Нарач

Танк Максим

Грышка

Не, не табе, стары, з імі спрачацца, Лезці грудзямі на іх. Хопіць з навалаю лютай змагацца Сілы у нас маладых.

Рыбачка

Хлеб адабралі ў галодных сіротаў. Чым мы накормім дзяцей? Досыць ужо бедавалі гаротна. Што ж, пан, страляй жа хутчэй! I пахіснулася мора людское, Рынулі ў бой рыбакі, Рынулі грозным, кіпучым прыбоем На

акупантаў штыкі.

4

Спяваюць дзяўчаты, І ў лесе сасоннік, На прызбе пад хатай Ім ўторыць гармонік. Праз межы, загоны, Вясковыя стрэхі Плыве з перазвонам Вясновае рэха.

Тацяна

Сум грудзі сціскае. Цябе, мой каханы, I позна, і рана Паны ўжо шукаюць.

Грышка

Тут сочаць за намі, Я сам гэта чую, Начамі і днямі Нас нехта пільнуе. Адно толькі горай, Што раніцай сіняй Цябе і азёры Мне трэба пакінуць. Я зроднены з тымі, Што век жывуць працай, Што ўсталі стальнымі Радамі змагацца. I дзе, я не знаю, Сустрэну світанне, Якое устане Ўжо хутка над краем. Ды толькі я веру, Што дзень вызвалення На Нарачы бераг Прыйду я сустрэнуць.

5

Грышка

Ты не заснуў, Прахор? Доўгая ноч… Нам бы пагутарыць варта. Нешта шкада пакідаць мне Нарач, і вёску, і бор.

Прахор

Нешта скуголяць сабакі. Вецер на сена залазіць, Рве з узгалоўя пласты, Спаць не дае. Можа, так на непагоду. Чуеш, як шчытам калоціць I завывае, як воўк?.. Рана збіраешся выйсці?

Грышка

Рана, яшчэ даусходу… Што ж абарваў, не гаворыш, Неяк раптам замоўк? А я ўсё пра азёры думаю. Прыйдзецца, пэўна, Брацца не раз за калкі, Каб адагнаць ад хат нашых гора, Выкрышыць панскім сабакам клыкі. Аты, Прахор, можа, дрэмлеш?

Прахор

Не, гавары!..

6

Стражнік

Але ж і цёмна! Месяц апаў на Нарачы дно. Хіба поўнач Мінула даўно?

Паліцэйскі

Іван,

добра ты помніш, Дзе чыя хата, істопка, гумно?

Iван

Я, пан, як заяц польны, То ведае, дзе які лубіну сноп, Ведаю кожную хату. Гэта сяліба Рыгора старога. Чорныя латы. Саломы вецер натрос ля дарогі. Далей Сымонаў Плот хату гнілую плячамі падпёр. Восызагоны… Побач гумно… Не адзін, пэўна, ён… З ім Прахор…

Стражнік

Што ж затрымаўся? Першы раз? Мо не выпіў паўкварты, Спужаўся?

Iван

Думаю, з вамі ісці мне не варта. Каб ібыло што… Я сваё выканаў…

Паліцэйскі

Можаш ісці!

Іван

Пойдзеце проста. Выстралы вецер заглушыць ўначы. А калі хто і прачнецца, Дык будзе па часе.

Тацяна

Тата, ты спіш? Чуеш пад вокнамі крокі цяжкія? Чуеш, на вёсцы сабакі Як выюць?

Сымон

Можа, ваўкі недзе блудзяць, Возера з ветрам ў загрудкі ўзялося… Спі. Хутка днець будзе, Пэўна табе ўсё гэта здалося.

Тацяна

Усё ж я лепш выйду і гляну, Толькі ўскіну на плечы вось хустку…

Сымон

Усё роўна нічога не ўбачыш. Спіць яшчэ вёска. На вуліцы пуста. Выйшла… Не спіцца ёй нешта.

7

Тацяна

Што тут!.. Гумно адчынена, параскідана сена, Пэўна, тут быў нехта… Грышка!.. Пара уставаць. Грышка!.. Чорнымі крыллямі Вецер ударыў у твар, і далёка Чутна было, як шумеў бор стары Над затокай. — Грышка!..

Iван

Тацяна, твой Грышка не прыйдзе. Можа, не верыш? Пайшоў на гасцінец разам з Прахорам. Слухай, Тацяна, цябе ён пакінуў, Больш ён ніколі не прыйдзе!..

Тацяна

Але адкуль ты тут узяўся?

Iван

Я быў тут блізка. На возеры быў. Чуў, як ты клікала Грышку.

Тацяна