, але ён цяжка, трагічна
Цаплін (жмудзіну). Сядзіш тут сярод дам і кветак... як самая непатрэбная радзіме кветка. А ці быў ты на полі, дзе дабіваюць... Я таго мужыка з віламі... не забуду... Аблічча бледнае... як пры ўсплёску бліскавіцы... Хочаш, падару на шчасце вяроўку павешанага?
Марцявічус. Не.
Цаплін. Тады – мармуровы бюст імператара. Я люблю бюсты імператара.
Да Каліноўскага падыходзіць дэ Салье.
Дэ Салье. Вымушана была пакінуць вас, князь. (Угледзеўшыся.) З вамі нешта здарылася?
Каліноўскі . Пачаў губляць галаву, мадам. (На Караліну.) Мая стрыечная сястра, княжна Надзея Загорская... Я прашу вашай апекі над ёй.
Дэ Салье. Якая мілая... На выданні?
Кастусь. Самая багатая нявеста Прыдняпроўя.
Караліна (з дакорам). Юры...
Дэ Салье. Пры такіх вачах пасаг – зусім лішняя справа. Мяркую, часам вы шкадуеце, што яна – сястра вам.
Кастусь. Часам... вельмі шкадую.
Караліна. Юры...
Кастусь. Вядома, калі вас няма побач.
Дэ Салье. Я схільна палюбіць вашу кузіну... Дарэчы, вось князь Стоцкі... Мілы...
Кастусь. Паляк? Яны так сур’ёзна паўстаюць, палякі...
Дэ Салье. Сто-оцкі...
Кастусь. Ф-фу... Мне здалося – Друцкі... Гэта яшчэ горш, чым палякі... Гэта нашы радзінныя ворагі... Забабоны мацней за нас. Мне давялося б, не адчуваючы ніякай варожасці да беднага маладога чалавека, справацыраваць яго на сварку... Так недарэчна!..
Мураўёў падышоў да балюст рады. Пакуль дэ Салье знаёміць Караліну са Стоцкім, змрочны, як Мефістофель, Марцявічус торгае Цапліна
Марцявічус. Хадзем.
Цаплін. Не, я да графа. Я люблю графа. Мы з графам – два чаравікі – пара. Мы з графам і з табой – тры чаравікі пара. (Ідзе да графа.)
Дэ Салье зноў з Кастусём, які відавочна кампліментуе з ёю. Караліна кідае
Дэ Салье (Кастусю, нібы ведучы далей размову).I вам не шкада райскіх птушак?
Кастусь. Iм мяне не шкада.
Дэ Салье. Бедны. Няўжо зусім?
Кастусь. Адной.
Цаплін. Ваша сіяцельства. Тут адзін сказаў, што вы сякі і такі. Я не веру. Мы з вамі – тры чаравікі пара. Я вам падару гіпсавы бюст Каліноўскага.
Кастусь (дэ Салье). I, з-за адсутнасці мадэлі, закажа бюст з мяне.
Дэ Салье смяецца.
Цаплін. I вы будзеце ўспамінаць нябожчыкаў Каліноўскага і Цапліна.
Мураўёў. Калі вы будзеце так піць, вы станеце нябожчыкам хутчэй, чым трэба... Ідзіце дамоў...
Змрочны жмудзін вядзе Цапліна па сходах паўз Каліноўскага. Цаплін спыніўся.
Цаплін. А я вас... пазнаю.
Кастусь. Мне прыемна, што вы ў такім ст ане яшчэ здольны пазнаць кагосьці.
Цаплін. Дык ты... у модных панталонах?
Збіраюцца да іх людзі.
Кастусь (Стоцкаму). Малады чалавек, адвядзіце яе... Яна... спалохаецца...
Караліна. Не!
Кастусь (да Цапліна). Я не нашу спадніцы. Я не шатландзец. Хаця з ахвотаю стаў бы ім на хвіліну, каб вы з задавальненнем канстатавалі гэта і пайшлі дамоў.
Цаплін. Дзе твае пісталеты?
Кастусь. Яны дома. Па іх лёгка паслаць.
Марыя глядзіць на сварку пашыранымі вачыма. Цаплін хапае Каліноўскага за плечы.
Цаплін. Мяцежнік!
Кастусь. Працягніце ўздоўж тулава вашы рукі, калі не хочаце працягнуць ногі.
Арсень. Па-мойму, яму зараз стане дрэнна.
Цаплін (да Арсеня). I ты мяцежнік... (Да Караліны.) I вы. Уся зала ў мяцежніках... як пры ўсплёску бліскавіцы.
Махнуў рукою, пайшоў да садовай лаўкі Мураўёў.
Кастусь. Не навучыліся суразмерваць сілы з колькасцю віна на стале... Мяркую, і не паспееце.